Lockheed S-3 Viking

Lockheed S-3 Viking
(dane wersji *S-3A*)
	; S-3B Viking
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed Corporation
Typ	samolot patrolowy
Konstrukcja	grzbietopłat o konstrukcji metalowej, podwozie trójpodporowe – chowane w locie
Załoga	4 (2 pilotów, oficer taktyczny, operator systemu radioakustycznego)
	Historia
Data oblotu	21 stycznia 1972
Lata produkcji	1974 – 1978
	Dane techniczne
Napęd	2 silniki turbinowe General Electric TF34-GE-100
Ciąg	4127 daN (4207 kG) (każdy)
	Wymiary
Rozpiętość	20,93 m (całkowita); 8,99 m (po złożeniu skrzydeł)
Długość	16,26 m
Wysokość	6,93 m
Powierzchnia nośna	55,55 m²
	Masa
Własna	12 088 kg
Startowa	19 277 kg (normalna); 23 831 kg (z maksymalnym podwieszonym uzbrojeniem)
	Osiągi
Prędkość maks.	834 km/h
Prędkość przelotowa	686 km/h
Prędkość patrolowa	296 km/h (na małej wysokości)
Prędkość wznoszenia	21,3 m/s
Pułap	10 670 m
Zasięg	3 705 km (normalny); 5 558 km (maksymalny)
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	patrz tekst
	Wyposażenie dodatkowe
	patrz tekst
	Użytkownicy
	Stany Zjednoczone
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lockheed S-3 Viking – amerykański samolot patrolowy, bazujący na pokładach lotniskowców, opracowany i zbudowany w 1972 roku w amerykańskiej wytwórni lotniczej Lockheed Corporation.

Historia edytuj

Samolot S-3B Viking startujący z lotniskowca USS Abraham Lincoln. (sierpień 2002 rok)

Samolot S-3 Viking ze złożonymi skrzydłami na pokładzie lotniskowca

W 1969 roku w biurze konstrukcyjnym amerykańskiej wytwórni Lockheed Corporation opracowano projekt samolotu patrolowego, bazującego na pokładach lotniskowców, a przeznaczonego do patrolowania akwenów morskich oraz wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych. Projekt ten otrzymał oznakowanie S-3 Viking.

Był to dwusilnikowy samolot, grzbietopłat o skrzydłach skośnych, mający odpowiednie do wykonywanych zadań wyposażenie elektroniczne i akustyczne oraz różnorodne i silne uzbrojenie.

Pierwszy prototyp oblatano 21 stycznia 1972 roku^[1]. W sumie zbudowano jeszcze siedem prototypów, a ostatni oblatano w 1973 roku.

Produkcję seryjną rozpoczęto w 1974 roku, modernizując w kolejnych latach samolot. Produkcję zakończono w 1978 roku. Łącznie zbudowano 188 S-3 Vikingów wszystkich wersji^[1].

Produkowane wersje samolotu S-3 Viking edytuj

S-3A Viking – wersja podstawowa, samolot patrolowy
S-3B Viking – zmodernizowane samoloty wersji podstawowej, różniące się systemem przetwarzania danych pochodzących z boi akustycznych, nowocześniejszą stacją radiolokacyjną oraz możliwością podwieszania i odpalania pocisków rakietowych Harpoon. Początkowo na tę wersję przerobiono 2 samoloty S-3A (oblot pierwszego nastąpił 13 września 1984 roku). W latach osiemdziesiątych przerobiono dalszych 30 samolotów, a w 1991 roku 160.
US-3A – wersja transportowo-dostawcza, przeznaczona do przewozu 6 osób i 2100 kg ładunku lub 3400 kg ładunku przy dwuosobowej załodze z lądu na pokład lotniskowca. Samolot ten miał możliwość przewiezienia pod skrzydłami 2 kontenerów z silnikami turbinowymi. Oblot pierwszego samolotu tej wersji nastąpił 2 lipca 1976 roku. Łącznie zbudowano 30 samolotów tej wersji.
KS-3A – wersja latającego zbiornikowca z zamontowanymi dodatkowymi zbiornikami paliwa w komorach bombowych i komorach innego uzbrojenia wewnętrznego oraz ze dwoma zbiornikami podwieszanymi pod skrzydłami. Samolot ten mógł łącznie przewieźć 9318 kg paliwa.
ES-3A – wersja przeznaczona wyłącznie do zwiadu elektronicznego, wyposażona m.in. w 60 anten na kadłubie. Załoga może dokładnie określić położenie samolotu w przestrzeni we współpracy z systemem satelitarnym GPS.

Użycie w lotnictwie edytuj

Samoloty S-3A Viking zostały wprowadzone w 1974 roku do lotnictwa amerykańskiej marynarki wojennej. Uroczyste wprowadzenie nastąpiło w dniu 20 lutego 1974 roku. Następnie sukcesywnie wprowadzano je do jednostek lotnictwa marynarki i na poszczególne lotniskowce.

Zmodernizowane samoloty wersji S-3B Viking wprowadzono do jednostek w grudniu 1987 roku. Używane były wyłącznie przez lotnictwo marynarki USA.

20 lutego 1991 roku podczas wojny w Zatoce Perskiej, samolot S-3 z eskadry VS-24 lotniskowca USS „Theodore Roosevelt” zatopił bombami klasycznymi Mk 82 iracką kanonierkę koło wyspy Bubiyan – był to pierwszy przypadek zatopienia okrętu nawodnego przez ten samolot^[2]. 27 lutego inny S-3 zatopił patrolowiec typu Zhuk^[2].

Samoloty zostały wycofane z użycia 30 stycznia 2009.

Opis konstrukcji edytuj

Samolot Lockhhed S-3A Viking jest czteromiejscowym pokładowym samolotem patrolowym do wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych. Grzbietopłatem o konstrukcji metalowej (skrzydła i usterzenie pionowe – składane do bazowania na lotniskowcach). Podwozie trójpodporowe z kółkiem przednim wciąganym hydraulicznie w locie. Z tyłu w dolnej części kadłuba znajduje się hak wypuszczany podczas lądowania do chwytania lin hamujących rozpiętych w poprzek pokładu lotniskowca. Napęd: 2 dwuprzepływowe silniki turbinowe. Samolot wyposażany jest w klimatyzowaną kabinę ciśnieniową mieszczącą z przodu obok siebie fotele I i II pilota, a za nimi fotele oficera taktycznego i operatora systemu radioakustycznego.

Obok przyrządów pokładowych pilotażowo-nawigacyjnych, w skład wyposażenia samolotu wchodzą:

stacja radiolokacyjna AN/APS 116 – umożliwiająca wykrywanie małych obiektów i stosowania do celów nawigacyjnych
komputer centralny Sperry Univac AN/AYK-10 – służący do sterowania systemem poszukiwania i niszczenia okrętów podwodnych
bezwładnościowy system nawigacyjny
system dopplerowski APN-200
wysokościomierz radiolokacyjny z urządzeniem ostrzegającym
system łączności z bojami hydroakustycznymi
system wykrywania pasywnego
radiowe boje hydroakustyczne i odbiornik do odbierania z nich sygnałów
kamera termowizyjna z wybieraniem liniowym z dwoma obiektywami (szerokokątnym i teleobiektywem o zmiennej ogniskowej) umieszczona w wysuwanej z kadłuba do dołu wieżyczce – służącej do wykrywania promieniowania podczerwonego celu (wieżyczka ustawiana jest przez komputer, a cel po wykryciu śledzony jest automatycznie)
magnetometr przeznaczony do zwiększenia dokładności oznaczenia położenia celu

Uzbrojenie:

4 torpedy Mk 46 lub 4 miny przeciwpodwodne Mark 57 albo
4 bomby ogólnego przeznaczenia Mk 82 względnie 4 miny głębinowe Mk 53 albo
niekierowane pociski rakietowe lub kierowane pociski rakietowe przeciwokrętowe Harpoon o masie 2 x 529 kg
bomby oświetleniowe rozmieszczone w komorach bombowych i podwieszone na dwóch węzłach pod skrzydłami
w tylnej części kadłuba w prowadnicach rurowych znajduje się 60 boi radioakustycznych

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Łukasz Golowanow: Czterdzieści lat Vikinga. Konflikty.pl, 21 stycznia 2012. [dostęp 2016-09-11].
↑ ^a ^b Krzysztof Hanuszek. „Pustynna Burza” - działania na morzu. „Okręty Wojenne”. 60(4/2003). XIII, s. 66-67, 2003. ISSN 1231-014X.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia. photovault.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-14)].

[czterdzieści-1] Łukasz Golowanow: Czterdzieści lat Vikinga. Konflikty.pl, 21 stycznia 2012. [dostęp 2016-09-11].

[ow-2] Krzysztof Hanuszek. „Pustynna Burza” - działania na morzu. „Okręty Wojenne”. 60(4/2003). XIII, s. 66-67, 2003. ISSN 1231-014X.

[1]

[2]