Wikipedia

Niebieszczany

wieś w województwie podkarpackim

Niebieszczany – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5]. W roku 2006 wieś liczyła 2500 mieszkańców oraz 491 domów.

Niebieszczany
wieś
Ilustracja
Kościół św. Mikołaja w Niebieszczanach
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

Gmina

Sanok

Liczba ludności (2022)

2190[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-504[3]

Tablice rejestracyjne

RSA

SIMC

0359439[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Niebieszczany”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Niebieszczany”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Niebieszczany”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Niebieszczany”
Ziemia49°30′04″N 22°09′35″E/49,501111 22,159722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Między 1 lutego a 1 kwietnia 1977 w gminie Zagórz[6][7].

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Niebieszczany[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0359445 Dwór część wsi
0359451 Łazy część wsi
0359468 Pod Dębiną część wsi

Historia edytuj

Wieś na Pogórzu Bukowskim wymieniona już w 1376 r. jako Najna lub Nana, została następnie lokowana przywilejem królewskim na prawie magdeburskim w roku 1430 przez Fryderyka z Miśni. Pierwszym właścicielem wsi był Fryderyk Myssnar z Miśnii. W 1460 powstaje fundacja Fryderyka Jaćmirskiego Myssnara z Miśnii, miecznika sanockiego, właściciela Jaćmierza i Niebieszczan dla kościoła. Po nim kolejno jego synowie Mikołaj, Jan (stolnik lwowski) i Leonard (z Pobiedna, wojski sanocki), którzy używali nazwiska Niebieszczańscy. W roku 1461 Jan Myssnar Jaćmirski właściciel miejscowego obronnego dworu uposaża parafię w Niebieszczanach o kolejne dotacje. Po Jaćmirskich właścicielami wsi są Drohojowscy, protestanci, którzy w II poł. XVI wieku zamienili kościół na zbór kalwiński. Zbór w Niebieszczanach przetrwał do roku 1621, kiedy to na mocy wyroku sądu królewskiego Drohojowscy zmuszeni byli oddać świątynię katolikom. W roku 1712 powstał drugi drewniany kościół, rozebrany w roku 1926. W roku 1745 parafię wizytował biskup przemyski Wacław Hieronim Sierakowski. Przez cały wiek XIX do roku 1939 większościowa własność ziemska należała do p. Truskolaskich oraz Wiktorów. W roku 1900 wieś liczyła 1782 mieszkańców, całkowita pow. wsi wynosiła wówczas 1328 ha[8].

Zimą 1846 wieś wzięła czynny udział w rzezi galicyjskiej.

Latem 1885 dobra Niebieszczany nabył Józef Wiktor za cenę 145 000 zł od Kornela i Eleonory Daukszów[9]. Pod koniec XIX wieku właścicielką tabularną dóbr we wsi była jego żona Adela Wiktor[10]. W 1905 ich syn Kazimierz Wiktor posiadał we wsi obszar 599,7 ha[11].

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie sanockim województwa lwowskiego. Podczas II wojny światowej działała w Niebieszczanach V Placówka Armii Krajowej wchodząca w skład Obwodu Sanok. Jej dowódcą, do aresztowania w czerwcu 1944 roku, był sierżant Władysław Szelka ps. „Czajka”, „Borsuk”, a następnie Jerzy Jasiński ps. „Kadłubek”. W nocy z 20 na 21 października 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków. W obronie ludności cywilnej zginęło 2 żołnierzy Wojska Polskiego[12].

W okresie 1945–1946 w Niebieszczanach mieściła się kwatera antykomunistycznego Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ o kryptonimie „ZUCH”, podległego pod Oddział III, Komendy Okręgu VII (Kraków), której dowódcą był kpt. Antoni Żubryd.

Od roku 1926 działa nieprzerwanie jedno z najstarszych kół gospodyń wiejskich.

We wsi funkcjonuje obecnie szkoła podstawowa do której uczęszcza 400 uczniów.

Archeologia edytuj

Na terenie byłego majątku Morawskich znajdują się pozostałości obwarowań ziemnych (wałów i bastionów) bliżej nieznanej fortecy oraz pozostałości dworku z XIX wieku. Badania archeologiczne prowadzone tu w roku 1972 wydobyły podczas wykopalisk przedmioty datowane na okres od XVI-XVII wieku[13].

  • Grodzisko w Niebieszczanach
  •  
    Wojskowa mapa z 1787, w centrum wsi widoczne grodzisko i dwór
  •  
    Zarys grodziska nad potokiem Niebieszczanka

Religia edytuj

Ludzie związani z Niebieszczanami edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Niebieszczanami.
  • Stanisław Fal (ur. 29 kwietnia 1954 w Niebieszczanach) – polski polityk, działacz spółdzielczy, samorządowiec, poseł na Sejm II kadencji, działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego.
  • Józef Agaton Morawski (1893–1969) – ziemianin, rolnik, działacz społeczny, poseł na Sejm IV kadencji (1935-1938), właściciel majątki w Niebieszczanach
  • Tomasz Morawski (ur. 24 października 1950 w Niebieszczanach) – Konsul Honorowy RP w Quito (Ekwador); publikacje Tomasz Morawski. "Więźniowie. Ekwador, kokaina i..." ISBN 978-83-7506-270-0.
  • Jan Sitarz (ur. 12 października 1902 w Niebieszczanach) – starszy posterunkowy Policji Państwowej, zamordowany w 1940 ramach zbrodni katyńskiej[14]. W 2011 przy Szkole Podstawowej w Niebieszczanach posadzono Dąb Pamięci honorujący jego osobę[15].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86337
  2. ↑ Raport o stanie gminy Sanok za 2022 rok [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 22 maja 2023 [dostęp 2023-07-16] (pol.).
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 809 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11
  7. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 8, poz. 32
  8. ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Tom XII. Galizien. 10 grudnia 1900. Wien 1907.
  9. ↑ Kronika. Dobra Niebieszczany. „Echo z nad Sanu”, s. 3, Nr 14 z 2 sierpnia 1885. 
  10. ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 62.
  11. ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  12. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 953, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  13. ↑ Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1970–1972, s. 140–143
  14. ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Miednoje Tom II, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005, s. 808 [dostęp 2022-08-27].
  15. ↑ W Niebieszczanach posadzono Dąb Pamięci [online], esanok.pl, 2011 [dostęp 2022-08-27].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niebieszczany&oldid=72545540”