Latinxua sin wenz
Latinxua Sin Wenz (język chiński: 拉丁化新文字 pinyin Lādīnghuà Xīn Wénzì); inne nazwy: Sin Wenz, Latinxua Sinwenz, Zhongguo Latinxua Sin Wenz, Beifangxua Latinxua Sin Wenz lub po prostu Latinxua) – rzadko używany sposób transkrypcji języka chińskiego opracowany w Moskwie w roku 1928 przez Qu Qiubaia i W.S. Kolokolowa[1] w celu zmniejszenia analfabetyzmu wśród Chińczyków mieszkających na radzieckim Dalekim Wschodzie. Pierwszy system latynizacji języka chińskiego, używany również przez Chińczyków. W ChRL ustąpił pinyinowi. W pierwotnym zamierzeniu miał zupełnie zastąpić znaki chińskie.
Opis edytuj
System Sin Wenz różnił się dla każdego z chińskich dialektów. Poniższy przykład dotyczy jedynie jednej z trzynastu możliwych wersji, opracowanej dla dialektu mandaryńskiego. Tony nie są zaznaczane, gdyż twórcy systemu założyli, że w konkretnym kontekście nie stanowią problemu.
Kolorem niebieskim zaznaczono różnice z hanyu pinyinem.
Nagłosy edytuj
| Dwuwargowe | Wargowo-zębowe | Alveolarne | Retrofleksywne | Alveolo-palatalne | Miękkopodniebienne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Spółgłoski zwarte | b [p] |
p [pʰ] |
d [t] |
t [tʰ] |
g [k] |
k [x] | |||||
| Spółgłoski nosowe | m [m] |
n [n] |
|||||||||
| Spółgloski boczne | l [l] |
||||||||||
| Spólgłoski zwartoszczelinowe | z [ts] |
c [tsʰ] |
zh [tʂ] |
ch [tʂʰ] |
g (j) [tɕ] |
k (q) [tɕʰ] |
|||||
| Spólgłoski szczelinowe | f [f] |
s [s] |
sh [ʂ] |
rh (r) [ʐ/ɻ] |
x [ɕ] |
x (h) [h] | |||||
Wygłosy edytuj
| Rdzenne | Wygłosowe | Środkowe | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Ø | i | u | y | ||
| a | Ø | a [a] |
ia [ia] |
ua [ua] |
|
| i | ai [ai] |
uai [uai] |
|||
| u | ao [au] |
iao [iau] |
|||
| n | an [an] |
ian [iɛn] |
uan [uan] |
yan (uan) [yɛn] | |
| ŋ | ang [aŋ] |
iang [iaŋ] |
uang [uaŋ] |
||
| ə | Ø | e/o1 [ɤ] |
ie [ie] |
uo [uo] |
ye/yo1 (üe/ue) [ye] |
| i | ei [ei] |
ui [uei] |
|||
| u | ou [ou] |
iu/iou2 [iou] |
|||
| n | en [ən] |
in [in] |
un [uən] |
yn (un) [yn] | |
| ŋ | eng [əŋ] |
ing [iŋ] |
ung3 [ʊŋ] |
yng (iong) [iʊŋ] | |
| ɻ | r (er) [ɚ] |
||||
| Ø | -4 (i) [ɨ] |
i [i] |
u [u] |
y (ü/u) [y] | |
Przypisy edytuj
- ↑ Sin Wenz 新文字. pinyin.info. [dostęp 2011-01-18]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Norman, J., Chinese, Cambridge University Press, (Cambridge), 1988.
- Milsky, C., „New Developments in Language Reform”, The China Quarterly, No.53, (str. 98-133.
- Hsia, T., China’s Language Reforms, Far Eastern Publications, Yale University, (New Haven), 1956.
- Chen, P., „Phonetization of Chinese”, pp. 164-190 in Chen, P., Modern Chinese: History and Sociolinguistics, Cambridge University Press, (Cambridge), 1999.
- Chao, Y.R., A Grammar of Spoken Chinese, University of California Press, (Berkeley), 1968.