Neovenatoridae
Neovenatoridae – rodzina teropodów z grupy allozauroidów (Allosauroidea). Została nazwana w 2010 roku przez Rogera Bensona, Matthew Carrano i Stephena Brusatte. Według ich definicji Neovenatoridae to klad obejmujący wszystkie allozauroidy bliżej spokrewnione z Neovenator salerii niż z Carcharodontosaurus saharicus, Allosaurus fragilis lub Sinraptor dongi. Do tak definiowanych Neovenatoridae należy siedem znanych obecnie rodzajów teropodów – Neovenator, Aerosteon, Megaraptor, Orkoraptor, Australovenator, Fukuiraptor i Chilantaisaurus[1]; Agnolín i współpracownicy (2010) do wchodzącego w skład Neovenatoridae kladu Megaraptora zaliczyli także australijski rodzaj Rapator[2]. Pozycja filogenetyczna większości spośród tych taksonów budziła kontrowersje – Megaraptor i Orkoraptor zostały początkowo uznane za potencjalne celurozaury[3][4], Neovenator za allozauryda[5], Australovenator za karcharodontozauryda[6], zaś Aerosteon wstępnie za karcharodontozauryda[7], a następnie allozauroida o niepewnym pokrewieństwie[8]. Benson i współpracownicy stwierdzają, że wiele cech uznawanych dawniej za wyjątkowe dla tych taksonów w rzeczywistości występowało powszechniej i stanowi cechy wspólne nierozpoznanego wcześniej kladu teropodów. Cechy te dotyczą morfologicznych adaptacji kręgów oraz kończyn. Wiele spośród nich występowało także u celurozaurów, co wpływało na błędy w klasyfikowaniu taksonów. Przeprowadzona przez Bensona i współpracowników analiza kladystyczna potwierdziła monofiletyzm Neovenatoridae. Taksonem siostrzanym wobec Neovenatoridae są Carcharodontosauridae, a kladowi obejmującemu te dwie grupy nadano nazwę Carcharodontosauria. Według analizy najbardziej bazalnymi przedstawicielami Neovenatoridae są Neovenator i Chilantaisaurus. Stanowią one sukcesywnie coraz bliższe grupy zewnętrzne kladu Megaraptora, obejmującego pozostałe Neovenatoridae[1]. Natomiast z analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Novasa i współpracowników (2013) wynika, że tak rozumiane Neovenatoridae byłyby polifiletyczne; analiza potwierdziła bliskie pokrewieństwo Neovenator z Carcharodontosauridae (byłby on jedynym przedstawicielem Neovenatoridae), ale zarazem wskazała, że Megaraptor, Aerosteon, Orkoraptor, Australovenator (łączone w rodzinę Megaraptoridae) oraz Fukuiraptor są celurozaurami blisko spokrewnionymi z tyranozaurami[9]. Ponadto Novas i współpracownicy (2012) sklasyfikowali Chilantaisaurus jako celurozaura o niepewnej pozycji filogenetycznej[10].
| Neovenatoridae | |
| Okres istnienia: 128–70 mln lat temu | |
 Australovenator | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | karnozaury |
| Nadrodzina | |
| (bez rangi) | Carcharodontosauria |
| Rodzina | |
- Kladogram Neovenatoridae według Bensona, Carrano i Brusattego (2010)[1]
| Neovenatoridae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiologia edytuj
Neovenator osiągał rozmiary zbliżone do allozaura i prawdopodobnie również pod względem ekologii i sposobu polowania przypominał bazalne tetanury. Przedstawiciele grupy Megaraptora mieli wydłużone i silniejsze kończyny przednie, co sugeruje, iż mogli wykorzystywać je do polowania, a ich kończyny tylne wykazywały adaptacje do biegania. Budowa ich stawu skokowego górnego była zmodyfikowana, przeważnie osiągali też mniejsze rozmiary – największy znany osobnik fukuiraptora ważył około 175 kg. U niektórych innych grup teropodów – celurozaurów i niektórych ceratozaurów, takich jak elafrozaur – również wykształciły się podobne proporcje kończyn, jednak ich obecności nie odnotowano wcześniej u bazalnych tetanurów. U zaawansowanych Neovenatoridae występowała również pneumatyzacja kości obręczy barkowej oraz miednicznej, znana wcześniej jedynie u ptaków. Benson i współpracownicy sugerują, że Megaraptora mogły być w ekosystemach odpowiednikami celurozaurów, co pozwalało im współwystępować z dużymi karcharodontozaurami i abelizaurami. Neovenatoridae nie zajmowały jednak jednej niszy ekologicznej – grupa ta obejmowała zarówno długonogie biegające drapieżniki, takie jak Australovenator i Megaraptor, jak i olbrzymich mięsożerców, takich jak Chilantaisaurus, osiągający około 2,5 t masy – 14 razy więcej niż najmniejszy znany przedstawiciel Neovenatoridae – Fukuiraptor. Allozauroidy były długo traktowane jako formy reliktowe w kredzie. Obecność skamieniałości orkoraptora w mastrychckich osadach Argentyny dowodzi jednak, iż mogły dotrwać do końca ery mezozoicznej[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Roger B.J. Benson, Matthew T. Carrano, Stephen L. Brusatte. A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic. „Naturwissenschaften”. 97, s. 71–78, 2010. DOI: 10.1007/s00114-009-0614-x. (ang.).
- ↑ Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra, Diego F. Pais, Steven W. Salisbury. A reappraisal of the Cretaceous non-avian dinosaur faunas from Australia and New Zealand: evidence for their Gondwanan affinities. „Journal of Systematic Palaeontology”. 8 (2), s. 257–300, 2010. DOI: 10.1080/14772011003594870. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas. Megaraptor namunhuaiquii, gen. et sp. nov., a large-clawed, Late Cretaceous theropod from Patagonia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 18 (1), s. 4–9, 1998. DOI: 10.1080/02724634.1998.10011030. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas, Martín D. Ezcurra, Agustina Lecuona. Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina. „Cretaceous Research”. 29 (3), s. 468–480, 2008. DOI: 10.1016/j.cretres.2008.01.001. (ang.).
- ↑ Steven Hutt, David M. Martill, Michael J. Barker. The first European allosaurid dinosaur (Lower Cretaceous, Wealden Group, England). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte”. 10, s. 635–644, 1996. (ang.).
- ↑ Scott A. Hocknull, Matt A. White, Travis R. Tischler, Alex G. Cook, Naomi D. Calleja, Trish Sloan, David A. Elliott. New Mid-Cretaceous (Latest Albian) Dinosaurs from Winton, Queensland, Australia. „PLoS ONE”. 4 (7), s. e6190, 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0006190. (ang.).
- ↑ Oscar Alcober, Paul C. Sereno, Hans C.E. Larsson, Ricardo N. Martínez, David J. Varricchio. A Late Cretaceous carcharodontosaurid (Theropoda: Allosauroidea) from Argentina. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 18 (3), s. 23A, 1998. DOI: 10.1080/02724634.1998.10011116. (ang.).
- ↑ Paul C. Sereno, Ricardo N. Martínez, Jeffrey A. Wilson, David J. Varicchio, Oscar A. Alcober, Hans C.E. Larsson. Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina. „PLoS ONE”. 3 (9), s. e3303, 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0003303. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra, Juan Porfiri, Juan I. Canale. Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia. „Cretaceous Research”, 2013. DOI: 10.1016/j.cretres.2013.04.001. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra, Juan Porfiri, Juan I. Canale. Megaraptorans as members of an unexpected evolutionary radiation of tyrant-reptiles in Gondwana. „Ameghiniana”. 49 (Supl.), s. R33, 2012. (ang.).