Oblężenie Gdańska (1813)
Oblężenie Gdańska – starcie zbrojne, które miało miejsce w 1813 roku.
Historia edytuj
Po klęsce Wielkiej Armii, Napoleon Bonaparte wyznaczył linię obrony opartą o Wisłę, z Gdańskiem (zob. Wolne Miasto Gdańsk) jako jednym z głównych punktów oporu. Francuski garnizon miasta został wzmocniony przez część wycofujących się żołnierzy pod dowództwem marszałka Rappa. W sumie liczył niemal 40 tys. żołnierzy, wraz z 19 generałami. Jednak w wyniku ran i chorób zaledwie 15 tys. było zdolnych do walki.
Siły rosyjskie wyznaczone do zdobycia miasta liczyły 15 tys. ludzi – było to głównie pospolite ruszenie z okolic Nowogrodu. Pierwsze oddziały pojawiły się pod miastem 15 stycznia 1813, a ich działania – w związku ze słabym wyszkoleniem – ograniczyły się do zablokowania dróg transportowych i komunikacyjnych miasta.
W dniach 5-6 marca trwało rosyjskie natarcie na ówcześnie podgdańskie Chełm, Siedlce, Orunię i Wrzeszcz, które po zaciekłych walkach zostały zdobyte. 27 kwietnia pod miasto przybył książę Aleksander Wirtemberski, który przejął dowództwo w oblężeniu miasta. Szacuje się, że do 1 maja francuski garnizon miasta stracił ok. 10 tys. ludzi, z czego niemal 90% w wyniku chorób.
Zawieszenie broni, podpisane po bitwie pod Lützen, objęło również, w okresie od 10 czerwca do 24 sierpnia, działania pod Gdańskiem. Czas ten z jednej strony został poświęcony na wzniesienie dodatkowych fortyfikacji, z drugiej na ściągnięcie niezbędnych posiłków. Wydalono wówczas z miasta niemal 6 tys. osób, które stanowiły obciążenie dla obrońców (głównie kobiety i dzieci, a także niedołężni). Rosjanie zmusili je do pozostania na przedpolu, robiąc wyjątek tylko dla dzieci.
29 sierpnia opanowana została Jaśkowa Dolina, pod miasto dotarła również niezbędna artyleria (120 ciężkich dział, 28 haubic i 66 moździerzy). 10 października, w wyniku niespodziewanego, nocnego ataku udało się Rosjanom oraz wschodniopruskim landwerzystom pod komendą hrabiego zu Dohna-Schlobitten opanować Zaroślak, skąd mieli dogodne pozycje do prowadzenia ostrzału jednego z głównych elementów fortyfikacji miejskich – Grodziska.
W następstwie ostrzału artyleryjskiego 31 października i 1 listopada wybuchł pożar w południowej części Wyspy Spichrzów, który zniszczył wiele spichlerzy ze zgromadzonymi w nich zapasami żywności. Fakt ten, wraz z narastającymi niepokojami wśród mieszkańców, skłonił dowodzącego obroną miasta do kapitulacji (29 listopada). Jej początkowe warunki były bardzo honorowe (między innymi prawo wyjścia części oddziałów z bronią i puszczenie żołnierzy wolno do domu). Na wieść o tym, że garnizon miasta niszczy zgromadzoną w nim broń, car rosyjski zmienił warunki kapitulacji i kazał wysłać jeńców w głąb Rosji.
W wyniku oblężenia na przedmieściach miasta zostało zniszczonych ponad 1400 budynków. W samym mieście zagładzie uległo 112 domów i 197 spichlerzy. Straty wśród ludności cywilnej wyniosły 5752 osoby, z czego zaledwie 60 to ofiary śmiertelne bombardowań – reszta to zmarli w wyniku chorób i głodu.
Od lutego 1814 Gdańsk ponownie znalazł się pod panowaniem Prus, co zostało potwierdzone na kongresie wiedeńskim w 1815 (m.in. ustalono przebieg nowych granic).
Zobacz też edytuj
- Oblężenie Gdańska (1734)
- Oblężenie Gdańska (1807)
- Góra Łez
- Plan oblężenia Gdańska 1813 File:N° 72 DANTZIG.jpg
Przypisy edytuj
- ↑ Gdańskie pomniki. gdansk.pl.
Bibliografia edytuj
- Adam Paczuski: Oblężenie 1813 roku. W: Gdańsk napoleoński : oblężenia 1807, 1813 : katalog wystawy : Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Gdańsk, Ratusz Głównomiejski, 22 lipca - 13 sierpnia 2000. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2000, s. 37-58. ISBN 83-911251-3-0.
- Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0.