Mariusz Stanisław Jaskólski

wojewoda podolski i czernihowski, kasztelan sanocki

Mariusz Stanisław Jaskólski herbu Leszczyc (zm. 1683) – starosta stuleński i krzemieńczucki, dyplomata, strażnik wielki koronny, kasztelan sanocki od 1663 roku, później kijowski, wojewoda czernihowski, a następnie podolski od 1683 roku, właściciel terenów klucza Siedliszcze, poseł Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w latach 1657–1658[1].

Mariusz Stanisław Jaskólski
Herb
Leszczyc
Data śmierci

1683

Żona

Zofia Koniecpolska

Jako senator wziął udział w sejmach: 1664/1665, 1666 (I), 1666 (II), 1676 roku[2].

Rodzina edytuj

Pochodził z Wielkopolski, z zamożnej rodziny szlacheckiej Jaskólskich herbu Leszczyc, wywodzącej się z Jaskółki w ziemi kaliskiej.

Kariera wojskowa edytuj

W 1651 roku walczył przeciw kozakom pod rozkazami Mikołaja Potockiego. Odznaczył się w bitwie pod Białocerkwią. Brał udział w bitwach pod Korsuniem, Beresteczkiem i Ochmatowem, a także w obronie Kamieńca Podolskiego w 1652. W latach 1654–1655 trzykrotnie posłował do chanów krymskich w Bakczyseraju doprowadzając w kwietniu 1654 roku do zawarcia sojuszu z Islamem III Girejem przeciw Kozakom i Carstwu Rosyjskiemu oraz sprowadzając posiłki Tatarów[3]. Przyczynił się do przybycia do Polski oddziałów chana Mehmeda IV Gireja na czele ordy, która w 1655 roku zmusiła Chmielnickiego do poddania się Janowi Kazimierzowi po bitwie pod Jezierną. Należał do konfederacji tyszowieckiej. W 1657 roku posłował do Turcji oraz Moskwy. W imieniu Rzeczypospolitej żądał ukarania Rakoczego za najazd na Polskę w 1657[4]. W 1659 roku został marszałkiem konfederacji wojskowej żądającej zapłaty zaległego żołdu[5], otrzymał od Sejmu emfiteuzę dóbr Stulna[6]. W 1660 roku brał udział w bitwach pod Lubarem i Cudnowem, gdzie został ranny. W czasie rokoszu Lubomirskiego stał po stronie króla Jana Kazimierza. Od króla otrzymał dobra Czaple w województwie Podolskim i został kasztelanem Sanockim. W 1673 roku brał udział w bitwie pod Chocimiem. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa ruskiego w 1674 roku[7].

Jego żoną została Zofia Koniecpolska, córka Aleksandra Koniecpolskiego (ok. 1585 – ok. 1630), podkomorzyca sieradzkiego.

Internet edytuj

Przypisy edytuj

  1. Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 140.
  2. Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 74.
  3. Ludwik Kubala, Wojna moskiewska R. 1654 – 1655 Warszawa 1910, s. 137–143.
  4. Ludwik Kubala Wojna brandenburska Lwów 1910 s. 184. Sprawozdanie Jaskólskiego do podkanclerzego koronnego ze Stambułu 18 sierpnia 1657, tamże s. 433–435.
  5. Ludwik Kubala Wojny duńskie, Lwów 1922, s. 198n, 233 i 601 – 604. Żądania zostały częściowo zaspokojone, jednak dwa lata później powstały Związek Braterski i Związek Święcony, mające prócz finansowych także polityczne cele.
  6. Urodzonemu Jaskólskiemu Strażnikowi wojskowemu emphyteusis, Volumina Legum, t. 4, s. 285, f. 612.
  7. Volumina Legum, t. 5, Petersburg 1860, s. 153.

Bibliografia edytuj

  • Dzięgielewski J., Mariusz Stanisław Jaskólski, [w:] Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1, Warszawa 1994, s. 268–269.
  • Zawistowski W., Kto był kim w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza?, Gdańsk 1999, s. 117.
  • Polski Słownik Biograficzny, t. 11 s. 63
  • Orgelbrand Samuel, „Encyklopedia powszechna”, Warszawa 1912