Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej

organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, MAEA (ang. International Atomic Energy Agency, IAEA) – organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej.

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
MAEA
Logotyp / flaga
Siedziba

Wiedeń

Członkowie

176 (stan na kwiecień 2023)

Dyrektor generalny

Rafael Mariano Grossi

Utworzenie

29 lipca 1957

Strona internetowa

Agencja ma swoją siedzibę w Wiedniu (Austria). Dodatkowo posiada dwa biura ochrony regionalnej w Toronto (Kanada) i Tokio (Japonia) oraz laboratoria w: Seibersdorfie (Austria), Wiedniu (Austria), Monako i Trieście (Włochy).

Historia edytuj

MAEA została założona jako autonomiczna organizacja 29 lipca 1957 r., a jej dyrektorem generalnym był Sterling Cole (USA). W latach 1997-2009 agencją kierował Muhammad el-Baradei (Egipt), który w 2005 r. odebrał dla swojej organizacji Pokojową Nagrodę Nobla[1]. W 2009 el-Baradei zrezygnował z ubiegania się o wybór na kolejną kadencję. W dniu 2 lipca 2009 r. na stanowisko dyrektora generalnego MAEA został nominowany Yukiya Amano, ambasador Japonii przy MAEA[2]. Dzięki poparciu krajów rozwiniętych pokonał głównego kontrkandydata, Abdula Minty’ego z RPA, uzyskując 23 głosy w 35-osobowej Radzie Naczelnej MAEA[3]. Pierwsze wybory rozpisane na marzec 2009 roku nie wyłoniły następcy el-Baradei, natomiast tuż przed wyborami lipcowymi z rywalizacji wycofał się Ambasador Słowenii przy MAEA, Ernest Petrič[4].

Struktura organizacyjna edytuj

MAEA jest specjalistyczną agencją ONZ, ale nie działa pod jej ścisłą kontrolą, pomimo że raporty są przedstawiane na Zgromadzeniu Ogólnym oraz Radzie Bezpieczeństwa. Struktura i funkcjonowanie MAEA zawarte są w jej statucie. Agencja składa się z trzech głównych części: Sekretariatu, Rady Naczelnej oraz Konferencji Generalnej.

Konferencja Generalna edytuj

Konferencja Generalna jest najważniejszym organem ustawodawczym w MAEA. W skład wchodzą wszystkie państwa członkowskie. Konferencja Generalna odbywa się corocznie, zazwyczaj we wrześniu, by rozważyć oraz zaakceptować planowany program oraz budżet agencji.

Rada Gubernatorów edytuj

Rada Gubernatorów jest jednym z dwóch ustawodawczych organów MAEA. Składa się ona z 35 państw członkowskich, desygnowanych i wybieranych przez Konferencję Generalną. Rada zbiera się pięć razy do roku: w marcu, w czerwcu, dwa razy we wrześniu (przed i po Konferencji Generalną) oraz w grudniu. Na spotkaniach analizowany jest budżet, program oraz warunki przyjęcia nowych członków.

Członkowie Rady[5] na rok 2022 – 2023 to:

Państwa członkowskie i daty wstąpienia do organizacji edytuj

 
Kraje członkowskie MAEA

W 2023 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej liczyła 177 państwa członkowskie[6].

  • 1957 – Afganistan, Albania, Argentyna, Australia, Austria, Białoruś[a], Brazylia, Bułgaria, Kanada, Kuba, Dania, Dominikana, Egipt, Salwador, Etiopia, Francja, Niemcy[a], Grecja, Gwatemala, Haiti, Stolica Apostolska, Węgry, Islandia, Indie, Indonezja, Izrael, Włochy, Japonia, Republika Korei, Monako, Maroko, Birma, Holandia, Nowa Zelandia, Norwegia, Pakistan, Paragwaj, Peru, Polska, Portugalia, Rumunia, Federacja Rosyjska[a], Serbia[a], Afryka Południowa, Hiszpania, Sri Lanka, Szwecja, Szwajcaria, Tajlandia, Tunezja, Turcja, Ukraina[a], Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Wietnam
  • 1958 – Belgia, Ekwador, Finlandia, Iran, Luksemburg, Meksyk, Filipiny, Sudan
  • 1959 – Irak
  • 1960 – Chile, Kolumbia, Ghana, Senegal, Mali, Demokratyczna Republika Konga
  • 1962 – Liberia, Arabia Saudyjska
  • 1963 – Algieria, Boliwia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liban, Syria, Urugwaj
  • 1964 – Kamerun, Gabon, Kuwejt, Nigeria
  • 1965 – Kostaryka, Cypr, Jamajka, Kenia, Madagaskar
  • 1966 – Jordania, Panama
  • 1967 – Sierra Leone, Singapur, Uganda
  • 1968 – Liechtenstein
  • 1969 – Malezja, Niger, Zambia
  • 1970 – Irlandia
  • 1972 – Bangladesz
  • 1973 – Mongolia
  • 1974 – Mauritius
  • 1976 – Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Tanzania
  • 1977 – Nikaragua
  • 1983 – Namibia
  • 1984 – Chiny
  • 1986 – Zimbabwe
  • 1992 – Estonia, Słowenia
  • 1993 – Armenia, Chorwacja, Czechy, Litwa, Słowacja
  • 1994 – Macedonia, Kazachstan, Wyspy Marshalla, Uzbekistan, Jemen
  • 1995 – Bośnia i Hercegowina
  • 1996 – Gruzja
  • 1997 – Łotwa, Malta, Republika Mołdawii
  • 1998 – Burkina Faso
  • 1999 – Angola, Benin
  • 2000 – Tadżykistan
  • 2001 – Azerbejdżan,
  • 2002 – Erytrea, Botswana
  • 2003 – Honduras, Seszele, Kirgistan
  • 2004 – Mauretania, Togo
  • 2005 – Czad
  • 2006 – Belize, Malawi, Czarnogóra, Mozambik
  • 2007 – Bahrajn, Burundi, Wyspy Zielonego Przylądka, Nepal, Palau, Republika Konga
  • 2008 – Nepal, Palau, Papua-Nowa Gwinea
  • 2009 – Bahrajn, Burundi, Kambodża*, Kongo, Lesotho, Oman, Rwanda
  • 2011 – Laos, Tonga
  • 2012 – Dominika, Fidźi, Papua-Nowa Gwinea, Rwanda, Togo, Trinidad i Tobago
  • 2013 – Suazi, San Marino
  • 2014 – Bahamy, Brunei, Komory
  • 2015 – Antigua i Barbuda, Barbados, Dżibuti, Gujana, Vanuatu
  • 2016 – Saint Lucia, Gambia, Turkmenistan
  • 2017 – Saint Vincent i Grenadyny
  • 2018 – Grenada
  • 2019 – Saint Lucia
  • 2020 – Komory
  • 2021 – Samoa
  • Kambodża, dołączyła do MAEA w 1958, wycofała się z Agencji 26 marca 2003, po czym ponownie przystąpiła do Agencji 23 listopada 2009.

Dyrektorzy generalni w historii MAEA edytuj

Uwagi edytuj

  1. a b c d e Wymienione są nazwy państw z 2020 roku, nie historyczne z 1957

Przypisy edytuj

  1. The Nobel Peace Prize 2005 [online], NobelPrize.org [dostęp 2021-05-12] (ang.).
  2. IAEA Chooses New Chief. Wall Street Journal, 2009-07-03. [dostęp 2009-07-08]. (ang.).
  3. Amano in the frame for IAEA leadership. World Nuclear News, 2009-07-02. [dostęp 2009-07-08]. (ang.).
  4. Wybrano szefa IAEA. elektrownieatomowe.info, 2009-07-03. [dostęp 2009-07-08]. (pol.).
  5. IAEA.org Członkowie Rady MAEA
  6. Member States of the IAEA
  7. Rafael Mariano Grossi [online], IAEA [dostęp 2022-04-11] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj