Niemojów
Niemojów (niem. Marienthal[5]) – rozwijająca się wieś łańcuchowa w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie.
| wieś | |
 Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
550-610[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
26[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-530[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853808 |
Położenie na mapie gminy Międzylesie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°09′59″N 16°33′42″E/50,166389 16,561667[1]
| |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Niemojów to nadgraniczna wieś łańcuchowa o długości około 6 km, leżąca w Górach Bystrzyckich, w dolinie Dzikiej Orlicy, na wysokości około 550-610 m n.p.m.[2]
Podział administracyjny edytuj
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia edytuj
Wieś została założona w 1570 roku przez cesarskiego nadleśniczego Leonhardta von Veldhammer[2]. W latach 1573-1576 powstał renesansowy dwór sołtysów (niem. Freirichterei), którego ruiny schowane w gęstych zaroślach można oglądać do dziś[2]. W 1631 roku istniała tu kuźnica, do której surowca dostarczały okoliczne złoża hematytu[2]. Pod koniec wojny trzydziestoletniej kwaterował tu cesarski marszałek Raimondo Montecuccoli[6], którego żołnierze złupili całą okolicę, co wstrzymało m.in. rozwój wsi[2]. W roku 1747 miejscowość przeszła w ręce austriackiego rodu arystokratycznego Althannów i wkrótce rozrosła się do rozmiarów jednej z największych w Górach Bystrzyckich[2]. W tym czasie funkcjonowały tu między innymi: folwark, młyn wodny i bielnik. W 1787 roku Niemojów liczył 107 budynków, w tym: kościół i szkoła katolicka, folwark, młyn wodny, wapiennik i bielnik, a także 41 warsztatów tkackich i 7 innych rzemieślników[2]. W 1840 roku nową właścicielką wsi stała się księżna Marianna Orańska[2]. Większość mieszkańców liczącej wówczas 112 gospodarstw miejscowości trudniła się tkactwem chałupniczym[2]. Kolejnym impulsem w historii Niemojowa stał się rozwój turystyki w XIX wieku[2]. W 1909 roku założono Kłodzki Związek Narciarski, a okolicy powstały szlaki turystyczne, trasy biegowe i stoki narciarskie[2]. Wieś nazywano Sommerfrische Marienthal[7] i zamieszkiwało tu ponad 400 osób. W połowie XIX wieku była to popularna miejscowość turystyczna, do 1939 roku istniało przejście graniczne do Czechosłowacji[2].
Po II wojnie światowej wieś zasiedlono repatriantami[2]. Trudne warunki klimatyczne utrudniały jednak pracę rolnikom, dlatego przez następnych 60 lat wieś stopniowo się wyludniała[2]. Dziś zamieszkanych jest zaledwie kilkanaście domów. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 26 mieszkańców[3]. Stopniowo jednak tereny te ożywiają się turystycznie, we wsi działają już zajazd i gospodarstwa agroturystyczne. Przebiega tędy Droga Śródsudecka, zielony szlak turystyczny oraz międzynarodowa trasa rowerowa ER2[8].
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest obiekt[9]:
- kościół filialny pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, z 1597 roku i przebudowany w 1716 roku, z interesującym kamiennym portalem. Wewnątrz m.in. chrzcielnica z XVII w., ołtarz (którego autorstwo przypisuje się wybitnemu śląskiemu rzeźbiarzowi Michaelowi Klahrowi) i ambona (architektura) z pierwszej połowy XVIII wieku. Na murze kościelnym znajduje się sześć płyt nagrobnych miejscowych sołtysów.
Inne zabytki[2]:
- ruiny renesansowego dworu sołtysów, stojącego tuż obok kościoła, schowane w gęstych zaroślach. Zachowały się resztki galerii i krużganku oraz inskrypcja po właścicielach umieszczona na ścianie wschodniej. Unikatowość tego obiektu przejawia się pałacowym potraktowaniem architektury budynku mieszkalnego dworu.
- ruiny młyna wodnego znajdują się w odległości 20 m od ruin dworu,
- na terenie wsi jest też kilkanaście ruin opuszczonych domostw (głównie z II połowy XIX w.) oraz ruiny kapliczek przydrożnych.
Turystyka edytuj
We wsi do 21 grudnia 2007 funkcjonowało piesze przejście graniczne (turystyczne i małego ruchu granicznego) Niemojów-Bartošovice v Orlických horách, obsługiwane przez placówkę Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej w Międzylesiu. Przejście zostało zlikwidowane po przystąpieniu Polski i Czech do układu z Schengen. Po stronie czeskiej znajdują się dwa wyciągi narciarskie oraz basen.
Przez wieś przebiega graniczny szlak zielony z Niemojowa na Śnieżnik Kłodzki oraz szlak czarny do Solnej Jamy[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86873
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 142-146. ISBN 83-7005-340-8.
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 822 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 78.
- ↑ Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Sudety. Ziemia Kłodzka i Góry Opawskie, Sport i Turystyka, Warszawa 1978, s. 254-255
- ↑ Reprodukcja kartki pocztowej z tego okresu Franz Streitenberger, Ansichtspostkarten-Verlag, Stephansdorf, Bez. Breslau. schlesierland.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)]..
- ↑ a b Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-03-25].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 77. [dostęp 2012-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia edytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-340-8.