Wikipedia

Order Guadalupe

Order Guadalupe (hisz. Orden de Guadalupe) – meksykański order, trzykrotnie ustanawiany i znoszony w latach 1822-1823, 1853-1855 i 1863-1867. W pierwszych dwóch okresach było to najwyższe odznaczenie państwowe. Ustanowiony został na cześć Matki Boskiej z Guadalupe[1][2][3][4][5].

Order Guadalupe
Orden de Guadalupe
Awers
Awers insygniów 1. okresu
Awers
Awers insygniów 2. i 3. okresu
Awers
Awers odznaki 2. i 3. okresu
Baretka
Baretka 1. okresu
Baretka
Baretka 2. i 3. okresu
Ustanowiono

1822

Wycofano

1867

Powyżej

Order Orła Meksykańskiego

Poniżej

Order Świętego Karola

Multimedia w Wikimedia Commons

W Polsce jest obecnie znany pod nazwą Order Najświętszej Marii Panny z Guadalupe[6][7]. Dawniej, podczas dwudziestolecia międzywojennego używano nazwy Order Najświętszej Marii Panny Gwadelupskiej[8], a na przełomie XIX i XX wieku – Order Guadalupy[9].

Trzy słowa napisane naokoło owalnego medalionu z portretem patronki umieszczonego w środku odznaki i gwiazdy orderowej – „Religión Independencia Union” (z hisz. Religia Niepodległość Jedność) – były dewizą orderu[4].

Historia edytuj

Okres 1. „Order Cesarski Guadalupe” (1822-1823) edytuj

 
Cesarz August z insygniami orderu

Ustanowiony 20 lutego 1822 pod nazwą Orden Imperial de Guadalupe przez cesarza Augustyna I Iturbide, władcę I Cesarstwa Meksyku, służył do nagradzania tych, których odwaga, talenty i cnoty obywatelskie przyczyniły się do uzyskania niepodległości i których działalność przyczyniła się do zwiększenia chwały i blasku Meksyku[1][10].

Dzielił się na trzy klasy:

  • I klasa – Krzyż Wielki (Gran Cruz), limitowany do 50 osób odznaczonych, odznaka mocowana za pomocą zawieszki w kształcie orła na koronie do wielkiej wstęgi i gwiazda orderowa na lewej piersi,
  • II klasa – Kawaler Numerariusz (Caballero de Numero), z liczbą odznaczonych ograniczoną do 100, odznaka na takiej samej zawieszce, wieszana na wstędze na szyi,
  • III klasa – Kawaler Supernumerariusz (Caballero Supernumerario), nadliczbowi odznaczeni według uznania wielkiego mistrza, nosili odznakę orderu przymocowaną do zawieszki bez korony, zawieszonej na wstążce przypinanej do lewej piersi[10].

Order mógł otrzymać jedynie wierny wyznania rzymskokatolickiego. Wielkim Mistrzem był aktualnie panujący władca, któremu przysługiwał łańcuch orderowy[10]. Po abdykacji cesarza 19 marca 1823 i powstaniu republiki nadawanie orderu zostało zawieszone[1][2].

Okres 2. „Order Meksykański Guadalupe” (1853-1855) edytuj

 
Generał Juan Almonte z komandorią orderu pod szyją

Prezydent Meksyku gen. Antonio López de Santa Anna przywrócił go 11 listopada 1853 pod zmienioną nazwą Orden Mexicana de Guadalupe. Miał stanowić wyróżnienie dla znamienitych obywateli poświęcających się dla dobra narodu. Otrzymał nowy wygląd i statuty wzorowane na hiszpańskich statutach Orderu Karola III, zmieniły się też nazwy dwóch niższych klas[1][11]:

  • I klasa – Krzyż Wielki (Gran Cruz), limitowany do 24 Meksykanów, odznaka na wielkiej wstędze i gwiazda orderowa,
  • II klasa – Komandor (Komandor), ograniczony do 100 krajowców, odznaka na wstędze na szyi,
  • III klasa – Kawaler (Caballero), nieograniczona liczba odznaczanych według uznania wielkiego mistrza, którzy nosili odznakę orderu przymocowaną na wstążce przypinanej do lewej piersi.

Limity odznaczonych nie dotyczyły obcokrajowców[11]. Wielkim Mistrzem był aktualnie urzędujący prezydent, któremu przysługiwał łańcuch orderowy[11]. Po obaleniu gen. Santa Anny w rewolucji ayutlańskiej pod przywództwem Juana Álvareza, order został zniesiony 12 października 1855 roku[1].

Okres 3. „Order Guadalupe” (1863-1867) edytuj

 
Cesarz Maksymilian w wielkiej wstędze orderu

Interwencja francuska i ustanowienie II Cesarstwa Meksyku wprowadziły na tron cesarski Maksymiliana I Habsburga. Jeszcze przed przybyciem władcy, cesarski rząd dekretem z 30 czerwca 1863 wznowił nadawanie orderu pod nową nazwą Orden de Guadalupe[1][12], ale odznaczono nim w tym roku jedynie dwóch cudzoziemskich dygnitarzy – ambasadora Francji w Meksyku oraz dowódcę francuskiego korpusu ekspedycyjnego. Po objęciu władzy cesarz zatwierdził order dekretem z 10 kwietnia 1865 roku. Utrzymano w nim wygląd insygniów z czasów republikańskich, ale ustanowiono nowe statuty i podział na pięć klas[1][13]:

  • I klasa – Krzyż Wielki (Gran Cruz), z limitem 30 nadań, odznaka na wielkiej wstędze i gwiazda orderowa noszona na lewej piersi,
  • II klasa – Wielki Oficer (Gran Oficial), maksymalnie 100 odznaczonych, odznaka na wstędze na szyi i gwiazda,
  • III klasa – Komandor (Komandor), ograniczony do 200 osób, odznaka na wstędze na szyi,
  • IV klasa – Oficer (Oficial), limitowany do 500 odznaczonych, odznaka na wstążce z rozetką, wieszana na lewej piersi,
  • V klasa – Kawaler (Caballero), z nieograniczoną liczbą odznaczonych, odznaka na wstążce bez rozetki, wieszana na lewej piersi.

Limity odznaczonych nie dotyczyły cudzoziemców. Wielkim Mistrzem był aktualnie panujący władca, któremu przysługiwał łańcuch orderowy[13]. Obalenie oraz egzekucja cesarza 19 czerwca 1867 i powstanie II Republiki Meksyku zniosło ostatecznie to odznaczenie w tym samym roku[1][2].

Insygnia edytuj

Insygnia Orderu Guadalupe w 1. okresie
 
 
Łańcuch wielkiego mistrza Krzyż Wielki
 
 
Gwiazda I klasy Numerariusz
 
Supernumerariusz
Insygnia Orderu Guadalupe w 2. i 3. okresie
 
 
Łańcuch Wielkiego Mistrza Krzyż Wielki
 
 
Gwiazda I i II klasy Komandor
 
 
Oficer Kawaler

Odznaczeni edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Guadalupe.
Wielcy Mistrzowie, kawalerowie Wielkiego Krzyża
Wielkie Krzyże w latach 1853-1855

Meksykanie[10][14]:

 
Prezydent Guadalupe Victoria z insygniami Krzyża Wielkiego z 1. okresu

Obcokrajowcy[14][15]:

Wielkie Krzyże w latach 1863-1867

Meksykanie[15]:

 
16. prezydent Meksyku José Mariano Salas z gwiazdą orderu na lewej piersi
 
Arcybiskup Pelagio Antonio de Labastida y Dávalos udekorowany pektorałem (krzyż na podwójnym łańcuszku), łańcuchem Naszyjnika Orderu Grobu Świętego, oraz gwiazdami Orderu Guadalupe (najbliżej lewego barku), Orderu Izabeli Katolickiej (poniżej) i Orderu Grobu Bożego (pod łańcuchem)

Obcokrajowcy w latach[14][15]:

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h Óscar Cruz Barney: Las órdenes militares en los elementos constitucionales de Ignacio López Rayón. Derecho premial en el movimiento insurgente de 1810. [w:] Publicación Electrónica 10/2013 [on-line]. Biblioteca Jurídica Virtual del Instituto de Investigaciones Jurídicas de la UNAM. (hiszp.).
  2. ↑ a b c Peter Bander van Duren: Orders of Knighthood and of Merit. Gerrards Cross, Buckinghamshire: Colin Smythe, 1995, s. 473-475. (ang.).
  3. ↑ Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 190. (ang.).
  4. ↑ a b Robert Werlich: Orders and Decorations of all Nations. Ancient and Modern. Civil and Military. Waszyngton: Quaker Press, 1963, s. 229. (ang.).
  5. ↑ Maximilian Gritzner: Handbuch der Ritter- und Verdienstorden aller Kulturstaaten der Welt. Lipsk: 1893, s. 241-245. (niem.).
  6. ↑ Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa. Dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. 2 (N-Ź), Wydawn. Nauk. PWN, 2007, s. 61
  7. ↑ order, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-12-08].
  8. ↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 403.
  9. ↑ S. Orgelbranda Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T. XI. Warszawa: 1901, s. 119.
  10. ↑ a b c d Constituciones de la Imperial Orden de Guadalupe. Meksyk: Alejandro Valdes, 1822. (hiszp.).
  11. ↑ a b c Estatutos de la nacional y distinguida Orden mexicana de Guadalupe. Meksyk: Secretaria de Estado y del Despacho de Relaciones, 1854. (hiszp.).
  12. ↑ Boletín de las leyes del Imperio Mexicano. Meksyk: 1863, s. 90-91.
  13. ↑ a b Boletín de las leyes del Imperio Mexicano. Meksyk: 1865, s. 360-365. (hiszp.).
  14. ↑ a b c Anuario de las Ordenes Imperiales. Meksyk: J. M. Lara, calle de la palma núm. 4, 1865, s. 18-27. (hiszp.).
  15. ↑ a b c Almanaque imperial para el año 1866. Meksyk: 1866, s. 216-236, 244-292. (hiszp.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Order_Guadalupe&oldid=64127198”