Marcel Lefebvre

Marcel François Lefebvre (ur. 29 listopada 1905 w Tourcoing, zm. 25 marca 1991 w Martigny) – francuski biskup katolicki, duchacz, który odmówił zaakceptowania niektórych zmian drugiego soboru watykańskiego, szczególnie dotyczących ekumenizmu i kolegialności Kościoła. Nie zaakceptował również reformy mszału dokonanej przez Pawła VI. Założyciel Bractwa Kapłańskiego Świętego Piusa X. W roku 1988 bez zgody papieża Jana Pawła II wyświęcił czterech biskupów, za co miał zaciągnąć na siebie ekskomunikę latae sententiae.

Marcel Lefebvre

Oficjalny portret Marcela Lefebvre
Credidimus caritati Zaufaliśmy miłości
Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1905 Tourcoing
Data i miejsce śmierci	25 marca 1991 Martigny
Miejsce pochówku	Międzynarodowe Seminarium Świętego Piusa X
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	12 czerwca 1947
Sakra biskupia	18 września 1947
Odznaczenia

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	18 września 1947
Miejscowość	Tourcoing
Konsekrator	Achille Liénart
Współkonsekratorzy	Alfred-Jean-Félix Ancel Jean-Baptiste Victor Fauret CSSp.
Konsekrowani biskupi Georges Guibert CSSp. 19 lutego 1950 Prosper Dodds CSSp. 26 października 1952 François Ndong 2 lipca 1961 Bernard Tissier de Mallerais FSSPX 30 czerwca 1988 Richard Williamson 30 czerwca 1988 Alfonso de Galarreta FSSPX 30 czerwca 1988 Bernard Fellay FSSPX 30 czerwca 1988
Współkonsekrowani biskupi Emile-Elie Verhille CSSp. 21 grudnia 1951 Gordon Anthony Pantin CSSp. 19 marca 1968

Młodość

Marcel Lefebvre był drugim synem i trzecim dzieckiem René Lefebvre’a (zmarłego w roku 1944 w niemieckim obozie koncentracyjnym w Sonnenburgu) i Gabrielle Wattin (zmarłej w roku 1938).

W roku 1923 rozpoczął studia w seminarium duchownym w Rzymie, z przerwą dla odbycia obowiązkowej służby wojskowej w latach 1926-1927. 25 maja 1929 roku został wyświęcony na diakona przez kardynała Basilio Pompilja, a 21 września tego roku na księdza przez biskupa Achille Liénarta w Lille. Po przyjęciu święceń kontynuował studia w Rzymie i doktoryzował się w czerwcu 1930 roku.

W sierpniu 1930 roku kardynał Liénart wyznaczył Lefebvra na stanowisko kuratora parafii w Lomme na przedmieściu Lille. Lefebvre już wcześniej poprosił o pozwolenie na wstąpienie do Zgromadzenia Ducha Świętego, lecz kardynał nalegał na odroczenie decyzji. W lipcu 1931 roku Liénart zwolnił Lefebvra z diecezji i we wrześniu Lefebvre rozpoczął nowicjat Zgromadzenia w Orly. Dnia 8 września 1932 złożył śluby na okres trzech lat.

Jako członek zgromadzenia Lefebvre objął stanowisko wykładowcy w seminarium św. Jana w Libreville w Gabonie. W roku 1934 został rektorem seminarium, a 28 września złożył śluby wieczyste. Był przełożonym wielu misji prowadzonych przez Zgromadzenie w Gabonie: św. Michała w Ndjole (od maja 1938 do sierpnia 1939), św. Marii w Libreville (grudzień 1939 – sierpień 1940), św. Pawła w Donguila (sierpień 1940 – kwiecień 1943) i wreszcie św. Franciszka Ksawerego w Lambaréné (kwiecień 1943 – październik 1945). W październiku 1945 roku Lefebvre został wezwany do Francji i objął obowiązki rektora seminarium Zgromadzenia w Mortain.

Urząd biskupi w Afryce

Pobyt ks. Lefebvre’a we Francji nie trwał długo. 12 czerwca 1947 na polecenie Piusa XII objął wikariat apostolski Dakaru. Przyznano mu tytuł biskupa tytularnego Anthedonu (obecnie Al Blakijja koło Gazy w Palestynie). 18 września 1947 roku został wyświęcony przez kardynała Liénarta na biskupa w swym kościele parafialnym w Tourcoing. Jako wikariusz apostolski Lefebvre był odpowiedzialny za Kościół katolicki w części Senegalu na północ od Gambii. Sytuacja katolików była trudna, tworzyli wspólnotę liczącą 55 tysięcy wiernych na zamieszkiwanym przez 2,5 miliona ludzi obszarze, z czego 1,5 miliona stanowili muzułmanie, a 25 tysięcy – wyznawcy animizmu. Działalność Lefebvra przyniosła rezultaty, wzrosła liczba księży, braci i sióstr zakonnych, zakładano nowe parafie i budowano kościoły.

22 września 1948 roku Lefebvre został nuncjuszem papieskim w Afryce Francuskiej. Był przedstawicielem stolicy apostolskiej dla Maroka, południowej Algierii, Mauretanii, Nigru, Sudanu, Czadu, Senegalu, Gabonu, Dżibuti, Madagaskaru i terytorium Reunionu. Reprezentował również papieża na terenie 44 obszarów wyłączonych (jedna diecezja, 26 wikariatów i 17 prefektur apostolskich). Z nową funkcją wiązało się stanowisko arcybiskupa tytularnego Arcadiopolis (Lüleburgaz) w Turcji.

Głównym obowiązkiem nowego nuncjusza była rozbudowa struktur administracji kościelnej w Afryce Francuskiej. Celem Piusa XII było ustanowienie właściwej hierarchii kościelnej – diecezji z biskupami w miejsce prefektur. Lefebvre odpowiadał też za wybór nowych biskupów, za jego nuncjatury mianowano pierwszych biskupów pochodzących z Afryki. 14 września 1955 Lefebvre został pierwszym arcybiskupem Dakaru.

Po śmierci Piusa XII papieżem został Jan XXIII, a Lefebvre został wyznaczony do komisji przygotowawczej drugiego soboru watykańskiego. 23 stycznia 1962 roku przeniesiono go na stanowisko biskupa Tulle we Francji, pozwalając na zachowanie tytułu arcybiskupa.

Odmowa zaakceptowania zmian posoborowych

Arcybiskup Marcel Lefebvre z ks. Franzem Schmidbergerem udzielający komunii (Veldhoven, 1981)

Marcel Lefebvre odmówił zaakceptowania zmian następujących po II soborze watykańskim, pociągając za sobą innych, równie konserwatywnych księży francuskich. Część dokumentów soborowych jednakże podpisał. Dopiero później przeszedł do bardziej radykalnej pozycji odrzucającej właściwie cały sobór. Podpisanie przez abp Marcela Lefebvre’a dokumentów soborowych jest powszechnie uznawane jako poparcie ich treści. Sam abp Lefebvre stwierdził potem, że "dokumenty były przekazywane z ręki do ręki wśród Ojców Soborowych,na których każdy z nich się podpisał, co nie oznaczało głosowania za lub przeciw, a jedynie obecność na zebraniu."

W czasie II soboru watykańskiego arcybiskup Lefebvre uczestniczył wraz z ok. 250 osobami w obradach Cœtus internationalis patrum (odrębna grupa wewnątrz soboru). Wkrótce powstało tradycjonalistyczne seminarium Lefebvre’a w Écône, a niechęć arcybiskupa do koncepcji Kościoła po soborze (ekumenizm i zmieniona liturgia) spowodowała konflikt z Watykanem. Ruch integrystyczny rozwijał się mimo braku akceptacji ze strony Stolicy Apostolskiej. Nie udało się dojść do kompromisu z Marcelem Lefebvre’em ani papieżowi Pawłowi VI, ani Janowi Pawłowi II.

Święcenia biskupie bez mandatu Rzymu. Ekskomunika

W 1975 r. bez zgody miejscowego ordynariusza udzielił święceń 3 klerykom, co spowodowało utratę przez Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X aprobaty Kościoła. Po powtórnym wyświęceniu kilku kapłanów wobec Marcela Lefebrvre została zastosowana suspensa a divinis. 30 czerwca 1988 nie mając zgody Rzymu (bulli nominacyjnej) udzielił święceń biskupich (sakry) czterem prezbiterom: Bernardowi Fellay, Alfonsowi de Galarreta, Bernardowi Tissier de Mallerias i Richardowi Williamsonowi. Papież Jan Paweł II w motu proprio „Ecclesia Dei” ogłosił, że zarówno przez samego arcybiskupa, jak i 4 biskupów wyświęconych bez mandatu papieskiego, zaciągnięta została ekskomunika latae sententiae (wiążącą mocą samego prawa). Zdaniem papieża ekskomunika objęła również Antoniego de Castro Mayer, emerytowanego biskupa diecezji Campos – współkonsekratora. Bractwo Kapłańskie św. Piusa X, sam arcybiskup oraz jego zwolennicy podają, że ekskomunika była od samego początku nieważna, gdyż zakazany czyn popełnił sądząc, że jest w stanie wyższej konieczności związanej z kryzysem w Kościele, co według Kodeksu Prawa Kanonicznego zwalnia go z kary ekskomuniki (kanon 1323.7).

21 stycznia 2009 roku Benedykt XVI zdjął oficjalnie ekskomunikę z czterech biskupów wyświęconych przez arcybiskupa Marcela Lefebvre’a (Przełożonego Generalnego FSSPX Bernarda Fellaya oraz Alfonso de Gallarety, Bernarda Tissier de Mallerais i Richarda Williamsona).

Ostatnie lata

Na krótko przed śmiercią Liga przeciw Rasizmowi i Antysemityzmowi oskarżyła Marcela Lefebvre’a o propagowanie nienawiści rasowej i wytoczyła mu proces sądowy (arcybiskup Lefebvre z tego powodu został ogłoszony persona non grata w Senegalu). Kardynał Hyacinthe Thiandoum, afrykański hierarcha, wydał pełne oburzenia publiczne oświadczenie w obronie wielkiego misjonarza, arcybiskupa Dakaru, który pozostawił po sobie w Afryce niezapomniane dzieła, a pamięć o nim jest tam wciąż żywa. Prezydent Gabonu również stanął po stronie dobrego Arcybiskupa, który spędził w Afryce 30 lat, czyniąc tylko dobro. Został odznaczony wysokimi odznaczeniami państwowymi. Był:

• kawalerem Legii Honorowej;
• komandorem Orderu Chrystusa;
• wielkim oficerem Orderu Narodowego Lwa;
• oficerem Orderu Gwiazdy Równika (Gabon).

Zmarł na nowotwór w wieku 85 lat.

Pogrzeb

2 kwietnia 1991 r. w Écône odbyły się ceremonie pogrzebowe z udziałem piętnastu tysięcy wiernych, wielu księży i seminarzystów. Przez swojego kanclerza reprezentowany był kardynał Hyacinthe Thiandoum, arcybiskup Dakaru. Ciało spoczęło w krypcie seminarium w Écône. Na kamieniu grobowca znajduje się napis w języku francuskim – Monseigneur Marcel Lefebvre 1905–1991, Arcybiskup, Biskup-emeryt Tulle, Założyciel Bractwa Kapłańskiego Św. Piusa X – Tradidi quod et accepi (Przekazałem to, co otrzymałem).

Bibliografia

• ks. Karl Stehlin FSSPX, W obronie Prawdy katolickiej – Dzieło abpa Lefebvre, Te Deum (wydawnictwo), Warszawa 2001, ISBN 83-87770-16-7.
• ks. bp Zygmunt Pawłowicz, Lefebvre i lefebryści, Gdańsk 1998.
• ks. abp Marcel Lefebvre, Little story of my long life, Angelus Press.
• ks. bp Bernard Tissier de Mallerias, Marcel Lefebvre: The Biography, Angelus Press, Kansas 2004, ISBN 1-892331-24-1.
• dr David White, The Horn of the Unicorn, Angelus Press, Kansas 2006, ISBN 1-892331-39-X.
• prof. Marcin Karas, Bractwo św. Piusa X – katolicki ruch tradycjonalistyczny w dobie posoborowej, „Nomos. Kwartalnik Religioznawczy”, z. 30-31 (2000), s. 79-99.
• Marcin Łukasz Makowski, Społeczne panowanie Chrystusa. Soteriologia polityczna Marcela Lefebvre’a, „Hybris. Internetowy Magazyn Filozoficzny”, nr 13 (2011), s. 128-142.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Bractwa Kapłańskiego Św. Piusa X w Polsce