Wikipedia

Lista odmian jabłoni

lista w projekcie Wikimedia

Lista odmian jabłoni – odmiany uprawne jabłoni zaliczane do gatunku zbiorowego – jabłoń domowa (Malus domestica Borkh.). Powstawały od kilku tysięcy lat w wyniku wielokrotnego krzyżowania z wykorzystaniem różnych gatunków z Europy południowo-wschodniej i Azji południowo-zachodniej[1]. Tak długa historia działalności hodowlanej sprawia, że precyzyjne ustalenie pochodzenia gatunku jest bardzo trudne.

Niektóre źródła istotną rolę przypisują zwłaszcza dwóm gatunkom: jabłoni niskiej (M. pumila Mill.) i jabłoni dzikiej (M. sylvestris (L.) Mill.)[2][3][4][5]. Inne: jabłoni wschodniej (M. orientalis Uglitzk.), jabłoni Sieversa (M. sieversii M. Roem.) i M. praecox (Pall.) Borkh. oraz w pewnym tylko stopniu jabłoni dzikiej (M. sylvestris)[1]. Jabłoń Sieviersa uznawano za główne źródło genomu współczesnych odmian bazując na morfologii, badaniach molekularnych oraz dowodach historycznych. Jednak badania genetyczne dowodzą, że odmiany uprawne są najbliżej spokrewnione z jabłonią dziką, co jest efektem długotrwałej hodowli mieszańców z tym gatunkiem i pierwotnych odmian bazujących na środkowoazjatyckiej jabłoni Sieversa[6]. Potwierdzono też obecność genów jabłoni jagodowej (M. baccata Borkh.). Ci sami autorzy dowodzą, że sekwencja nukleotydów w DNA pozwala uznać M. sieversii i M. domestica za taksony posiadające wspólną pulę genową, identyfikowalną z M. pumila[6].

Najstarsze informacje o wielkoowocowych odmianach pochodzą z wykopalisk w Turcji w Chatal Huyak datowanych na 4500 lat p.n.e.[2] W Odysei (1200 lat p.n.e.) Homer opisując sad Odyseusza na wyspie Itaka wspomina o 10 odmianach jabłoni. Obecnie w uprawie na świecie jest ponad 10 tysięcy odmian uprawnych jabłoni[3].

Według danych FAO w 2012 roku na świecie wyprodukowano ponad 76,3 mln ton jabłek, na powierzchni 4,8 mln ha, co daje 13-procentowy udział w produkcji wszystkich owoców. Najwięcej owoców wyprodukowano w Azji (49 mln ton) i w Europie (15 mln ton), natomiast spośród krajów w Chinach (37 mln ton) i w Stanach Zjednoczonych (4,1 mln ton)[7].

Lista odmian edytuj

Nazwa odmiany Autor, kraj pochodzenia, rok Pochodzenie Pora dojrzewania[a] Przydatność Zdjęcie
Adams's Pearmain[b][9] Wielka Brytania, 1826 siewka nieznanego pochodzenia odmiana jesienna amatorska
 
Akane[3] Japonia, 1937 Jonathan × Worcester Permain odmiana jesienna amatorska
 
Alkmene[10] Niemcy, 1930 Dr Oldenburg × Koksa Pomarańczowa odmiana jesienna amatorska
 
Alwa[3] A. Rejman, W. Dzięcioł, Polska, 1956 siewka Macoun odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Ananas Berżenicki[3] Adam Hrebnicki-Doktorowicz, Litwa siewka nieznanego pochodzenia odmiana letnia amatorska, odmiana zagrożona[c]
 
Antonówka[3] Rosja siewka nieznanego pochodzenia odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Arlet[3] Szwajcaria, 1958 Golden Delicious × Idared odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Bankroft[3] Kanada, 1850 McIntosh × Forrest odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Boiken[12] Niemcy, 1828 siewka nieznanego pochodzenia odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Boskoop[3] Ottolander, Holandia, 1850 siewka nieznanego pochodzenia odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Braeburn[3] Nelson, Nowa Zelandia, 1952 siewka Lady Hamilton odmiana zimowa towarowa[b]
 
Close[3] C.P. Close, Arlington, USA 1946 siewka nieznanego pochodzenia odmiana letnia amatorska
 
Cortland[3][13] Stacja doświadczalna Uniwersytetu Cornella, USA, 1898 McIntosh × Ben Davies odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Delbarestivale[13]
(Delcorf) 		G. Delbard, Francja, 1956 Stark Jongrimes × Golden Delicious odmiana letnia towarowa i amatorska
 
Delikates[13] Stacja doświadczalna UP Poznań, M. Maćkowiak, Polska, 1964 James Grieve × Cortland odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Discovery[3] Dulmer, Langham Essex, Anglia, 1949 siewka Worcester Permain odmiana letnia amatorska
 
Early Geneva[14] USA, New York State Agricultural Experiment Station, Geneva, 1982[15] Quinte’ i ‘Julyred’ odmiana letnia typowo amatorska
 
Elstar[13][10] Wageningen University, Holandia, 1955 Golden Delicious × Ingid Marie odmiana jesienna towarowa
 
Fantazja[3][16] A. Rejman, Polska 1944 McIntosh × Linda odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Fiesta[13][10] F. Alston, Anglia 1972 Koksa Pomarańczowa × Idared odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Florina[13][2] Université d’Angers, Francja 1976 Jonathan × No 612-1 (Rome Beauty × Malus floribunda 821) odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Fuji[13] Stacja Doświadczalna Fujisaki Aomori, Japonia 1938 Ralls Janet × Red Delicious odmiana zimowa towarowa[b]
 
Gala[13] J.H. Kidd, Nowa Zelandia, 1962 Kidd's Orange Red × Golden Delicious odmiana zimowa towarowa
 
Gloster[13] Stacja doświadczalna Jork, Niemcy, 1951 Glockenapfel × Richared Delicious odmiana zimowa towarowa
 
Goldstar[17] J. Tupy, Czechy, 1984 Rubin × Vanda odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Golden Delicious[3] A.H. Mullins, USA, 1890 siewka Golden Grimes odmiana letnia towarowa
 
Granny Smith[13] T. Smith, Australia, 1868 siewka nieznanego pochodzenia odmiana zimowa towarowa[b]
 
Grochówka[2][10]
(niem. Bohnapfel) 		Niemcy, ok. 1800 siewka nieznanego pochodzenia odmiana zimowa amatorska, odmiana zagrożona[c]
 
Idared[3] Stacja doświadczalna Uniwersytetu Idaho, USA, 1942 Jonathan × Wagener odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
James Grieve[3] J. Grieve, Szkocja, 1890 siewka Potta odmiana letnia towarowa i amatorska
 
Jonagold[18] USA, New York State Agricultural Experiment Station, Geneva, 1942[15] Jonathan × Golden Delicious odmiana zimowa towarowa
 
Katja[19] Instytut Sadownictwa Balsgård, Szwecja, 1947 James Grieve × Worcester Permain odmiana letnia amatorska
 
Koksa Pomarańczowa[2]
(ang. Cox's Orange Pippin) 		Anglia, 1846 siewka Peppiny Ribstona odmiana jesienna amatorska
 
Kosztela[20] Polska, 1590 siewka nieznanego pochodzenia odmiana jesienna amatorska
Kronselska[2]
(fr. Transparente de Cronsels) 		C. Baltet, Francja, 1869 siewka Antonówki odmiana letnia amatorska, odmiana zagrożona[c]
 
Ligol[3] ISK, Polska, 1978 Linda × Golden Delicious odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Lobo[3] Kanada, 1900 siewka McIntosh odmiana jesienna towarowa
 
McIntosh[13] J. McIntosh, Kanada, 1796 siewka Famouse odmiana jesienna towarowa
 
Macoun[3] USA, New York State Agricultural Experiment Station, Geneva, 1923[15] McIntosh × Jersey Black odmiana zimowa towarowa
 
Malinowa Oberlandzka[12][2]
(Malinówka) 		Niemcy (Oberschwaben), 1854 siewka nieznanego pochodzenia odmiana jesienna amatorska, odmiana zagrożona[c]
 
Melrose[3] Stacja Doświadczalna Uniwersytetu Ohio, USA, 1932 Jonathan × Red Delicious odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Papierówka[3]
(Oliwka Żółta, Oliwka Inflancka) 		Kraje bałtyckie siewka nieznanego pochodzenia odmiana letnia towarowa i amatorska
 
Paulared[14] USA siewka odmiany McIntosh odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Pinova[19]
(Corail, Pinata) 		Instytut Juliusa Kühna, Desden-Pilnitz, Niemcy, 1986 Clivia × Golden Delicious odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Priam[2] L.M. Decouryte, Francja, 1974 Jonathan × No 14-126 (Rome Beauty × Malus floribunda 821) odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Rajka[17] J. Tupy, Czechy, 1983 Szampion × Katka odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Reneta grupa odmian nieznanego pochodzenia jesienne i zimowe głównie amatorskie
 
Reneta Ananasowa[12] Belgia lub Holandia, 1820 siewka nieznanego pochodzenia odmiana zimowa amatorska, odmiana zagrożona[c]
 
Reneta Landsberska[3] Niemcy, 1840 siewka nieznanego pochodzenia odmiana jesienna amatorska
 
Rubin[13] O. Louda, Czechy, 1960 Lord Lambourne × Golden Delicious odmiana jesienna towarowa
 
Rubinette[13] W. Hausenstein, Szwajcaria, 1966 Koksa Pomarańczowa × Golden Delicious odmiana zimowa towarowa i amatorska
 
Rubinola[17] J. Tupy, Czechy, 1980 Prima × Rubin odmiana jesienna towarowa i amatorska
 
Spartan[3] R.C Palmer, Kanada, 1936 McIntosh × Yellow Newton odmiana zimowa towarowa
 
Szampion[13] O. Louda, Czechy, 1970 Golden Delicious × Koksa Pomarańczowa odmiana jesienna towarowa
 
Topaz[17] J. Tupy, Czechy, 1984 Rubin × Vanda odmiana zimowa towarowa i amatorska
 

Odmiany oferowane do sprzedaży przez szkółki w Polsce edytuj

Lista zawiera odmiany, mutanty, klony i sporty – stan 2018 r.[21]

  • Alpigala
  • Alwa
  • Ambassy
  • Ananas Berżenicki
  • Antonówka
  • Antonówka Półtorafuntowa
  • Ariwa
  • Arnika
  • Beni Shogun
  • Bigigalaprim
  • Bohemia
  • Boiken
  • Boskoop
  • Boskoop Bielaar
  • Boskoop Red
  • Braeburn
  • Braeburn Arno
  • Braeburn Mariri Red
  • Bramley's Seedling
  • Cap Red
  • Camspur
  • Celeste
  • Cesarz Wilhelm
  • Chopin
  • Close
  • Cortland
  • Cortland Wicki
  • Cosmic Crisp
  • Cox’s La Vera
  • Crimson Crisp
  • Dabinett
  • Daliclass
  • Dalilight
  • Dark Idol
  • Dark Ligol
  • Dark Rubin
  • Delcorf Sissired
  • Delela
  • Delicious Red
  • Delikates
  • Discovery
  • Early Geneva
  • Early Red One – Erovan
  • Ecolette
  • Egremont Russet
  • Eliza (Elise)
  • Elpin
  • Elshof
  • Elstar
  • Elstar Red
  • Empire
  • Enterprise
  • Evereste
  • Excel
  • Fantazja
  • Florina
  • Free Redstar
  • Freedom
  • Fuji
  • Fuji IP
  • Fuji Kiku Fubrax
  • Gala
  • Gala Brookfield
  • Gala Brookfield Baigent
  • Gala Dark Ann
  • Gala Mitchgla
  • Gala Mondial
  • Gala Must
  • Gala Royal
  • Gala Schniga
  • Gala Schniga Schnico
  • Gala Schniga Schnico Red
  • Gala Weronica
  • Galaval
  • Geneva Early
  • Glosan
  • Gloster
  • Gold Bohemia
  • Gold Milenium
  • Golden Delicious
  • Golden Delicious Kloon B
  • Golden Delicious Reinders
  • Golden Delicious Smoothee
  • Golden Dream
  • Golden Gem
  • Golden Parsi Da Rosa
  • Grafsztynek
  • Granny Smith
  • Hana
  • Honeycrisp
  • Honeygold
  • Idared
  • Idaredest
  • James Grieve
  • Jeromine
  • Jerseymac
  • Jester
  • Jonagold
  • Jonagold Boerekamp
  • Jonagold Decosta
  • Jonagold Navajo
  • Jonagold Rooja
  • Jonagored
  • Jonagored Supra
  • Jonaprince Wilton’s Red
    (Red Prince)
  • Jonaprince Wilton's Red Star
  • Jonica
  • Julia
  • July Red
  • Katja
  • Kiku
  • King Roat Red Delicious
  • Koksa Pomarańczowa
  • Kosztela
  • Kronselska
  • Książę Albrecht Pruski
  • Księżna Luiza
  • Lafayette
  • Landsberska
  • Ligol
  • Ligol Red
  • Ligol Redspur
  • Ligol Spur
  • Ligolina
  • Lired
  • Lobo
  • Lodel
  • Malinowa Oberlandzka
  • McIntosh
  • Melfree
  • Melrose
  • Miodzianka
  • Mitchgla
  • Muna
  • Mutsu
  • Mutsu NK
  • Najdared
  • Natali Gala
  • Novamac
  • Papierówka (Oliwka Żółta)
  • Paulared
  • Pilot
  • Pinova
  • Piros
  • Primula
  • Rajka
  • Redcord
  • Redkroft
  • Reneta
  • Reneta Landsberska
  • Reneta Simirenki
  • Reneta Szara
  • Reneta Złota (Królowa Renet)
  • Rubin
  • Rubinola
  • Rubinstar
  • Rubinstep
  • Sander
  • Santana
  • Sawa
  • Sentinel Red
  • Smalcówka
  • Spartan
  • Starking
  • Summerred
  • Szampion
  • Szampion Arno
  • Szampion Red
  • Szampion Reno
  • Titówka
  • Topaz
  • Topaz Red
  • Topaz Red Interstam
  • Trinity
  • Vikto Red
  • Witos
  • Yarlington Mill
  • Zuzi Gala
  • Zuzi Gala Selekt
  • Zuzi Red

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Pora dojrzewania zależy od wielu czynników, m.in. od stanowiska, długości okresu wegetacji, daty rozpoczęcia wegetacji, zastosowanej podkładki, temperatur w danym roku itp.[8]. Umownie przyjmuje się jednak, iż odmiany letnie to odmiany, których dojrzałość zbiorcza przypada pomiędzy połową lipca a końcem sierpnia, odmiany jesienne dojrzewają we wrześniu, a odmiany zimowe w październiku i listopadzie (do odmian zimowych zalicza się jednak czasem odmiany dojrzewające we wrześniu jednak wyróżniające się dużą zdolnością przechowalniczą (całą zimę).
  2. ↑ a b c d Ze względu na wrażliwość na niskie temperatury lub wymagania długiego okresu wegetacji odmiana jest bardzo rzadko lub wcale nie jest uprawiana w Polsce.
  3. ↑ a b c d e Odmiany coraz rzadziej spotykane w uprawie, ze względu na zalety oraz w celu ochrony zasobów genowych objęte programami ochronnymi[11].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski: Dendrologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 240. ISBN 83-01-12099-1.
  2. ↑ a b c d e f g h Bolesław Sękowski: Pomologia systematyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-10859-2.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Aleksander Rejman: Pomologia. Warszawa: PWRiL, 1994. ISBN 83-09-01612-3.
  4. ↑ Szczepan A. Pieniążek: Sadownictwo. Warszawa: PWRiL, 1988, s. 823. ISBN 83-09-01251-9.
  5. ↑ Red. Tadeusz Hołubowicz: Sadownictwo w Wielkopolsce : praca zbiorowa. Poznań: Państw, Wydawn. Rolnicze i Leśne, 1987. ISBN 83-09-01197-0.
  6. ↑ a b Amandine Cornille, Pierre Gladieux, Marinus J.M. Smulders, Isabel Roldán-Ruiz, François Laurens, Bruno Le Cam, Anush Nersesyan, Joanne Clavel, Marina Olonova, Laurence Feugey, Ivan Gabrielyan, Xiu-Guo Zhang, Maud I. Tenaillon, Tatiana Giraud. New Insight into the History of Domesticated Apple: Secondary Contribution of the European Wild Apple to the Genome of Cultivated Varieties. „PLoS Genetics”. 8, 5, 2012. DOI: 10.1371/journal.pgen.1002703. 
  7. ↑ Apple Production Quantity. FAOSTAT, FAO Statistics Division 2014. [dostęp 2014-04-14]. (ang.).
  8. ↑ Grzegorz Łysiak. Ocena metod określania dojrzałości zbiorczej jabłek. „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im H. Kołłątaja w Krakowie”. Zeszyt 57, Tom 2, s. 505–513, 1998. 
  9. ↑ Adams’s Pearmain apple. Orange Pippin. [dostęp 2014-04-02]. (ang.).
  10. ↑ a b c d Franz Mühl: Alte und neue Apfelsorten. München: Obst und Gartenbauverlag, 1999, s. 208. ISBN 3-87596-093-9.
  11. ↑ Grzegorz Hodun, Wiesław Podyma, Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie, Warszawa: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2011 (Biblioteczka programu rolnośrodowiskowego 2007–2013), s. 21–22, ISBN 978-83-62164-36-3 [dostęp 2014-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  12. ↑ a b c Walter Hartmann: Farbatlas Alte Obstsorten. Stuttgart: Ulmer, 2000, s. 318. ISBN 3-8001-3173-0.
  13. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Mikołaj. Ugolik: Odmiany jabłoni. Kraków: Plantpress, 1996. ISBN 83-85982-11-6.
  14. ↑ a b Augustyn Mika: Jabłoń. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2002. ISBN 83-7073-304-2.
  15. ↑ a b c Developing New Fruit Varieties. [dostęp 2016-01-03]. (ang.).
  16. ↑ Ilustrowany katalog odmian jabłoni. Instytut Ogrodnictwa Skierniewice. [dostęp 2016-05-09].
  17. ↑ a b c d Grzegorz Łysiak, Robert Kurlus. Czeskie odmiany przyszłości. „VIII Spotkanie Sadownicze Sandomierz ’99”, s. 125–131, 1999. Plantpress. 
  18. ↑ Jonagold i jego sporty : praca zbiorowa. Kraków: Wydawnictwo Plantpress, 1999. ISBN 83-85982-25-6.
  19. ↑ a b Dorota Kruczyńska: Jabłonie : nowe odmiany. Warszawa: Hortpress, 2008. ISBN 978-83-89211-49-1.
  20. ↑ M. Kantorowicz-Bąk, „Jabłoń w każdym ogrodzie”, Poznań, Wydawnictwo PWRiL, s. 66., 2000.
  21. ↑ Odmiany jabłoni szkolkarstwo.com.pl [dostęp 2018-10-28]

Bibliografia edytuj

  • Aleksander Rejman (red.): Pomologia odmianoznawstwo roślin sadowniczych. Warszawa: PWRiL, 1994, s. 679. ISBN 83-09-01612-3.
  • Dorota Kruczyńska: Jabłonie : nowe odmiany. Warszawa: Hortpress, 2008. ISBN 978-83-89211-49-1.
  • Mikołaj Ugolik: Odmiany jabłoni. Kraków: Plantpress, 1996. ISBN 83-85982-11-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_odmian_jabłoni&oldid=71010381”