Kwas walproinowy

Kwas walproinowy, kwas 2-propylowalerianowy – organiczny związek chemiczny z grupy kwasów karboksylowych, lek o właściwościach przeciwdrgawkowych. Jest związkiem, z którego wywodzi się szereg leków zwanych walproinianami, stosowanych w leczeniu padaczki i choroby afektywnej dwubiegunowej: amid kwasu walproinowego, walproinian sodu, walproinian wapnia, walproinian magnezu.

Kwas walproinowy

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas 2-propylopentanowy Inne nazwy i oznaczenia kwas 2-propylowalerianowy, kwas 4-heptanokarboksylowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H16O2
Inne wzory	(CH3CH2CH2)2CHCO2H
Masa molowa	144,21 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	99-66-1
PubChem	3121
DrugBank	DB00313
SMILES CCCC(CCC)C(=O)O
InChI InChI=1S/C8H16O2/c1-3-5-7(6-4-2)8(9)10/h7H,3-6H2,1-2H3,(H,9,10) InChIKey NIJJYAXOARWZEE-UHFFFAOYSA-N
Niebezpieczeństwa Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanego źródła Szkodliwy (Xn) Zwroty R R22, R36/37/38 Zwroty S S26 Numer RTECS YV7875000
Podobne związki
Podobne związki	kwas walerianowy, izoleucyna
Pochodne	walpromid, walproinian sodu, walproinian wapnia, walproinian magnezu
Klasyfikacja medyczna
ATC	N03AG01
Farmakokinetyka Okres półtrwania 6–20 godzin Wiązanie z białkami osocza i tkanek 90%
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie Objętość dystrybucji 0,1–0,4 l/kg

Budowa

Jest to alifatyczny, nasycony kwas monokarboksylowy, będący pochodną kwasu walerianowego, który został podstawiony grupą propylową w pozycji 2.

Mechanizm działania fizjologicznego

Działanie kwasu walproinowego jest złożone i nie do końca poznane. Wiadomo, że powoduje wzrost stężenia GABA przez zahamowanie jego rozkładu (dekarboksylacji) oraz wychwytu zwrotnego. Zwiększa również produkcję GABA przez stymulowanie enzymów niezbędnych do jego biosyntezy. Poza tym modyfikuje przekaźnictwo nerwowe poprzez blokowanie kanałów wapniowych i sodowych w komórkach nerwowych. W ten sposób zmniejsza się pobudliwość komórek nerwowych i zahamowane jest ich nadmierne pobudzenie.

Farmakodynamika i farmakokinetyka

Szybko wchłania się po podaniu doustnym. Maksymalne stężenie w surowicy krwi osiąga po 1–4 godzinach od podania. Pokarm zwalnia wchłanianie. Niektóre metabolity posiadają właściwości przeciwdrgawkowe.

• Dawka dobowa: 1,0–1,5 g
• Stężenie terapeutyczne: 50–100 μg/ml
• Wiązanie z białkami osocza: 90%
• Objętość dystrybucji: 0,1–0,4 l/kg
• Okres półtrwania: 6–20 godzin
• Stan stacjonarny: 2–4 dni

Wskazania

Głównie w leczeniu różnych postaci padaczki. Lek z wyboru w leczeniu padaczki uogólnionej idiopatycznej.

• padaczka z napadami grand mal
• napady nieświadomości
• młodzieńcza padaczka miokloniczna.

Pochodne kwasu walproinowego, zwłaszcza amid tego kwasu znajdują również dość duże zastosowanie w psychiatrii jako leki o działaniu normotymicznym. Stosowane w leczeniu zaburzeniach afektywnych, pomocniczo w borderline, charakteropatiach i innych schorzeniach.

Dawkowanie

Dawkowanie leku powinno być ustalane indywidualnie (najlepiej pod kontrolą stężenia leku we krwi). Należy wziąć pod uwagę wiek, masę ciała i wskazania kliniczne.

• doustnie, po jedzeniu 600 mg/dobę w dawkach podzielonych – dawki zwiększamy o 200 mg co 3 dni dochodząc do 1–2 g/dobę
• u dzieci modyfikacja dawki w zależności od masy ciała
• dożylnie 10 mg/kg mc. najlepiej we wlewie kroplowym

Działania niepożądane

Niektóre z działań niepożądanych

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego
• wzrost masy ciała
• wypadanie owłosienia
• obrzęki
• drżenie rąk i niezborność ruchowa
• trombocytopenia
• uszkodzenie wątroby (działanie hepatotoksyczne)
• w przypadku stosowania w ciąży – płodowy zespół walproinianowy

Interakcje

Kwas walproinowy zwalnia metabolizm fenobarbitalu, zwiększa ryzyko kumulacji i zatrucia. Wypiera z połączeń z białkami fenytoinę przyspieszając dodatkowo jej metabolizm (brak zmian stężenia wolnej frakcji leku).
Nie wpływa na metabolizm doustnych środków antykoncepcyjnych.
Wzmaga działanie leków przeciwdepresyjnych, neuroleptyków, inhibitorów MAO i alkoholu.

Zwiększają stężenie kwasu walproinowego i pochodnych we krwi:

• bupropion
• diazepam
• fluoksetyna
• kwas acetylosalicylowy
• felbamat
• cymetydyna
• erytromycyna

Zmniejszają stężenie kwasu walproinowego i pochodnych we krwi:

• chlorpromazyna
• fenytoina
• haloperidol
• karbamazepina
• meflochina

Stosowanie w okresie ciąży i laktacji

Kategoria D. Stosowanie kwasu walproinowego i walproinianów w ciąży może doprowadzić do ciężkiego zespołu wad znanego jako płodowy zespół walproinianowy.

Preparaty handlowe

Opakowanie leku Convulex zawierającego kwas walproinowy

Preparaty mają postać tabletek lub kapsułek (zwykłych lub o przedłużonym działaniu), syropu, roztworu doustnego, płynu do iniekcji.

• Zawierające kwas walproinowy (Acidum valproicum): Convulex, Depakine
• Zawierające kwas walproinowy i walproinian sodu (Acidum valproicum et natrii valproas): Depakine Chrono, Depakine Chronosphere
• Zawierające walproinian sodu (Natrii valproas): Absenor, Convival chrono, Depakine, Orfiril, Valprolek
• Zawierające walproinian magnezu (magnesii valproas): Dipromal
• Zawierające walpromid (amid kwasu walproinowego; Valpromidum): Depamide.

Bibliografia

• Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Wojciech Kostowski, Zbigniew Herman (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003. ISBN 83-200-3350-0.brak strony w książce
• Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przyciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.brak strony w książce

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.