Maksymilian Fajans
Maksymilian Fajans (ur. 5 maja 1825 w Sieradzu, zm. 28 lipca 1890 w Warszawie) – polski litograf, fotograf i rysownik żydowskiego pochodzenia, właściciel zakładu litograficzno-fotograficznego w Warszawie.
 Autoportret Maksymiliana Fajansa, 1850 | |
| Data i miejsce urodzenia |
5 maja 1825 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 lipca 1890 |
| Zawód, zajęcie |
litograf, fotograf, rysownik |
Wykształcenie edytuj
Urodził się jako syn sieradzkiego kupca Hermana i Leontyny Kon. Był bratem Maurycego Fajansa.
W latach 1844–1849 uczył się w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie u malarzy: Ksawerego Kaniewskiego, Jana Feliksa Piwarskiego i Rafała Hadziewicza. Był zainteresowany zwłaszcza litografią i chromolitografią, jednak w Warszawie brakowało specjalistów w tych dziedzinach, dlatego w 1850 roku – dzięki finansowemu wsparciu Edwarda Rastawieckiego i Aleksandra Przezdzieckiego – wyjechał do Paryża. Uczył się u Arego Scheffera, Emile'a Lassalle'a i Rosé-Josepha Lemerciera, w którego zakładzie litograficznym praktykował.
Zakład litograficzny edytuj
Po powrocie do Warszawy w 1853 roku otworzył Zakład Artystyczno-Litograficzny przy ul. Długiej. Pracował na sprowadzonych z Francji urządzeniach, a wśród jego pracowników byli Francuzi. Zakład zajmował się drukowaniem ilustracji do publikacji, druków użytkowych (np. kalendarzy, zaproszeń, dyplomów), druków o charakterze religijnym (np. obrazków z wizerunkami świętych) itp., szybko uzyskując renomę[1]. W latach 1851–1863 wydał 14 zeszytów Wizerunków polskich według własnych rysunków[2], w latach 1851–1861 24 zeszyty Wzorów sztuki średniowiecznej według rysunków Ludwika Łepkowskiego, Bolesława Podczaszyńskiego i innych, w 1858 Kwiaty i poezje według własnych rysunków, w 1856 Karola X. Gustawa króla szwedzkiego trofea i sprzęty stołu zdobyte przez Stefana Czarnieckiego w 1656 roku Eustachego Tyszkiewicza, w latach 1875–1883 Album widoków historycznych Polski Napoleona Ordy. Współpracował także m.in. z Samuelem Orgelbrandem.
Zakład fotograficzny edytuj
W 1860 roku Fajans rozpoczął przygotowania do otwarcia atelier fotograficznego. Oficjalna inauguracja miała miejsce 17 maja 1862 roku, o czym pisano w prasie:
Studjując przez długi czas sztukę fotograficzną w najcelniejszych tego rodzaju zakładach za granicą, P. Fajans, jest dziś w stanie odpowiedzieć wszelkim wymaganiom wykształconego już teraz smaku Publiczności, i wysoko posuniętego postępu fotografji; w tym celu zakład swój, zaopatrzył w najdoskonalsze aparata i przystroił w to wszystko, co dotąd w tej sztuce odkrytem zostało[3].
Firma – nosząca odtąd nazwę Zakład Artystyczno-Litograficzny i Fotograficzny – wykonywała przede wszystkim portrety fotograficzne, posługując się powszechną wówczas techniką mokrego kolodionu. Odbitki wykonywał na papierze albuminowym, wprowadzając w tym zakresie własne ulepszenia, widoczne m.in. w niespotykanym, ciemnobrązowym kolorze pozytywów. Specjalnością zakładu były fotografie w dużym formacie. Ponadto Fajans wykonywał zdjęcia w plenerze i reprodukcje dzieł sztuki. W 1868 roku przeniósł zakład do nowego domu własnego przy Krakowskim Przedmieściu. Prowadził go do 1881 roku, następnie przejął go J. Mielnicki, a w 1883 r. firma Leonard i Sp.
Nagradzany m.in. na Międzynarodowej Wystawie Fotograficznej zorganizowanej w 1865 w Berlinie i w 1873 na Wystawie Wiedeńskiej.
Życie prywatne edytuj
Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Pauliną Lindau (1836–1857), a po raz drugi z Miną Gerstenzweig (1841–1933). Z pierwszego małżeństwa miał córkę Paulinę (ur. 1856).
Maksymilian Fajans pochowany jest obok żony Miny na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (sektor 33, rząd 11, numer 14)[4][5][6]. Nagrobek z 1892 roku jest autorstwa Bolesława Syrewicza.
Przypisy edytuj
- ↑ Danuta Jackiewicz, Maksymilian Fajans (1825-1890), Warszawa 2014, s. 9-10.
- ↑ Maksymilian (1827-1890) Fajans, Wizerunki polskie. Z. 1-14, nakład autora, 1851 [dostęp 2021-01-28] (pol.).
- ↑ „Kurier Warszawski” 1862, nr 112, cytat za: Danuta Jackiewicz, Maksymilian Fajans (1825-1890), Warszawa 2014, s. 16.
- ↑ Grób Maksymiliana Fajansa w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
- ↑ Danuta Jackiewicz, Maksymilian Fajans (1825-1890), Warszawa 2014, s. 37.
Bibliografia edytuj
- Danuta Jackiewicz, Maksymilian Fajans (1825-1890), Warszawa 2014, ISBN 978-83-62020-64-5.
- Kazimierz Reychman: Szkice genealogiczne, Serja I. Warszawa: Hoesick F., 1936, s. 61-67.
Linki zewnętrzne edytuj
- Portrety rysowane przez Maksymiliana Fajansa (kopie cyfrowe)
- Grafiki i fotografie M. Fajansa w zbiorach Biblioteki Narodowej
- M. Fajans, Wizerunki polskie, Warszawa 1851-1862 (Polona)