Obłazy Ryterskie
Obłazy Ryterskie – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Rytro. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
| wieś | |
 Obłazy Ryterskie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
237[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-343[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0459477 |
Położenie na mapie gminy Rytro  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
 49°28′33″N 20°40′59″E/49,475833 20,683056[1]
| |
Położenie edytuj
Obłazy Ryterskie wieś (sołectwo) położona jest w południowej części gminy Rytro, nad Popradem przy drodze krajowej nr 87 (Nowy Sącz – Piwniczna-Zdrój) i linii kolejowej Tarnów – Leluchów. Jest to wieś o rozproszonej zabudowie, o charakterze przysiółków na stromych zboczach góry Kordowiec (762 m n.p.m., Pasmo Radziejowej) i potoku Kordowiec. Zajmuje obszar 238 ha, zamieszkana jest przez ok. 300 mieszkańców. Od północy graniczy z Rytrem, od południa i zachodu z Młodowem (gm. Piwniczna), a od wschodu (poprzez Poprad) ze Suchą Strugą.
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0459508 | Kordowiec | część wsi |
| 1067259 | Kotarbówka | przysiółek |
| 0459514 | Wielochówka | część wsi |
| 0459520 | Za Górą | część wsi |
| 1067331 | Za Kapliczką | przysiółek |
| 1067348 | Za Potok | przysiółek |
Historia edytuj
Nazwa wsi (pierwotnie Obłaz) oznacza "obejście", "strome zbocze", "górska droga". Na granicy Rytra i Obłazów nad brzegami potoku Kordowiec stoją domostwa przysiółka zwanego Cygańskim Potokiem (ostatnio tylko Potokiem), który w poprzednim wieku zamieszkiwali Cyganie (Romowie).
Wieś powstała w I poł. XVII w. Pierwsza pisana wzmianka pochodzi z 1630 r. (lustracja starostwa barcickiego), z której można się dowiedzieć, że jest to "wola nowo osadzona, od 8 lat zasiadła której wolność jeszcze nie expirowała" a mieszkańcy m.in. wyrabiają gonty do ryterskiego folwarku i odrabiają tam pańszczyznę. Wzmianka z 1637 r. o "Woli Obłaźnej" być może dotyczy Obłazów. Pierwsze domy powstawały przy trakcie węgierskim, z czasem jak przybywało mieszkańców, powiększano role drogą karczowania i wypalania lasu. Osadnictwo wspinało się coraz wyżej, aż osiągnięto szczyt samego Kordowca. Obecnie domy na polanie na Kordowcu są najwyżej położonymi zabudowaniami w Obłazach Ryterskich. Ze względu na położenie na stromych stokach górskich wieś rozwijała się powoli. W 1663 r. doliczono się 4 półzagrodników, w 1765 – 7. Austriacki spis z 1777 r. wykazał 12 domów i 80 mieszkańców a w 1789 r. było już 120 mieszkańców.
Do czasu zagarnięcia przez Habsburgów Sądeczyzny (1770 r.) wieś należała do dóbr królewskich administrowanych z Barcic. Po 1785 stała się częścią austriackich dóbr państwowych zarządzanych ze Starego Sącza (Cameral Amt in Alt Sandez). Po 1867 r. wieś stanowiła gminę jednowioskową z obszarem dworskim. W 1870 r. wieś liczyła 179 mieszkańców, którzy zajmowali się pasterstwem, hodowlą bydła, rolnictwem i pracą w "pańskim lesie".
Po odzyskaniu niepodległości niewiele zmieniło się życie mieszkańców. W 1931 r. powstała parafia rzymskokatolicka w Rytrze, do której włączono też i Obłazy. Po reformie administracyjnej z 1933 r. Obłazy spadły do rangi gromady gminy zbiorowej w Piwnicznej. Stan taki trwał do 1955 r., kiedy to na powrót stały się częścią Rytra (GRN). Z powodu swego położenia wieś niewiele skorzystała z tzw. eksperymentu sądeckiego, z którego skorzystał m.in. sąsiedni Młodów, gdzie usytuowano ośrodki usługowe dla Obłazów. Od 1973 r. Obłazy stały się sołectwem Miasta i Gminy Piwniczna. Po reaktywowaniu Gminy Rytro Obłazy ponownie wróciły do niej. Wieś nie posiada herbu.
Przez Obłazy prowadzi też gminny zielony szlak turystyczny.
Demografia edytuj
Ludność według spisów powszechnych, w 2009 według PESEL[6][7][8][9].
|
|
Zabytki edytuj
Przy drodze do Piwnicznej stoi neogotycka kaplica pw. Serca Bożego z 1889 r. (z fundacji ówczesnego wójta), która do czasu budowy ryterskiego kościoła służyła mieszkańcom i letnikom.
Druga kapliczka (pod Złabiną, od Roztoki, Podobłazy) też z lat 80. XIX w., przy czerwonym szlaku turystycznym, ma ciekawą historię opisaną w "Biuletynie Ryterskim" nr 2 (52) z 1996 r. Co roku przy tej kapliczce na Wniebowstąpienie Pańskie odprawiana jest msza połączona z odpustem. W 2009 roku kapliczkę wyremontowano i poświęcono 24 maja 2009 roku. Władze gminne obiecały umieścić tablicę informującą o historii tej kapliczki. Do 2014 r. nie wywiązały się z obietnicy.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 90722
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 841 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, tom XII, "Galizien", Wien 1907
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom XII - Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
- ↑ Statystyka Polski, t. XXVI, Warszawa 1926, Główny Urząd Statystyczny
- ↑ Statystyka Polski seria C, z. 88 Warszawa 1938 Główny Urząd Statystyczny