Makbet (król Szkocji)

Makbet, gael. Mac Bethad mac Findlaích (ur. ok. 1005, zm. 15 sierpnia 1057), król Szkocji w latach 1040–1057.

Makbet

Mac Bethad mac Findlaích

Król Alby (Szkocji)
Okres	od 1040 do 1057
Poprzednik	Duncan I
Następca	Lulach
Król Moray
Okres	od 1032 do 1057
Poprzednik	Gilla Coemgáin
Następca	Lulach
Dane biograficzne
Dynastia	Alpinowie (Linia Moray)
Data urodzenia	1005
Data śmierci	15 sierpnia 1057
Miejsce spoczynku	Iona
Ojciec	Finnleach z Moray
Żona	Gruoch

Syn Finnleacha z Moray i młodszej córki Malcolma II; mąż królowej Gruoch, pierwowzoru postaci lady Makbet z dramatu Williama Szekspira.

Jako piętnastolatek stracił ojca, w dwanaście lat później zemścił się krwawo na jednym z morderców, paląc go i jego towarzyszy żywcem. W 1040 roku zabił Duncana I w potyczce pod Bothgouanan koło Elgin i objął tron Szkocji. Zwolennicy zabitego króla nie dali jednak za wygraną. W 1045 r. Makbet pokonał armię ojca Duncana, Crinana, pod Dunkeld, a w następnym roku odparł najazd angielskiego earla Northumbrii Siwarda. Następnego jednak najazdu Siwarda w 1054 r. nie udało się Makbetowi odeprzeć, został pokonany w bitwie pod Dunsinane (Dunsinnan) koło Perth, w wyniku czego musiał zrzec się części południowej Szkocji na rzecz syna Duncana, Malcolma. W 1050 Makbet udał się w pielgrzymkę do Rzymu, żeby odkupić swe grzechy. Po jego powrocie, w 1057 r. Malcolm ze swoją armią, zgromadzoną przy angielskiej pomocy, wtargnął w głąb Szkocji. Do decydującej bitwy doszło pod Lumphanan koło Aberdeen, gdzie Makbet został pokonany i zabity. Pochowano go na wyspie Iona, tradycyjnym miejscu pochówku prawowitych władców Szkocji.

Mimo tych wojen czasy panowania Makbeta były dla Szkocji latami pomyślnymi, władca troszczył się o swoich poddanych, ukrócił anarchię, jako pierwszy zorganizował w Szkocji oddziały stróżów prawa, starał się scalić kraj w jeden silny i stabilny organizm państwowy.

Z czasem historia Makbeta obrosła legendą, która posłużyła za kanwę tragedii Makbet Shakespeare’a (ok. 1606). Verdi napisał operę Makbet (1847), a Richard Strauss poemat muzyczny pod tym samym tytułem.

Zobacz też

• kalendarium historii Szkocji