Architektura zestawu instrukcji

Architektura zestawu instrukcji procesora (ang. instruction set architecture, ISA), model programowy procesora − ogólne określenie dotyczące organizacji, funkcjonalności i zasad działania procesora, widoczne z punktu widzenia programisty jako dostępne mechanizmy programowania. Na model programowy procesora składają się, między innymi:

• lista rozkazów procesora,
• typy danych,
• dostępne tryby adresowania,
• zestaw rejestrów dostępnych dla programisty,
• zasady obsługi wyjątków i przerwań.

Procesory posiadające ten sam model programowy są ze sobą kompatybilne, co oznacza, że mogą wykonywać te same programy i generować te same rezultaty. W początkowej historii procesorów model programowy procesora zależał od fizycznej implementacji procesora i niejednokrotnie całkowicie z niej wynikał. Obecnie tendencja jest odwrotna i stosuje się bardzo różne implementacje fizyczne (mikroarchitektury) pochodzące od różnych producentów, natomiast realizujące ten sam ISA.

Klasyfikacja ISA

ISA można klasyfikować na wiele różnych sposobów. Powszechną klasyfikacją jest architektoniczna złożoność. Procesor o złożonym zestawie instrukcji (CISC) zawiera wiele instrukcji specjalistycznych, z których niektóre mogą być rzadko używane w programach praktycznych. Procesor ze zredukowanym zestawem instrukcji (RISC) upraszcza procesy, skutecznie implementując tylko instrukcje, które są często używane w programach, podczas gdy mniej powszechne operacje są implementowane jako podprogramy, których wynikowy dodatkowy czas wykonania procesora jest przesunięty przez rzadkie użycie.

Inne typy to, VLIW, LIW i EPIC. Te architektury starają się wykorzystać równoległość na poziomie instrukcji przy mniejszej ilości sprzętu niż CISC i RISC, czyniąc kompilator odpowiedzialnym za wydawanie instrukcji i planowanie.

Zbadano architektury o jeszcze mniejszej złożoności, takie jak komputer z minimalnym zestawem instrukcji MISC i OISC. Są to teoretycznie ważne typy, ale nie zostały skomercjalizowane.

• CISC (ang. Complex Instruction Set Computing) – mikroprocesor ma bogaty zestaw instrukcji o dużych możliwościach,
• RISC (ang. Reduced Instruction Set Computing) – ma prostszy i mniejszy zestaw instrukcji,
• VLIW (ang. Very Long Instruction Word) – pozwala na łączenie wielu prostych instrukcji w jeden wielki opcode,
• MISC (ang. Minimal Instruction Set Computing) – posiada minimalny zestaw instrukcji,
• ZISC (ang. Zero Instruction Set Computing) – ma zerowy zestaw instrukcji.

Zobacz też

• architektura procesora
• architektura komputera