Wikipedia

Nerecznica

Nerecznica (Dryopteris) – rodzaj paproci należących do rodziny nerecznicowatych (Dryopteridaceae)[2]. Obejmuje ok. 400 gatunków[2] (348 jest zweryfikowanych według Plants of the World online)[3]. Są to średniej wielkości paprocie naziemne[5]. Rodzaj jest kosmopolityczny. W Polsce udokumentowano występowanie 11 gatunków[6].

Nerecznica
Ilustracja
Nerecznica samcza
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

nerecznicowate

Rodzaj

nerecznica

Nazwa systematyczna
Dryopteris Adans.
Fam. Pl. 2: 20, 551 (1763)[3]
Typ nomenklatoryczny

Dryopteris filix-mas L.[4]

Multimedia w Wikimedia Commons
Nerecznica mocna
Nerecznica krótkoostna

Niektóre gatunki (zwłaszcza nerecznica szerokolistna) uprawiane są jako rośliny ozdobne. Niektóre wykorzystywane są także jako lecznicze[7].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

 
Nerecznica grzebieniasta
 
Nerecznica czerwonozarodnikowa

Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty (z wyjątkiem Antarktydy)[3][7], ale nieliczne gatunki rosną na nizinach w strefie tropikalnej[7] i pustynnych[3], brak rodzimych przedstawicieli rodzaju na Nowej Zelandii, a w Australii rośnie tylko jeden[7]. Największe zróżnicowanie gatunkowe znajduje się w Azji Wschodniej na obszarze od Himalajów po Japonię (w Chinach rośnie 167 gatunków, z czego 60 to endemity)[5].

W Polsce stwierdzono 11 gatunków dziko rosnących z tego rodzaju (w tym jeden wymarły w naturze)[8][9][6].

Gatunki flory Polski[8][9][6]

Systematyka edytuj

 
Nerecznica górska
 
Nerecznica samcza
 
Nerecznica pośrednia
 
Nerecznica Villara
Pozycja systematyczna

Jeden z sześciu rodzajów z podrodziny Dryopteridoideae z rodziny nerecznicowatych (Dryopteridaceae). Już w XXI wieku włączono do tego rodzaju kilka rodzajów zwykle wyodrębnianych w XX wieku, a które okazały się być w nim zagnieżdżone. Dotyczy to rodzajów: Acrophorus C.Presl, Dryopsis Holttum & P.J.Edwards, Nothoperanema (Tagawa) Ching, Peranema D.Don[2]. W węższym ujęciu liczył ok. 250 gatunków[7], w szerszym należy do niego ok. 400[2].

Rodzajem siostrzanym jest Arachniodes[5].

Wykaz gatunków[3] (nazwy zwyczajowe polskie według[10][11][6])

Nazewnictwo edytuj

Nazwa nerecznica wywodzi się od nerkowatego kształtu kupek zarodni na dolnej stronie liści. Bardzo często stosowana jest (nawet w botanicznej literaturze naukowej) niepoprawna nazwa rodzajowa narecznica. Jest ona wynikiem błędu drukarskiego w kluczu do oznaczania Rośliny polskie, wielokrotnie potem powielanego w bazujących na nim opracowaniach[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. ↑ a b c d e f Dryopteris Adans.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-03].
  4. ↑ Dryopteris. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-30].
  5. ↑ a b c Sugong Wu, Xiang Jianying, Shugang Lu, Wang Faguo, Prof. Fuwu Xing, Shiyong Dong, He Hai, Li-Bing Zhang, David S. Barrington, Maarten J. M. Christenhusz: Dryopteris Adanson. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-03].
  6. ↑ a b c d Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 72-73, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 314, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ a b Szczęśniak E., Tlałka D., Rostański A. 2009. Key to identification and descriptions of species of Blucker-ferns (Dryopteris Adans.) occuring in Poland - In: E. Szczęśniak, E. Gola (eds.), Genus Dryopteris Adans. in Poland. - Polish Botanical Society & Institute of Plant Biology, University of Wrocław, Wrocław, p. 5-34
  9. ↑ a b Tlałka D. 2015. Dryopteris affinis (Lowe) Fraser-Jenk. s. str. i D. pseudodisjuncta (Tavel ex Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk. - nowe gatunki we florze Polski. Dryopteris affinis (Lowe) Fraser-Jenk. s. str. i D. pseudodisjuncta (Tavel ex Fraser-Jenk.) Fraser-Jenk. - new species in the flora of Poland. Acta Botanica Silesiaca 11: 173-182.
  10. ↑ Elżbieta Zenkteler: Paprocie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 128-132. ISBN 83-09-01604-2.
  11. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 73. ISBN 978-83-925110-5-2.
  12. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nerecznica&oldid=70133686”