Merchawja (hebr. מרחביה; ang. Merhavya Qibbuz, lub także Merhavia; pol. Wywieść na wolność) – kibuc położony w Samorządzie Regionu Emek Jizre’el w Dystrykcie Północnym, w Izraelu. Członek Ruchu Kibuców (Ha-Tenu’a ha-Kibbucit).

Merchawja
‏מרחביה‎
Ilustracja
Widok na kibuc i okolicę z powietrza
Państwo

 Izrael

Dystrykt

Północny

Poddystrykt

Jezreel

Samorząd Regionu

Emek Jizre’el

Wysokość

70 m n.p.m.

Populacja (2013)
• liczba ludności


1092

Kod pocztowy

19100

Położenie na mapie Dystryktu Północnego
Mapa konturowa Dystryktu Północnego, na dole znajduje się punkt z opisem „Merchawja”
Położenie na mapie Izraela
Mapa konturowa Izraela, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Merchawja”
Ziemia32°36′21″N 35°18′26″E/32,605833 35,307222
Strona internetowa

Położenie edytuj

Kibuc Merchawja jest położony na wysokości od 55 do 80 metrów n.p.m. we wschodniej części intensywnie użytkowanej rolniczo Doliny Jezreel, w Dolnej Galilei na północy Izraela. Dolina ta przechodzi dalej w kierunku południowo-wschodnim w Dolinę Charod. Na północny wschód od osady teren wznosi się w masyw góry Giwat ha-More (515 m n.p.m.). Z jej zboczy spływają strumienie, z których największym jest Merchawja. Przepływa on na wschód od kibucu i łączy się na południowym wschodzie ze strumieniem Jezreel. W otoczeniu Merchawji znajduje się miasto Afula, kibuc Jizre’el, moszawy Merchawja, Awital, Addirim i Dewora.

Merchawja jest położona w Samorządzie Regionu Emek Jizre’el, w Poddystrykcie Jezreel, w Dystrykcie Północnym Izraela.

Historia edytuj

Historia Merchawji
 
Golda Meir przy pracy w kibucu Merchawja, ok. 1929 r.
 
Golda Meir w kibucu Merchawja
 
Prace porządkowe w kibucu Merchawja, lata 50. XX wieku
 
Pozostałości zamku krzyżowców w Merchawji
 
Zabytkowa spółdzielnia Merchawja

W przeszłości miejsce to było nazywane El-Fuleh (Ziarna)[1], i jest utożsamiane z miejscem wspomnianym pod nazwą „alfa” w liście faraona Totmesa III (XV wiek p.n.e.)[2].

W 1099 roku cały ten rejon wszedł w skład Królestwa Jerozolimskiego. Krzyżowcy wznieśli tutaj zamek obronny znany jako la Feve lub Castrum Fabe[3]. Zamek został zdobyty i zniszczony w 1187 roku przez muzułmańskie wojska Saladyna. Według historyków, przy zamku istniała wówczas wioska al-Fula, która jest wspominana pod koniec XVI wieku[4]. W 1517 roku cała Palestyna przeszła pod panowanie osmańskie. W 1799 roku w rejonie tym francuskie wojska stoczyły z Turkami bitwę pod Górą Tabor. W 1838 roku protestancki podróżnik i biblista Edward Robinson opisał wioskę al-Fula jako „opuszczoną[5]. W 1859 roku angielski konsul Rogers napisał, że wioska posiadała 64 mieszkańców[2]. W 1875 roku odwiedził ją francuski podróżnik Victor Guérin[6]. W 1882 roku stowarzyszenie Palestine Exploration Fund. opisało al-Fulę jako „małą wieś z kilkoma kamiennymi domami pośrodku. Stoi na wzniesieniu i jest otoczona polem kukurydzy, a na północy ma bagniste ziemie. Woda jest doprowadzona z odwiertów na zachód od wioski. Wokół miejsca są zachowane pozostałości starożytnego zamku krzyżowców[2].

Na początku XX wieku rozpoczęło się osadnictwo żydowskie w Palestynie. Realizując plany Światowej Organizacji Syjonistycznej, różne żydowskie organizacje wykupywały od 1910 roku grunty w Dolinie Jezreel. To właśnie wtedy, Franz Oppenheimer nabył 300 hektarów ziemi w centralnej części doliny. W 1911 roku powstała tutaj spółdzielnia Merchawja. Było to eksperymentalne gospodarstwo rolne, w którym członkowie organizacji syjonistycznych uczyli się podstaw rolnictwa. W wyniku I wojny światowej w 1918 roku cała Palestyna przeszła pod panowanie Brytyjczyków, którzy w 1922 roku formalnie utworzyli na tym obszarze Mandat Palestyny. Umożliwiło to w kolejnych latach dalszy rozwój osadnictwa żydowskiego. Spółdzielnia Merchawja przechodziła jednak poważne trudności gospodarcze, a jej mieszkańcy cierpieli od chorób. Z tego powodu w 1921 roku rozwiązano spółdzielnię, a w gospodarstwie zamieszkała grupa osadników. W 1922 roku nastąpiło formalne utworzenie moszawu Merchawja. W 1929 roku do osady przyjechała grupa młodzieży z organizacji syjonistycznej Ha-Szomer Ha-Cair. Byli to nowi imigranci pochodzący z Galicji (z Polski). Przeszli oni wstępne szkolenie rolnicze w rejonie Hajfy, i w 1929 roku założyli nowy kibuc Merchawja. Pierwsze lata były niezwykle trudne, gdyż brakowało wody do upraw rolniczych. Wprowadzenie mechanizacji rolnictwa, nowych odmian roślin, wybudowanie obory i mleczarni, w znacznym stopniu poprawiło sytuację gospodarczą kibucu[7]. W latach 1939–1940 usunięto pozostałości ruin dawnego kościoła, który znajdował się około 200 metrów od zamku krzyżowców[4]. W poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że kibuc Merchawja miał znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego[8]. Arabowie odrzucili tę Rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. Na samym jej początku siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej zajęły pobliskie wioski i sparaliżowały żydowską komunikację w regionie. Dopiero działania izraelskiej armii podjęte na początku I wojny izraelsko-arabskiej zabezpieczyły Dolinę Jezreel, stwarzając warunki do dalszego rozwoju tutejszych osiedli. Po wojnie kibuc Merchawja przyjął grupę młodzieży ocalałej z Holocaustu w Europie. W 1960 roku w kibucu powstała fabryka Plassim, która produkowała rury z tworzyw sztucznych. Była to pierwsza taka fabryka w kraju. Rozwijano tutaj technologie nawadniania sadów i pól uprawnych, oraz doskonalono rozwiązania sieci kanalizacyjnych. Fabryka była głównym miejscem zatrudnienia i utrzymania mieszkańców osady. W latach 90. XX wieku kibuc znalazł się w kryzysie ekonomicznym, co wymusiło na jego mieszkańcach przeprowadzenie w częściowej prywatyzacji. Na początku XXI wieku wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe, które jest położone w północno-zachodniej części osady.

Nazwa edytuj

Nazwa kibucu wywodzi się z Biblii[a] i w sensie metaforycznym odnosi się do doświadczeń Żydów przybywających do Ziemi Izraela. Pragnęli oni uwolnienia od prześladowań i cierpień, a szukali miejsca bezpiecznego zamieszkania.

Demografia edytuj

Większość mieszkańców kibucu jest Żydami, jednak nie wszyscy identyfikują się z judaizmem. Tutejsza populacja jest świecka[9][10]:

Gospodarka i infrastruktura edytuj

Gospodarka kibucu opiera się na intensywnym rolnictwie, sadownictwie i hodowli drobiu oraz bydła mlecznego. Najważniejszym przedsiębiorstwem jest fabryka rur z tworzyw sztucznych Plassim[11]. W kibucu jest przychodnia zdrowia z gabinetem stomatologicznym, sklep wielobranżowy i warsztat mechaniczny.

Transport edytuj

Z kibucu wyjeżdża się na północ na drogę nr 7155, którą jadąc na wschód dojeżdża się do moszawu Merchawja, lub jadąc na zachód dojeżdża się do drogi nr 71 i dalej do miasta Afula.

Edukacja i kultura edytuj

Kibuc utrzymuje przedszkole. Starsze dzieci są dowożone do szkoły podstawowej i średniej w kibucu Mizra. W kibucu jest ośrodek kultury z biblioteką, basen kąpielowy, sala sportowa oraz boisko.

Turystyka edytuj

W północnej części kibucu zachowano historyczne miejsce dawnej spółdzielni Merchawja, z dużym dziedzińcem i odrestaurowanymi budynkami. Tutejsza wieża ciśnieniowa była pierwszą betonową wieżą w kraju. Ze szczytu wieży widokowej roztacza się panorama na całą okolicę. Zachowane są także pozostałości zamku krzyżowców i jego fosy.

Osoby związane z kibucem edytuj

Uwagi edytuj

  1. Zobacz: Księga Psalmów 118,5: „Zawołałem z ucisku do Pana, Pan mnie wysłuchał i wywiódł na wolność”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.

Przypisy edytuj

  1. Palmer 1881 ↓, s. 161.
  2. a b c Conder 1882 ↓, s. 82.
  3. Pringle 1997 ↓, s. 49.
  4. a b Pringle 1993 ↓, s. 207.
  5. Robinson 1841 ↓, s. 163,181.
  6. Guérin 1880 ↓, s. 110-111.
  7. Merchawja. [w:] Rom Galil [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (hebr.).
  8. Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2015-02-11]. (ang.).
  9. Dane statystyczne z lat 1948-1995. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (hebr.).
  10. Dane statystyczne z lat 2001-2009. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (hebr.).
  11. Plassim. [w:] Plassim [on-line]. [dostęp 2012-07-22]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj