Landtag (Prusy)
Landtag Pruski lub Pruski Sejm Krajowy (niem. Preußischer Landtag) – parlament Królestwa Prus, a później kraju związkowego, Wolnego Państwa Prusy.
Królestwo Prus edytuj
W następstwie rewolucji marcowej 1848 król Prus Fryderyk Wilhelm IV i premier Gottfried Ludolf Camphausen zgodzili się na powołanie w drodze wyborów Pruskiego Zgromadzenia Narodowego. Działało ono od 21 maja do 5 grudnia 1848 i zostało zniesione dekretem królewskim. Konstytucja Prus powołała w to miejsce dwuizbowy parlament – Landtag, który składał się z izby niższej, zwanej od 1885 Izbą Posłów (niem. Abgeordnetenhaus) i izby wyższej, od 1855 Izby Panów (niem. Herrenhaus)[1][2]. Członkowie Izby Posłów byli wybierani w wyborach kurialnych (przyporządkowanie do kurii zależało od wysokości płaconych podatków), a członkowie Izby Panów byli dziedziczni lub powoływani dożywotnio przez króla. W 1870 cesarz Wilhelm I zmodyfikował zasady wyboru do Izby Posłów w 1870 i odtąd większość posłów była wybierana w wyborach tajnych i równych.
Landtag miał władzę ustawodawczą. m.in. uchwalał budżet. W 1861 i 1862 doszło do konfliktu między parlamentem a królem Wilhelmem I i jego ministrem wojny Albrechtem von Roonem na tle żądania zwiększenia budżetu wojskowego i wprowadzenie trzyletniej obowiązkowej służby wojskowej. Wobec odmowy uchwalenia budżetu Wilhelm I za namową Roona mianował premierem Ottona von Bismarcka, który rządził bez uchwalonego budżetu ignorując protesty Landtagu aż do 1866 (po zwycięskiej dla Prus bitwie pod Sadową) Landtag zatwierdził przeszłe działania Bismarcka)[3].
Kraj związkowy Wolne Państwo Prusy edytuj
Landtag został reaktywowany jako parlament Prus w 1919. Izba niższa pochodziła z powszechnych i równych wyborów, a Izbę Panów zastąpiła Pruska Rada Stanu. Pierwsze wybory do Landtagu odbyły się 20 lutego 1921[4], a ostatnie 5 marca 1933[5].
Budynek edytuj
Od 1899 Izba Posłów obradowała w budynku położonym przy Prinz-Albrecht-Straße (obecnie Niederkirchnerstraße) w Berlinie. Architektem był Friedrich Schulze.
Obecnie w tym budynku mieści się Izba Deputowanych Berlina.
Budynek Izby Panów przy Leipziger Straße został oddany w 1904 (architektem również był Schulze). Od 2000 jest siedzibą Bundesratu.
Przypisy edytuj
- ↑ Władysław Czapliński, Adam Galos, Wacław Korta: Historia Niemiec. Wyd. 2. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1990, s. 487. ISBN 83-04-03058-6.
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Niemiec. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1998, s. 205. ISBN 83-04-04422-6.
- ↑ Władysław Czapliński, Adam Galos, Wacław Korta: Historia .... s. 503–504 i 518.
- ↑ Der Freistaat Preußen Landtagswahl 1921/22 [online], gonschior.de [dostęp 2019-10-12] (niem.).
- ↑ Der Freistaat Preußen Landtagswahl 1933 [online], gonschior.de [dostęp 2019-10-12] (niem.).