Náhon
Náhon (niem. Nahon[1]) - część hradeckich dzielnic Malšovice oraz Nový Hradec Králové, która jest położona zwłaszcza wzdłuż starej drogi łączącej Malšovice, Malšovą Lhotę oraz Svinary i nosi nazwę ludową Hrázka (po tamie zlikwidowanego Nowego Stawu, która jest widzialna do dzisiaj).
_1.JPG) Pomnik Jana Husa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Wysokość |
232-240 m n.p.m. |
| Kod pocztowy |
500 02 |
| Tablice rejestracyjne |
H |
Położenie na mapie Hradec Králové  | |
Położenie na mapie Czech  | |
Położenie na mapie kraju hradeckiego  | |
 50°11′57″N 15°51′58″E/50,199167 15,866111
| |
Geografia i przyroda edytuj
Położenie edytuj
Náhon jest położony na obszarze Kotliny Czeskiej. Jego współrzędne geograficzne: 50°11'57" długości geograficznej wschodniej oraz 15°51'58" szerokości geograficznej północnej (budynek gościńca U Zezuláků).
Hydrologia edytuj
Jedynym znaczącym ciekiem wodnym znajdującym się na obszarze Náhonu, jest potok „Hrázka“. Od pierwszej połowy XIX wieku nie ma tutaj żadnego zbiornika wodnego.
Geologia edytuj
Geologia miejscowości jest bardzo prosta. Zdecydowana większość jej płaskiej powierzchni jest utworzona przez piaski i żwiry górnego plejstocenu. W okolicy potoku „Hrázka“ dominują mieszane osady holoceńskie.
Fauna i flora edytuj
Lokalna fauna i flora składa się z typowych gatunków Europy Środkowej. Na terenie miejsca po Nowym Stawu i okolicy potoku Hrázka dominują dęby z domieszką leszczyny pospolitej, czeremchy pospolitej, olszy czarnej oraz bzu czarnego[2]. Las w kierunku Nowego Hradca Králové jest mocno porośnięty sosnami i blisko Lhoty Malšovej świerkami. Flora jest reprezentowana przeważnie przez zawilec gajowy, knieć błotną oraz kopytnik pospolity.
Ochrona przyrody edytuj
W miejscowości nie znajdują się obszary chronione.
Demografia edytuj
Liczba ludności edytuj
| Rok | 1833 | 1843 | 1877 | 1890 | 1910 | 1921 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba ludności | 107 | 185+[3] | 245+ | 375+ | 639+ | 553+ |
+ Tylko malšovicka część
Liczba domów edytuj
| Rok | 1825 | 1833 | 1840 | 1843 | 1877 | 1890 | 1910 | 1921 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba domów | 12 | 17 | 24+ | 25+ | 31+ | 35+ | 66+ | 75 (malšovicka część), 17 (nowohradecka część) |
+ Tylko malšovicka część
Historia edytuj
W średniowieczu na miejscu były tylko lasy, pastwiska i stawy. Dlatego temu miejscu nie zaszkodziły wielkie powodzie 22 czerwca 1445 oraz 15 lutego 1655. Náhon powstał jako osada gminy Malšovice dopiero w końcu XVIII wieku. Jego nazwa pochodzi od kanału doprowadzającego wodę do Nowego Stawu (powstałego w 1496 i zwanego też Na Obci) oraz stawu Nadýmač w okolicy Bielcza nad Orlicą.
W 1768 r. obok Nowego Stawu został zbudowany tartak. W tym czasie istniał tutaj już młyn. Jego właścicielem został w 1772 młynarz Jan Sladomel. W 1822 w młynie również obrabiano jagły. Błędem byłoby nie wspomnieć o wielkiej powodzi 5-6 lutego 1775, która przyniosła nie tylko szkody majątkowe, ale na dodatek w całych Malšovicach pochłonęła 3 dzieci i jednego dorosłego.
W 1789 Jan Pochybovský kupił tutaj od miasta kawałek pastwiska i następnie zbudował dom z ogrodem. W okolicy Nowego Stawu osiedlił się Jan Záhorský. Ten najpierw założył ogród i później także dom. Następnie przyszli tutaj inni mieszkańcy i w 1791 nowa osada nosiła już nazwę Náhon. Dowodem tego jest umowa, w której Josef Kotrč kupił od Anny Součkowej pole przy Náhonie.
W 1818 została uczyniona wzmianka o domu Jana Jetela. Końcem VIII wieku i na początku XIX wieku budowano domy w novohradeckiej oraz malšovickiej części wyłącznie z drewna, nowe od końca XIX wieku pojawiają się już tylko z cegieł. Do miasteczka Nový Hradec Králové należały domy nr 229, 231-233, 236-237, 241, 248, 258, 261, 271-272, 274-278, 475-478; pozostałe domy były częścią Malšovic.
Ostatnia wzmianka o istnieniu Nowego Stawu jest z 1833. Krótko potem staw został zamieniony na lasy. Taki sam los jak staw spotkał niektóre domy, ponieważ wiele z nich zniknęło podczas częstych pożarów, np. w 1846 r. (szkoła) oraz w 1847 r. (młyn).
Rok 1849 oznaczał niezależność malšovickiego Náhonu od miasta Hradec Králové. W następnym roku został połączony z hradecką i přímską częścią Malšovic oraz osadą Zámostí. Została tak stworzona wspólna gmina polityczna oraz katastralna pod nazwą Malšovice i od tej pory jest Náhon jej częścią.
Dla remontów dróg oraz innych miejsc publicznych miało wielkie zasługi miejscowe Towarzystwo Upiększania, które zostało założone pod nazwą „Towarzystwo Komenský“ w 1898[4]. W latach 1915-1916 została np. zbudowana droga przez Náhon. Pięć lat wcześniej wybudowano gościniec „Na Hrázce“ z salą do zabaw oraz łaźnią kąpielową. W tym samym czasie zostały postawione przez braci Bursów wille i inne domy aż do granicy katastru miasta Hradec Králové. W 1913 r. została uruchomiona sieć elektryczna z malšovickiego młyna, sześć lat później została energia elektryczna dostarczona z Elektrowni Miejskiej w Hradcu Králové (dzisiejsza Łabska Elektrownia „Hučák“) i w 1921 r. nastąpiło uruchomienie publicznego oświetlenia miejscowej drogi.
Rozwój miejscowości został obok wielu osiągnięć kilka razy zakłócony przez klęski żywiołowe, i to nie tylko przez już wspomniane powodzie, ale również przez parę wichur, np. 1 września 1899[5] oraz 4 lipca 1929.
Po utworzeniu Czechosłowacji były prowadzone rozmowy o przyłączeniu novohradeckiej części, ale zakończyły się niepowodzeniem ze względu na wyższe zobowiązanie podatkowe. Dopiero dziesięć lat później, w 1929 r., mieszkańcy novohradeckiej części wyrazili na to zgodę, lecz przeszkodził temu opór gminy novohradeckiej. W 1927 została zjednoczona numeracja miejscowych nieruchomości z Malšovicami i z sołectwa gminy stała się prosta dzielnica bez sołtysa. Od tej pory wszystkie kompetencje przejął tylko burmistrz, miejska rada oraz przedstawicielstwo Malšovic.
Zabytki edytuj
- Dzwonniczka z 1912
- Rzeźba św. Jana Nepomucena z 1860
- Pomnik Jana Husa (położenie kamienia węgielnego 8 lipca 1923[6], odsłonięcie pomnika 8 lipca 1924)
- Budynek Szkoły Podstawowej Úprkova z 1905
- Krzyż z piaskowca w okolicy restauracji „U Čechů“
- Willa małżonków Matějków z lat 2005-2007[7]
- Restauracja „Na Hrázce“ z 1910
- Restauracja „U Zezuláků“ z 1820[8]
- Restauracja „Zděná bouda“ (rekonstrukcja 2010-2011)
- Cmentarz leśny z 1940 z wielkim krzyżem drewnianym oraz pomnikiem ku czci żołnierzom Armii Radzieckiej
- Gajówka „Obicka“ (były młyn, który w 1896 został majątkiem miasta Hradec Králové)[9]
Przemysł edytuj
Przemysł najlepiej rozwinięty był w XIX wieku, ale dziś już nie istnieje. Pierwszym dużym przedsiębiorstwem została w 1835 Odlewnia Dzwonów Karla Viléma Paula i następnie również Josefa Schneidera. W 1866 odlewnię kupił rolnik Josef Pešek. W latach 70. XIX wieku istniała w dzisiejszej restauracji „U Čechů“ destylarnia spirytusu Stockheil. Znana była także stolarnia Joachyma Saxla, która powstała w 1895, i producent pianin i fortepianów Josef Kašpar (r. zał. 1910).
Rolnictwo edytuj
Nie istnieje.
Przypisy edytuj
- ↑ Ernst Pfohl, Orientierungs-Lexikon der Tschechoslowakischen Republik. Oro-, hydro- und topographisches, statistisches und wirtschaftskundliches Nachschlagewer, Auskunftsbuch über jeden Ort Republik, die verschiedensprachigen Namen, Lage, Einwohner, Denkwürdigkeiten, Bedeutung, Post- und Eisenbahnstation, kommerziell-industrielle Tätigkeit nach verlässlichen Daten, Reichenberg 1931
- ↑ Malšovická hrázka - Hradecké lesy | Turistika.cz [online], www.turistika.cz [dostęp 2017-11-25] (cz.).
- ↑ Jeroným Jan Nepomucký Solař, Dějepis Hradce Králové n. Labem a biskupství hradeckého, Praga 1870
- ↑ Gazeta Národní listy, 20 kwietnia 1898
- ↑ Gazeta Národní listy, 6 września 1899
- ↑ Tygodnik Štít. Věstník organizačního komitétu Strany katolického lidu pro diecézi královéhradeckou, Hradec Králové 26 lipca 1923
- ↑ Slavné stavby [online], www.slavnevily.cz [dostęp 2017-11-25] (cz.).
- ↑ Minipivovar U Zezuláků Hradec Králové - Pivovary.Info [online], www.pivovary.info [dostęp 2017-11-25] (cz.).
- ↑ Zdeněk Doubek, Pohled do historie Nového Hradce Králové, Helena Rezková, wyd. 1. vyd, Vlkov: H. Rezková, 2010, ISBN 978-80-904449-0-4, OCLC 703550014.