Obrabiarka

Obrabiarka – maszyna do mechanicznej obróbki przedmiotów w celu nadania im określonych kształtów, wymiarów i chropowatości powierzchni. Obróbka realizowana jest za pomocą specjalnych narzędzi.

Układ konstrukcyjny obrabiarki edytuj

W obrabiarkach rozróżniamy następujące grupy zespołów:

zespół napędowy
zespoły ruchów roboczych
zespoły ruchów posuwowych i pomocniczych
zespoły zamocowania narzędzi i części obrabianych
korpusy, podstawy, prowadnice
układy sterowania
układy chłodzenia
zespoły odwiórowania

Rodzaje obrabiarek edytuj

skrawające – obrabiarki kształtujące przedmiot przez oddzielanie nadmiaru materiału^[1]
- tokarki
  - wielonożowe
  - kopiarki
  - półautomaty i automaty tokarskie
  - uchwytowe
  - kłowe
  - tarczowe
  - rewolwerowe
  - karuzelowe
  - zataczarki
- wiertarki
  - stołowe
  - kolumnowe
  - promieniowe
  - współrzędnościowe
  - wielowrzecionowe
- frezarki
  - poziome
  - pionowe
- wiertarkofrezarki
- wytaczarki
- frezarkowytaczarki
- piły
- strugarki
- dłutownice
  - Fellowsa do kół zębatych
- przeciągarki
  - do otworów
  - do płaszczyzn
- szlifierki
  - do płaszczyzn
  - do otworów
    - honownice
  - dogładzarki
  - docieraczki
  - polerki
- obrabiarki ultradźwiękowe

do obróbki plastycznej – obrabiarki kształtujące przedmiot przez odkształcenie plastyczne materiału^[1]
- młoty mechaniczne
- kuźniarki
- prasy
  - hydrauliczne
  - pneumatyczne
  - mimośrodowe
  - balansowe
  - kolanowe
- walcarki
- ciągarki
  - do drutów
  - do rur

obrabiarki do obróbki elektroerozyjnej lub elektrochemicznej, kształtujące przedmiot przy wykorzystaniu zjawiska erozji elektrycznej lub chemicznej^[1]
- elektrodrążarki

wtryskarki

Historia edytuj

Pierwszymi obrabiarkami były proste przyrządy skrawające o napędzie ręcznym przy pomocy sznura lub cięciwy łuku – wiertarki smyczkowe, które pojawiły się 4 tys. lat p.n.e. i były stosowane aż do XVIII w.^[1]

W średniowieczu wprowadzono do użytku obrabiarki napędzane kołem wodnym^[1]. Pierwsze nowoczesne obrabiarki zaprojektował Leonardo da Vinci (1452–1519), który opracował projekty tokarki kłowej, wiertarki, walcarki, różnego rodzaje szlifierek, a nawet maszyn do gwintowania śrub^[1].

Obrabiarki zostały udoskonalone w II. połowie XIX w.^[1] W 1775 roku John Wilkinson (1728–1808) zbudował precyzyjną wytaczarkę cylindrów parowych^[1]. I.A. Nartow w 1718 roku i Henry Maudslay (1771–1831) w 1797 roku wprowadzili w ręcznych obrabiarkach skrawających mechaniczny suport dla podtrzymywania narzędzia^[1]. W 1795 roku wprowadzono prasę hydrauliczną^[1]. Kolejne usprawnienia wdrażano w toku rewolucji przemysłowej i po wynalezieniu silnika elektrycznego^[1]. W 1818 roku Eli Whitney (1765–1825) skonstruował pierwszą frezarkę, a w 1842 roku James Nasmyth (1808–1890) wynalazł młot parowy^[1]. Pod koniec XIX w. zaczęły powstawać automaty tokarskie^[1]. W 1880 roku amerykański inżynier Christopher Miner Spencer (1833–1922) zbudował pierwszy nowoczesny automat do obróbki metalu^[1].

W XX w. usprawnienia skupiły się na poprawie szybkości i wydajności obróbki^[1]. Przełomem było wynalezienie stali szybkotnącej w 1900 roku przez Fredericka Winslowa Taylora (1856–1915) i M. White'a oraz wynalezienie węglików spiekanych^[1]. W 1928 roku, w Stanach Zjednoczonych zaczęto budować obrabiarki półautomatyczne i automatyczne, które pozwoliły na jednoczesną obróbkę przedmiotu z różnych stron^[1]. W latach 30. XX w. powstały linie obróbkowe^[1]. Procesy obrabiania są dalej doskonalone pod względem dokładności i wydajności^[1].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Krzysztof Błaszkowski: Obrabiarka. W: Praca zbiorowa: Encyklopedia odkryć i wynalazków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979, s. 232–235. ISBN 83-214-0021-3. (pol.).

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Krzysztof Błaszkowski: Obrabiarka. W: Praca zbiorowa: Encyklopedia odkryć i wynalazków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979, s. 232–235. ISBN 83-214-0021-3. (pol.).

[1]