Lizyna

Lizyna
	struktura lizyny o konfiguracji L
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	kwas 2,6-diaminoheksanowy
	Inne nazwy i oznaczenia
	skróty: Lys, K
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C6H14N2O2
Inne wzory	H2N(CH2)4CH(NH2)CO2H
Masa molowa	146,19 g/mol
Wygląd	białe ciało stałe
	Identyfikacja
Numer CAS	70-54-2; 56-87-1 (izomer L); 923-27-3 (izomer D)
PubChem	866
DrugBank	DB00123
SMILES
	NCCCC[C@H](N)C(O)=O
InChI
	InChI=1S/C6H14N2O2/c7-4-2-1-3-5(8)6(9)10/h5H,1-4,7-8H2,(H,9,10)
	InChIKey
	KDXKERNSBIXSRK-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	dobrze rozpuszczalna
Temperatura rozkładu	224 °C
Punkt izoelektryczny	9,74
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	L-lizyna
	Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana; jako niebezpieczna według kryteriów GHS.
Numer RTECS	OL5540000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	B05XB03, V03AF11
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lizyna, skr. Lys, K – organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów białkowych. Dla człowieka jest aminokwasem egzogennym, gdyż nie jest syntetyzowany w organizmie i musi być dostarczany z pożywieniem.

Lizyna jest aminokwasem polarnym. Zawiera zasadowy łańcuch boczny, który w pH komórki ma ładunek dodatni (−NH+
3). Wchodzi w skład białek wiążących ujemnie naładowane cząsteczki kwasów nukleinowych, takich jak histony.

Rola lizyny w organizmie:

Niezbędna przy budowie białek, głównie w mięśniach i w kościach, istotna w okresie rozwoju.
Wchłania wapń, poprawia koncentrację umysłową.
Łagodzi objawy przeziębienia, grypy oraz opryszczki.
Obecna przy wytwarzaniu hormonów, przeciwciał, enzymów i przy budowie kolagenu.
Jej niedobór skutkuje objawami zmęczenia i rozdrażnienia, powoduje anemię i wypadanie włosów.
Najprawdopodobniej jeden z czynników wpływających w dużej mierze na procesy antykancerogenne w połączeniu z dużymi dawkami antyoksydantów.
Uczestniczy w procesach odnowy tkanek, tworzenia się przeciwciał, stymulacji wzrostu, a także wytwarzania hormonów i enzymów.

Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z kaprolaktamu^[1].

W postaci chlorowodorku jest stosowana jako dodatek do pasz w celu podniesienia ich wartości odżywczej (podobnie jak metionina). Roczna światowa produkcja lizyny i jej soli wyniosła w 2005 r. 850 tys. ton (w przybliżeniu tyle samo, co łączna produkcja pozostałych – poza kwasem glutaminowym – podstawowych aminokwasów i ich soli)^[4].

Zobacz też edytuj

hydroksylizyna

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 228, ISBN 83-7183-240-0 .
↑ L-Lysine, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB00123 (ang.).
↑ L-Lizyna, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 7 czerwca 2023, numer katalogowy: L5501 [dostęp 2023-09-11] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ KarlheinzK. Drauz KarlheinzK. i inni, Amino Acids, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 48, DOI: 10.1002/14356007.a02_057 (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[psc-1] Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 228, ISBN 83-7183-240-0 .

[DB-2] L-Lysine, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB00123 (ang.).

[SA-3] L-Lizyna, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 7 czerwca 2023, numer katalogowy: L5501 [dostęp 2023-09-11] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Ullmann-4] KarlheinzK. Drauz KarlheinzK. i inni, Amino Acids, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 48, DOI: 10.1002/14356007.a02_057 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]