Luben Karawełow (bułg. Любен Каравелов, ur. 17 listopada 1834 w Kopriwszticy, zm. 21 stycznia 1879 w Ruse) – bułgarski pisarz, prozaik, publicysta i działacz polityczny.

Luben Karawełow
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 listopada 1834
Kopriwsztica

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1879
Ruse

Narodowość

Bułgaria

Dziedzina sztuki

proza

Wychowany w patriarchalnej rodzinie kupieckiej. Od 1857 r. przebywał w Moskwie jako stypendysta Dobroczynnego Komitetu Słowiańskiego. Związawszy się z radykalnymi działaczami ukraińskimi I.G. Priżowem i A.A. Kotlarewskim, wkrótce wyzbył się uwielbienia dla opiekunki Słowian, carskiej Rosji. Chociaż do końca życia był przekonany, że narody słowiańskie posiadają odrębną drogę rozwoju, występował przeciwko oficjalnym koncepcjom panslawistów rosyjskich i wdał się w spór z najbardziej konsekwentnym ich zwolennikiem w Bułgarii, Rajkiem Żinzifowem. Studiując w Moskwie, nawiązał kontakt z rewolucyjnymi demokratami, m.in. z Mikołajem Czernyszewskim. W Serbii współpracował z „Omladiną”, podczas pobytu w Bukareszcie 1869-1874 nawoływał na łamach redagowanego przez siebie pisma „Swoboda” do walki z Turcją. Współorganizator Bułgarskiego Komitetu Rewolucyjnego.

Pisał w językach serbskim, bułgarskim i rosyjskim. Uważany jest za współtwórcę realizmu w literaturze bułgarskiej, m.in. w książkach: Bułgarzy dawnych czasów (1872, wydanie polskie 1953), Maminoto detence (1875). Pamiętnik z pobytu w więzieniu Iz mrtwog doma (1871). Opowiadania i małe powieści Karawełowa zaliczane są do najbardziej wartościowych tekstów prozatorskich epoki bułgarskiego odrodzenia narodowego.

Był starszym bratem Petka Karawełowa, premiera i ministra Księstwa Bułgarii.

Twórczość edytuj

Stałe felietony z cyklu Czy wiesz, kim jesteśmy? (Znasz li ti koi sme?) w gazetach „Swoboda” i „Nezawisimost”;

  • Pasza turecki (Turski pasza);
  • Bożko;
  • Na cudzym grobie bez łez płaczą (Na czużd grob bez syłzi płaczat);
  • Donczo;
  • Neda;
  • Ataman bołgarskich rozbojnikow, 1860;
  • Pamiatniki narodnago byta bolgar, 1861;
  • Iz zapisok Bułgara, 1867;
  • Opowieść o tym, jak Iwan Iwanwicz pokłócił się z Iwanem Nikiforowiczem;
  • Stranicy iz knigi stradanij bułgarskiego plemieni, 1868;
  • Czy winien jest los? (Je li kriva sudbina?), 1869;
  • Hadżi Niczo, 1870;
  • Iż mrtwog doma, 1871;
  • Bułgarzy dawnych czasów (Bułgare ot staro wreme),1872;
  • Bogaty nędzarz (Bogatijat siromach), 1872;
  • Trzy obrazy z bułgarskiego życia (Tri kartini iż byłgarskija żywot), 1875;
  • Maminsynek (Maminoto detence).

Bibliografia edytuj

  • Historia literatury bułgarskiej, pod red. T. Dąbek-Wirgowej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1980.

Linki zewnętrzne edytuj