Niecierpek drobnokwiatowy

Niecierpek drobnokwiatowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	niecierpkowate
Rodzaj	niecierpek
Gatunek	niecierpek drobnokwiatowy
	Nazwa systematyczna
	Impatiens parviflora DC.; Prodr. 1:687. 1824
Synonimy
	Impatiens nevskii Pobed.;
	Impatiens nevskii Pobed.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora DC.) – gatunek rośliny należący do rodziny niecierpkowatych. Występował pierwotnie w północno-wschodniej i centralnej Azji oraz wschodniej Europie^[3]. W XIX wieku zdziczały z ogrodów botanicznych zadomowił się w prawie całej Europie. Rozpowszechniony w całej Polsce. Kenofit, gatunek inwazyjny.

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina jednoroczna, 15–60 cm wysokości.
Łodyga: Naga, pojedyncza lub rozgałęziona.
Liście: Skrętoległe, jajowate i zaostrzone, zwężające się w oskrzydlony ogonek. Brzeg liścia piłkowany.
Kwiaty: Bladożółte, do 1 cm długości, kielich z prostą ostrogą, zgrupowane po 4–10 we wzniesionym gronie.
Owoc: Podłużna torebka pękająca na 5 odwijających się klap. W trakcie dojrzewania dwa nasiona znajdujące się w torebce przesuwają się do górnej jej części.

Biologia i ekologia edytuj

Występuje w lasach liściastych, parkach, na cmentarzach, w ogrodach, w miejscach ruderalnych, na nasypach kolejowych. Wymaga gleby żyznej i preferuje stanowiska cieniste. Roślina azotolubna. Kwitnie od czerwca do października. Rozsiewa się sam (autochoria). W dojrzałym owocu ciśnienie osmotyczne wynosi do 25 atmosfer. Silnie naprężone tkanki owocu w końcu pękają, zwykle przy dotknięciu, a nasiona wyrzucane są na znaczną odległość. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Alliarion^[4].

Zastosowanie edytuj

W Azji niecierpek drobnokwiatowy jest wykorzystywany jako roślina lecznicza. Jest źródłem bioaktywnych związków fenolowych, saponin i polisacharydów^[5]. Wyniki wstępnych badań sugerują, że niektóre jego składniki mają działanie przeciwzapalne, szczególnie w przypadku chorób związanych z nadmierną degradacją kwasu hialuronowego^[6], np. reumatoidalnego zapalenia stawów^[7]. Liście po ugotowaniu są jadalne, lecz nie należy spożywać regularnie dużych ilości ze względu na możliwą obecność szczawianu wapnia^[8].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ZdenkaZ. Hromádková ZdenkaZ. i inni, Non-cellulosic polysaccharides from the leaves of small balsam (Impatiens parviflora DC.), „Carbohydrate Research”, 389, 2014, s. 147–153, DOI: 10.1016/j.carres.2014.01.016, ISSN 1873-426X, PMID: 24680545 [dostęp 2021-07-12] .
↑ KarolinaK. Grabowska KarolinaK. i inni, Anti-inflammatory activity of saponins from roots of Impatiens parviflora DC., „Natural Product Research”, 34 (11), 2020, s. 1581–1585, DOI: 10.1080/14786419.2018.1519708, ISSN 1478-6419, PMID: 30445861 [dostęp 2021-07-12] .
↑ KarolinaK. Grabowska KarolinaK. i inni, In vitro anti-denaturation and anti-hyaluronidase activities of extracts and galactolipids from leaves of Impatiens parviflora DC, „Natural Product Research”, 30 (10), 2016, s. 1219–1223, DOI: 10.1080/14786419.2015.1049175, ISSN 1478-6427, PMID: 26181315 [dostęp 2021-07-12] .
↑ Impatiens parviflora Smallflower touchmenot PFAF Plant Database [online], pfaf.org [dostęp 2021-07-12] .

Bibliografia edytuj

W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny Polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
J. Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].

[4] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[5] ZdenkaZ. Hromádková ZdenkaZ. i inni, Non-cellulosic polysaccharides from the leaves of small balsam (Impatiens parviflora DC.), „Carbohydrate Research”, 389, 2014, s. 147–153, DOI: 10.1016/j.carres.2014.01.016, ISSN 1873-426X, PMID: 24680545 [dostęp 2021-07-12] .

[6] KarolinaK. Grabowska KarolinaK. i inni, Anti-inflammatory activity of saponins from roots of Impatiens parviflora DC., „Natural Product Research”, 34 (11), 2020, s. 1581–1585, DOI: 10.1080/14786419.2018.1519708, ISSN 1478-6419, PMID: 30445861 [dostęp 2021-07-12] .

[7] KarolinaK. Grabowska KarolinaK. i inni, In vitro anti-denaturation and anti-hyaluronidase activities of extracts and galactolipids from leaves of Impatiens parviflora DC, „Natural Product Research”, 30 (10), 2016, s. 1219–1223, DOI: 10.1080/14786419.2015.1049175, ISSN 1478-6427, PMID: 26181315 [dostęp 2021-07-12] .

[8] Impatiens parviflora Smallflower touchmenot PFAF Plant Database [online], pfaf.org [dostęp 2021-07-12] .

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]