Miroslav Červenka (ur. 5 listopada 1932 w Pradze, zm. 19 listopada 2005 tamże) – czeski literaturoznawca, krytyk literacki, poeta i tłumacz, specjalista w dziedzinie wersologii[1][2].

Miroslav Červenka
Data i miejsce urodzenia

5 listopada 1932
Praga

Data i miejsce śmierci

19 listopada 2005
Praga

Zawód, zajęcie

literaturoznawca, krytyk literacki, poeta, tłumacz

Narodowość

czeska

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie nauczycielskiej[3]. Maturę zdał w 1951[2]. Ukończył studia bohemistyczne i literaturoznawcze na Uniwersytecie Karola w Pradze (1956)[3]. Po studiach pracował w Instytucie Literatury Czeskiej (Ústav pro českou literaturu) Czechosłowackiej Akademii Nauk[3]. W 1971 został z powodów politycznych zwolniony. Zatrudniony był jako bibliotekarz w przedsiębiorstwie Poragoprojekt[3]. Swoje prace naukowe publikował w samizdacie oraz za granicą (m.in. w Polsce). Współpracował z samizdatowym pismem „Obsah”. Po aksamitnej rewolucji ponownie został pracownikiem Instytutu Literatury Czeskiej. Był redaktorem naczelnym naukowego periodyku „Česká literatura” (Literatura czeska)[3][3]. Wykładał również naukę o literaturze na Uniwersytecie Karola[3]. Jako wersolog współpracował z Květą Sgallovą i Lucyllą Pszczołowską.

Działalność literacka edytuj

Jako poeta debiutował w 1949 w piśmie „Směna”[2]. W pierwszych tomach złożył hołd aktualnym w ówczesnej Czechosłowacji tendencjom artystycznym i ideologicznym[3]. Potem związany był z grupą twórców skupionych wokół pisma „Květen[1] (Maj), głoszących program „poezji dnia powszedniego”, przez akcentowanie prywatności, problemów jednostki i zwyczajności przeciwstawiający się zideologizowaniu socrealizmu.

Działalność translatorska edytuj

Červenka tłumaczył m.in. z rosyjskiego[3] (Aleksandra Puszkina, Władimira Odojewskiego, Walerija Briusowa, Nikołaja Gumilowa, Osipa Mandelsztama, Nikołaja Zabołockiego, Bułata Okudżawę[2] i in.), estońskiego (Jaana Krossa, Matsa Traata), słowackiego[3] (Miroslava Válka, Milana Rúfusa) oraz polskiego (Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta i in.). Ponieważ miał zakaz publikowania czegokolwiek w Czechosłowacji, część przekładów ogłosił pod cudzymi nazwiskami lub pod pseudonimami. Był edytorem i jednym z tłumaczy samizdatowej antologii poezji polskiej Slovo a zeď[1] (Słowo i mur), 1988.

Twórczość edytuj

Publikacje literaturoznawcze i krytycznoliterackie edytuj

  • Český volný verš devadesátých let[1] (Czeski wiersz wolny lat dziewięćdziesiątych), 1963[3]
  • Symboly, písně a mýty[1] (Symbole, pieśni, mity), 1966[3]
  • Významová výstavba literárního díla[1] (Konstrukcja znaczeniowa dzieła literackiego), 1992, przedtem w języku niemieckim 1978[3]
  • Z večerní školy versologie (Ze szkoły wieczorowej wersologii), 1983 (samizdat), 1991
  • První čtyří sbírky Jiřího Koláře (Pierwsze cztery tomiki Jiříego Kolářa) (Paryż 1989)
  • Styl a význam (Styl i znaczenie), 1991[3]
  • Z večerní školy versologie, 2 (Ze szkoły wieczorowej wersologii, 2), 1991
  • Obléhání zevnitř (Oblężenie od wewnątrz), 1996
  • Fikční světy lyriky (Fikcyjne światy liryki), 2003
  • Kapitoly o českém verši (Studia z czeskiego wiersza), 2006 (pośmiertnie)

Publikacje literaturoznawcze w Polsce edytuj

Swoje prace ogłaszał w Polsce w Pamiętniku Literackim oraz w tomach zbiorowych: Styl a kompozycja (Wrocław 1965), Wiersz i poezja (Wrocław 1966), Metryka słowiańska (Wrocław-Warszawa 1971), Semiotyka i struktura tekstu (Wrocław 1973), Tekst i język. Problemy semantyczne (Wrocław 1974), Semantyka tekstu i języka (Wrocław 1976), Tekst-język-poetyka (Wrocław 1978), Słowiańska metryka porównawcza, t. 1-5 (Wrocław-Warszawa 1978-1993), Tekst i zdanie (Wrocław 1983), Z polskich studiów slawistycznych, seria 6 (Wrocław 1984).

Tomy poetyckie edytuj

  • Po stopách zítřka (Po śladach dnia jutrzejszego), 1953[3]
  • To jsi ty, země (To ty, ziemio), 1956[3]
  • Lijáky (Ulewy), 1960[3]
  • Hra na hvězdy (Zabawa w gwiazdy), 1962[3]
  • Strojopisná trilogie[2] (Trylogia w maszynopisach), 1992, przedtem w samizdacie[3]

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 431. ISBN 978-83-233-4066-9.
  2. a b c d e Miroslav Červenka. slovnikceskeliteratury.cz. [dostęp 2017-02-10]. (cz.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Miroslav Červenka. Životopis. spisovatele.cz. [dostęp 2017-10-30]. (cz.).