Nur białodzioby
Nur białodzioby[5] (Gavia adamsii) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny nurów (Gaviidae). Bliski zagrożenia wyginięciem.
| Gavia adamsii[1] | |||
| (G.R. Gray, 1859) | |||
 Szata godowa | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nur białodzioby | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 lęgowiska zimowiska | |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten opisał naukowo w 1859 roku George Robert Gray, nadając mu nazwę Colymbus adamsii. Jako miejsce typowe wskazał rosyjską Amerykę (tj. Alaskę)[3][6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Gavia – jedynym w monotypowej rodzinie nurów[5][7].
Nur białodzioby jest blisko spokrewniony z nurem lodowcem (G. immer)[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][7].
Zasięg występowania edytuj
Zamieszkuje tundrę w arktycznych rejonach Rosji, Alaski i Kanady. Wędrowny, zimuje na wodach przybrzeżnych północno-zachodniego i północno-wschodniego Pacyfiku, a także u północno-zachodnich wybrzeży Norwegii[2]. Do Polski i na polskie wody terytorialne zalatuje sporadycznie (do 2021 roku stwierdzono go 36 razy)[8].
Morfologia edytuj
- Wygląd
Ubarwienie godowe: pstry, czarno-biały grzbiet. Głowa i górna część szyi czarne o zielonkawym połysku, poniżej czarna opaska i półopaska na tle podłużnego, biało-czarnego prążkowania. Ubarwienie spoczynkowe: wierzch szarobrunatny, spód biały. Bardzo podobny do nura lodowca, od którego różni go jasny, żółtobiaławy dziób.
- Wymiary średnie
Ekologia edytuj
- Środowisko
W sezonie lęgowym porośnięte tundrą brzegi jezior i stawów, rzadziej nisko położone arktyczne wybrzeża[2]. Zimuje na otwartych morzach wzdłuż wybrzeży[2][10].
- Gniazdo
Niewielkie zagłębienie w stercie roślin, około 1 m od brzegu[10].
- Pożywienie
Głównie ryby, mięczaki, skorupiaki i morskie pierścienice[2].
Status i ochrona edytuj
IUCN uznaje nura białodziobego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) od 2010 roku (stan w 2021); wcześniej, od 1988 roku był on klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na 16–32 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[10][4].
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Gavia adamsii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Carboneras, C., Christie, D.A. & Garcia, E.F.J.: Yellow-billed Loon (Gavia adamsii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)].
- ↑ a b D. Lepage: Yellow-billed Loon Gavia adamsii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-20]. (ang.).
- ↑ a b Gavia adamsii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Gaviidae Allen,JA, 1897 (1840) - nury - Divers/loons (wersja: 2015-09-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-18].
- ↑ G.R. Gray. Description of a New Species of Diver (Colymbus). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 27 (2), s. 167, 1859. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Kagu, Sunbittern, tropicbirds, loons, penguins. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-18]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
- ↑ a b Lars Svensson: Przewodnik Collinsa. Ptaki. Wyd. II. Warszawa: MULTICO, 2017, s. 62–63. ISBN 978-83-7763-406-6.
- ↑ a b c Species factsheet: Gavia adamsii. BirdLife International. [dostęp 2021-05-18].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).