Wikipedia

Oregon

stan w Stanach Zjednoczonych

Oregon (ⓘwymowa:/ˈɔrɪɡən/ OR-ə-gən) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Pacyfiku. Jest jednym ze słabiej zaludnionych stanów w kraju, a około połowy obszaru porastają lasy[1]. Na słabe zaludnienie wpływają także rozległe obszary górzyste. Znaczna część populacji koncentruje się w dolinie Willamette[2].

Oregon
State of Oregon
stan
33. stan od 14 lutego 1859
Ilustracja
Jezioro Kraterowe, leżące w Oregonie najgłębsze jezioro Stanów Zjednoczonych
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: (łac.) Alis volat propriis (Ona wznosi się na swych własnych skrzydłach)
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Salem

Kod ISO 3166-2

US-OR

Gubernator

Kate Brown (D)

Powierzchnia

254 806 km²

Populacja (2020)
• liczba ludności


4 237 256

• gęstość

15,0 os./km²

Strefa czasowa

UTC-08:00
UTC-07:00

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Największym ośrodkiem miejskim jest Portland, którego obszar metropolitalny wykracza poza granice stanu i obejmuje 2,5 miliona mieszkańców[3]. Stolicą administracyjną Oregonu jest Salem.

Pochodzenie nazwy stanu jest niepewne, ale uważa się, że „Oregon” jest toponimem pochodzącym z francuskiej mapy z 1715 roku, która nazywa rzekę Wisconsin jako „Ouaricon-sint”[4].

Historia edytuj

Przed przybyciem Europejczyków region przyszłego stanu był zamieszkiwany przez Indian, między innymi przez plemiona Bannock, Chinook, Klamath i Nez Percé.

Oregon w XVII wieku był obiektem rywalizacji Hiszpanii, Rosji i Kompanii Hudsona, lecz nie przynależał do żadnej ze stron. Najbardziej zainteresowana regionem jako przedłużeniem swych kalifornijskich włości była Hiszpania. W 1774 wyprawę zorganizował Juan Jose Perez Hernandez, a w roku kolejnym Juan Francisco de la Bodega y Quadra. W 1789 Esteban Jose Martinez zbudował Fort San Miguel na wyspie Vancouver. James Cook badał zachodnie wybrzeże stanu w 1778 podczas swoich poszukiwań Przejścia Północno-Zachodniego.

Na początku XIX wieku region był badany przez ekspedycję Lewisa i Clarka, wysłaną przez rząd Stanów Zjednoczonych w celu rozpoznania terenów nabytych w wyniku Zakupu Luizjany. Ekspedycja spędziła zimę 1805-1806 w Forcie Clatsop, który wybudowała niedaleko ujścia rzeki Kolumbii do Pacyfiku. Ekspedycja ta wraz z relacjami brytyjskiego badacza Davida Thompsona w 1811 r., rozsławiły region jako źródło futer. W 1811 r. nowojorski finansista John Jacob Astor założył Fort Astoria przy ujściu rzeki Kolumbia, z zamiarem założenia sieci faktorii handlowych wzdłuż rzeki dla Pacific Fur Company. Fort Astoria był pierwszą stałą osadą na terenie przyszłego stanu.

Geografia edytuj

Stan Oregon od południa graniczy ze stanami Kalifornia i Nevada, od wschodu z Idaho, w dużej części wzdłuż rzeki Snake, od północy z Waszyngtonem, w dużej części wzdłuż rzeki Kolumbia.

Fizjograficznie na terenie stanu wyróżnia się sześć części. Największą jest Wyżyna Kolumbii, zajmująca wschód, północny wschód i dużą część centrum[5][6]. Na południowym wschodzie zaznacza się obecność Wielkiej Kotliny (Wielka Pustynia Piaszczysta). Natomiast w zachodniej części znajdują się cztery regiony: dwa z nich to łańcuchy gór, biegnące z południa na północ, Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe pomiędzy którymi znajduje się Dolina Willamette – jeden z najbardziej urodzajnych regionów na świecie. Południowo-zachodni narożnik stanu zajmuje region gór Klamath[5]. Wybrzeże ma charakter klifowy a urwiska sięgają nawet 300 metrów wysokości[7].

Zachodnia część Oregonu, wzdłuż wybrzeża Pacyfiku charakteryzuje się dużymi opadami deszczu.

Mimo sąsiedztwa Oceanu Spokojnego stan jest stosunkowo wysoko wyniesiony nad poziom morza, gdyż średnia wysokość wynosi 1005 metrów[5]. Najwyższym punktem stanu jest osiągający wysokość 3426 m n.p.m.[8][5] uśpiony wulkan Mount Hood, którego ostatni wybuch miał miejsce w 1865 roku[9]. W południowo-zachodniej części (Góry Kaskadowe) znajduje się najgłębsze w kraju jezioro – Jezioro Kraterowe, leżące w Parku Narodowym Jeziora Kraterowego[10].

 
Panorama Przylądka Cove na południe od Heceta Head i na północ od Florence

Miasta edytuj

 
Największe miasta w stanie Oregon, powyżej 75 000 mieszkańców (2021)[11]

Na terenie stanu Oregon znajduje się 240 miast (city lub town), w tym sześć o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 56 powyżej 10 000 mieszkańców, a 165 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[11].

Lista miast zamieszkanych przez 5000 lub więcej osób (2021 r.)[11]:

Demografia edytuj

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Oregon liczy 4 237 256 mieszkańców, co oznacza wzrost o 406 182 (10,6%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,4% populacji, 20,5% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 18,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,4% ludności stanu stanowią kobiety[12].

Język edytuj

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[13]:

Rasy i pochodzenie edytuj

Według danych z 2018 roku 84,4% mieszkańców stanowi ludność biała (76% nie licząc Latynosów), 4,7% ma rasę mieszaną, 4,3% to Azjaci, 1,9% to Afroamerykanie, 1,2% to rdzenna ludność Ameryki, 0,4% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 12,8% ludności stanu[14].

Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (18,1%), irlandzkiego (11,2%), angielskiego (10,9%), meksykańskiego (10,6%) i „amerykańskiego” (5,0%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia włoskiego (153,9 tys.), francuskiego (150,9 tys.), norweskiego (145,4 tys.), szkockiego (122,9 tys.), szwedzkiego (104 tys.), holenderskiego (80,5 tys.), polskiego (68,7 tys.), szkocko–irlandzkiego (52,9 tys.) i rosyjskiego (48,5 tys.). Największe społeczności z Azji tworzą Chińczycy (40,1 tys.), Wietnamczycy (30,4 tys.) i Hindusi (24,6 tys.)[14].

Religia edytuj

 
Pierwszy Kościół Baptystyczny w Portlandzie.
 
Katedra św. Franciszka Salezego w Baker City.

Oregon jest wspólnie z Kolorado trzecim stanem Stanów Zjednoczonych pod względem procentowego udziału ludzi nieutożsamiających się z żadną religią, po stanach Vermont i Waszyngton. Około 61% mieszkańców stanu to chrześcijanie. W stanie jest największa grupa staroobrzędowców w Stanach Zjednoczonych.

Dane z 2014 r.[15]:

Gospodarka edytuj

 
Zapora John Day na rzece Kolumbia jest potężnym producentem prądu oraz ważnym punktem na szlaku transportu wodnego.
 
Turbiny wiatrowe we wschodnim Oregonie.

Gospodarka i zasoby energetyczne Oregonu są ściśle związane z łagodnym klimatem i obfitymi opadami. Silny, utrzymujący się spływ z akumulacji śniegu na dużych wysokościach, a także wysokie roczne opady, umożliwiają generowanie znacznej ilości energii wodnej. Duże tamy na rzece Columbia generują większość energii wodnej nie tylko w Oregonie, ale w całym północno-zachodnim Pacyfiku[17].

Drugi co do wielkości udział w wytwarzaniu energii elektrycznej w Oregonie ma gaz ziemny, który sprowadzany jest głównie z zachodniej Kanady, gdyż sam Oregon posiada niewielkie jego rezerwy. Sprowadzana jest także ropa naftowa głównie ze stanu Waszyngton, gdyż w 2008 roku stan zakończył jej wydobycie[17].

Jedną z głównych gałęzi gospodarki Oregonu jest gospodarka drzewna. Łagodne temperatury i obfite opady w zachodniej części stanu przyczyniają się do szybkiego wzrostu drzew, które wraz z odpadami rolniczymi są bogatym źródłem biomasy do wytwarzania energii[17].

Las pokrywa prawie połowę stanu, a wiele zakładów przemysłowych w Oregonie wykorzystuje biomasę drzewną do dostarczania ciepła i generowania elektryczności[17]. Oregon produkuje największą ilość drewna iglastego stanowiącą ponad 16% krajowej produkcji[18].

W 2017 roku około jednej siódmej energii elektrycznej Oregonu wytworzyła energia wiatrowa[17].

Przemysł edytuj

W 2017 roku produkcja stanowiła około jednej piątej produktu krajowego brutto w Oregonie. Najważniejszymi produkowanymi wyrobami są komputery i elektronika[17]. W obszarze metropolitalnym Portland znajduje się Las Krzemowy, nazwa ta odnosi się do obszaru gdzie działa około 1500 firm z branży high-tech. Jedną z takich firm jest Intel, który należy do największych pracodawców w stanie[19].

Rolnictwo edytuj

 
Winnica w Willamette Valley

Ważną rolę odgrywa i największy dochód w rolnictwie przynosi branża szkółkarska. Oregon zajmuje pierwsze miejsce w produkcji azalii doniczkowej, wśród stanów USA. Jest także największym światowym producentem pasz i nasion trawy, jak i znanym ośrodkiem ekspertyzy produkcji nasion[20].

Popularna jest hodowla bydła. Stan posiada 228 licencjonowanych gospodarstw mlecznych i jest regularnie umieszczany wśród pięciu stanów z najwyższą jakością mleka. W dużych ilościach produkuje się siano, poza tym w dużych ilościach uprawia się pszenicę, ziemniaki, gruszki, winogrona i borówki[20].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Forest Types / Tree Guides [online], oregonforests.org [dostęp 2020-06-22] (ang.).
  2. ↑ Oregon Population 2020 [online], worldpopulationreview.com [dostęp 2020-06-22].
  3. ↑ Nick Routley, This Giant Map Shows All the Metropolitan Areas in the U.S. [online], Visual Capitalist, 24 września 2021 [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  4. ↑ Oregon State Name Origin – What does „Oregon” mean? [online], statesymbolsusa.org [dostęp 2020-06-22].
  5. ↑ a b c d The Geography of Oregon. [dostęp 2016-02-16]. (ang.).
  6. ↑ Columbia River Basalt Group Stretches from Oregon to Idaho. U.S. Geological Survey. [dostęp 2016-02-16]. (ang.).
  7. ↑ Oregon Geography. worldatlas.com. [dostęp 2016-02-16]. (ang.).
  8. ↑ Mount Hood. SummitPost.org. [dostęp 2016-02-17]. (ang.).
  9. ↑ Eruption History of Mount Hood, Oregon. U.S. Geological Survey, Volcano Hazards Program. [dostęp 2016-02-17]. (ang.).
  10. ↑ Facts about Crater Lake. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-14)]. (ang.).
  11. ↑ a b c City and Town Population Totals: 2020–2021. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
  12. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Oregon; United States [online], census.gov [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  13. ↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-02-01].
  14. ↑ a b 2018: ACS 5-Year Estimates Data Profiles – Oregon [online], data.census.gov [dostęp 2020-06-22].
  15. ↑ Adults in Oregon. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-18].
  16. ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-18].
  17. ↑ a b c d e f Oregon – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dostęp 2019-02-02].
  18. ↑ Oregon is number one [online], oregonforests.org [dostęp 2020-06-22] (ang.).
  19. ↑ Silicon Forest [online], oregonencyclopedia.org [dostęp 2022-01-24] (ang.).
  20. ↑ a b Hannah Patterson, Oregon’s Top 10 Agricultural Products [online], Farm Flavor, 28 października 2018 [dostęp 2019-02-02] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Oregon&oldid=73572298”