Mateusz (biskup krakowski)
Mateusz, znany pod przydomkiem lub herbem Cholewa (zm. 18 października 1166 w Krakowie) – biskup krakowski.
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Biskup krakowski | |
| Okres sprawowania |
1143–1166 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Nominacja biskupia |
1143 |
| Sakra biskupia |
1144 |
Życiorys edytuj
Był scholastykiem stopnickim. W 1143 roku nominowany biskupem przez księcia Władysława Wygnańca. W 1144, za poparciem Bolesława Kędzierzawego, został biskupem krakowskim – sakrę biskupią przyjął w Rzymie. Kiedy w 1146 książę Władysław Wygnaniec został wygnany do Niemiec, biskupowi udało się ułożyć poprawne stosunki z młodszymi braćmi księcia, którzy objęli władzę w dzielnicy senioralnej w Krakowie. Pozostawał w bliskich stosunkach z palatynem Piotrem Włastem. W czasie rządów biskupa do Krakowa w 1162 roku zostały na Zwierzyniec sprowadzone norbertanki, a rok później w Miechowie założono klasztor bożogrobców. Biskup w 1148 roku konsekrował zachowany do dziś Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela w Krakowie.
Dziedzictwo literackie edytuj
Biskup Mateusz posiadał gruntowne wykształcenie. Znał dobrze historię oraz literaturę łacińską - klasyczną i średniowieczną.
Około roku 1147 zredagował wraz z Piotrem Włastem (Duninem) list do Bernarda z Clairvaux, w którym zaprasza go do odwiedzenia Polski. W tzw. Liście do św. Bernarda z Clairvaux o nawracanie Rusi, napisanego w latach 1143–1153 (bardziej dokładne datowanie jest sporne),[1] Mateusz przedstawia Bernardowi ideę wielkiej misji religijnej oraz cywilizacyjnej, której Polska powinna się podjąć względem Rusi.[2]
Kronika Wincentego Kadłubka przedstawia biskupa Mateusza jako głównego informatora na temat wczesnych dziejów Polski. W pierwszych trzech księgach występuje on jako główny uczestnik dialogu, w którym opowiada i komentuje historię polską od czasów najdawniejszych. W dawniejszych wydaniach Kroniki Kadłubka Mateusz był nawet uważany za autora trzech pierwszych ksiąg (błędnie określanych jako Kronika Mateusza Cholewy).
Uważa się, że biskup Mateusz był nauczycielem Wincentego Kadłubka w krakowskiej szkole katedralnej, więc mógł mieć wpływ na jego poglądy historyczne i literackie.
Przypisy edytuj
- ↑ wyd. B. Pez pt. "Matthaei Cracoviensis episcopi epistula ad s. Bernardum abbatem Clarevallensem. De suscipienda Ruthenorum conversione", Thesaurus anecdotorum novissimus, t. 5 (1721–1729) – A. Bielowski Wstęp krytyczny do dziejów Polski, Lwów 1850 – J. P. Migne Patrologiae cursus completus, t. 182, Paryż (1844–1864) – A. Bielowski Monumenta Poloniae Historica, t. 2 (1872), s. 15-16 – K. Maleczyński Codex Diplomaticus nec non Epistolaris Silesiae, t. 1 (1951) – wyd. krytyczne: M. Plezia "List biskupa Mateusza do św. Bernarda", Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane R. Grodeckiemu, Warszawa 1960; przekł. polski ogł. E. Świeżawski Złota przędza, t. 4, Warszawa 1887
- ↑ Andrzej Nowak, Dzieje Polski. Tom 1. Skąd nasz ród. Do 1202. Leszek Sosnowski (red.), Kraków: Biały Kruk, 2014, s. 302-303, ISBN 978-83-7553-160-2.
Bibliografia edytuj
- Krzysztof Rafał Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków 1999, s. 39-42
- Kozłowska-Budkowa Z., Mateusz, biskup krakowski, Polski Słownik Biograficzny, T. 20, Kraków 1975, s. 194-195
- Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 509-510