Kultura jerzmanowicka

Kultura jerzmanowicka (również jerzmanowicko-telmańska) – kultura z kręgu kultur ostrzy liściowatych występującego w górnym paleolicie w Polsce, na Ukrainie i Morawach.

Zasięg kultury jerzmanowickiej

Nazwa kultury jerzmanowickiej związana jest z jaskinią Nietoperzową w eponimicznych Jerzmanowicach koło Ojcowa. Kultura ta rozwijała się w okresie od 38. tys. do ok. 30 tys. lat temu. Zespół zjawisk kulturowych utożsamianych z kulturą jerzmanowicką obejmował swym zasięgiem tereny dzisiejszej Anglii – jaskinia Kent's Cavern przez tereny Belgii – jaskinie Goyet i Spy i Niemcy – jaskinia Ilsenhöhle, aż do obszarów południowej Polski – jaskinia Nietoperzowa. Do form przewodnich w kamiennych inwentarzach tej kultury należą ostrza liściowate obrobione bifacjalnie, narzędzia te wykonywane były za pomocą techniki wiórowej. Na stanowiskach kultury jerzmanowickiej poświadczona jest obecność narzędzi typu rylce, półtylczaki, a także retuszowane odłupki. Do głównych form mieszkalnych w kulturze jerzmanowickiej należy zaliczyć głównie stanowiska jaskiniowe, które miały charakter krótkotrwałych obozowisk łowców polujących na konie, zające polarne i prawdopodobnie na niedźwiedzie jaskiniowe. Jedyne znane stanowisko otwarte tej kultury znajduje się na terytorium Anglii w Glaston. Brak stanowisk otwartych na innych terenach Europy związane jest prawdopodobnie z ostatnim zlodowaceniem, którego osady skutecznie przykryły tego rodzaju stanowiska.

Zobacz też

• kultury paleolitu
• prehistoria

Bibliografia

• Janusz K. Kozłowski, Wielka Historia Świata, t. I Świat przed „rewolucją” neolityczną, Fogra, Kraków 2004.
• Janusz K. Kozłowski, Archeologia Prahistoryczna, t. I Starsza Epoka Kamienia, nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1972.
• Piotr Kaczanowski, Janusz K. Kozłowski, Wielka Historia Polski, t.1 Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Fogra, Kraków 1998, strona 74.
• Janusz K. Kozłowski (opracowanie naukowe), Encyklopedia historyczna świata, t. I Prehistoria, Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.
• Bolesław Ginter, Janusz K. Kozłowski, Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu (wyd. III), PWN, Warszawa 1990.
• J. Desmond Clark, Prahistoria Afryki, PWN, Warszawa 1978.