Lazër Shantoja
Lazër Shantoja ps. Athanas Ziller, Liljan (ur. 2 września 1892 w Szkodrze, zm. 5 marca 1945 w Tiranie[1]) – albański ksiądz katolicki i poeta, ofiara prześladowań komunistycznych, błogosławiony Kościoła katolickiego.
| prezbiter i męczennik | |
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Beatyfikacja |
5 listopada 2016 |
| Wspomnienie |
5 marca |
|
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data urodzenia |
wrzesień 1892 |
| Data śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
29 maja 1915 |
Życiorys edytuj
Syn Mikela i Luçije. Uczył się w szkole prowadzonej przez jezuitów w Szkodrze. Studia teologiczne odbywał na uniwersytecie w Innsbrucku. 29 maja 1915 został wyświęcony na księdza[2]. Po powrocie do Albanii w 1917 pracował jako proboszcz w parafii Pulaj, a następnie w Beltojë, Velipojë, Rrjoll, i Sheldî. W czerwcu 1919, kiedy pracował w parafii Beltojë został uwięziony przez Włochów.
W latach 1922–1924 pracował jako sekretarz arcybiskupa Lazëra Mjedy. W latach 1923–1924 współpracował z Antonem Harapim, wydając pismo Ora e Maleve. W tym czasie zaangażował się w działalność polityczną. Jako jeden z organizatorów przewrotu w czerwcu 1924 (tzw. rewolucji czerwcowej) został aresztowany w styczniu 1925 i spędził kilka miesięcy w więzieniu.
Po uwolnieniu wyjechał do Wiednia, gdzie współpracował z pismem Ora e Shqipnisë, finansowanym przez Hasana Prishtinę. Kolejne dziesięć lat spędził w Szwajcarii, gdzie pracował jako proboszcz parafii katolickiej we wsi Bienne. Tam też doskonalił znajomość języka niemieckiego i tłumaczył dzieła literatury niemieckiej na język albański[3].
Powrócił do Albanii po agresji włoskiej w 1939. Przyjęty chłodno w Szkodrze, przeniósł się do parafii katolickiej w Tiranie. W 1941 wspólnie z Ernestem Koliqim i Mustafą Krują zakładał Instytut Studiów Albańskich (Institut të Studimeve Shqiptare). W maju 1943 wziął udział w pogrzebie Ndoka Gjeloshiego, który zginął z rąk partyzantów komunistycznych. Po kapitulacji Włoch w 1943 wycofał się z działalności politycznej. Pod koniec 1944 przeniósł się do wsi Sheldi, gdzie ukrywał go ks. Ndre Zadeja.
W styczniu 1945 Shantoja został aresztowany przez funkcjonariuszy Departamentu Obrony Ludu i poddany torturom. W czasie śledztwa złamano mu ręce i nogi[2]. 31 stycznia 1945 stanął przed sądem wojskowym (przew. Esat Ndreu) i został oskarżony o współpracę z okupantem i z Gjonem Markagjonim, a także o zbrodnie przeciwko władzy ludowej[2]. 2 lutego 1945 został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. Wyrok wykonano 5 marca 1945. Został pochowany w bezimiennej mogile.
Twórczość edytuj
Pierwsze utwory poetyckie Shantoi ukazały się w 1920 w piśmie Zani i Shna Ndout (cykl pt. Duhia). Był pierwszym tłumaczem Fausta na język albański[2]. W jego dorobku artystycznym oprócz utworów poetyckich i tłumaczeń z języka niemieckiego znajduje się także zbiór opowiadań Kodra mbas bregut, które publikował początkowo w czasopiśmie Cirka. Dzieła zebrane Shantoi ukazały się drukiem w 2005, nakładem wydawnictwa franciszkańskiego w Szkodrze[4].
Beatyfikacja edytuj
Shantoja znajduje się w gronie 38 Albańczyków, którzy 5 listopada 2016 w Szkodrze zostali ogłoszeni błogosławionymi. Beatyfikacja duchownych, którzy zginęli „in odium fidei” została zaaprobowana przez papieża Franciszka 26 kwietnia 2016[5]. Imię błogosławionego nosi jedna z ulic w tirańskiej dzielnicy Paskuqan.
Uwagi edytuj
- ↑ w imieniu Papieża, kard. Angelo Amato (prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych)
Przypisy edytuj
- ↑ Dom Lazer Shantoja. = 2022-10-28 [online], kujto.al (ang.).
- ↑ a b c d Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 407-408. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ W 1936 ukazało się w Szkodrze tłumaczenie idylli Johanna Wolfganga von Goethego Hermandi dhe Doroteja (Herman i Dorota)
- ↑ Vepra, opr. Arben Marku, Shkoder 2005, ISBN 99943-696-4-4
- ↑ Albanian church awaits beatification of 38 communist-era martyrs. = 2017-12-02 [online], catholicphilly.com, 2016 (ang.).
Bibliografia edytuj
- Markus Peters: Geschichte der Katholischen Kirche in Albanien 1919 - 1993. Wiesbaden: 2003. ISBN 3-447-04784-4. (niem.).
- Biogram duchownego
- Biogram duchownego na stronie Radia Watykańskiego
- Edward Nowak. Procesy beatyfikacyjne i beatyfikacje męczenników z okresu komunizmu w krajach byłego bloku socjalistycznego. „Premislia Christiana”. 11, s. 40, 2004/2005.