Oset pagórkowy
Oset pagórkowy[5] (Carduus collinus Waldst. & Kit.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych (Asteraceae).
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
oset pagórkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Carduus collinus Waldst. & Kit.[3] Pl. Rar. Hung. iii. 257. t. 232[4] | |
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Występuje w Europie w Karpatach, południowych Włoszech i środkowej Jugosławii. W Polsce występuje tylko w Pieninach na następujących stanowiskach: Wierchliczka, Rabsztyn, Nowa Góra, Macelowy Wąwóz, Macelowa Góra, Macelak, Goła Góra, Flaki, Długa Grapa, Cyrlowa Skałka, Zamczysko[6].
Morfologia edytuj
- Łodyga
- Silnie rozgałęziona. W dolnej części jest wąsko oskrzydlona (skrzydełka mają szerokość do 5-6 mm), w górnej części zupełnie nieoskrzydlona[7].
- Liście
- Podługowate, pierzastoklapowane lub pierzastodzielne, o jajowatych odcinkach i brzegach słabo kolczastych. Na górnej stronie zazwyczaj owłosione, na dolnej białawo lub szarawo pajęczynowato-kutnerowate[7].
- Kwiaty
- Purpurowe, zebrane w koszyczki. Na każdej gałązce występuje jeden tylko koszyczek. Okrywa koszyczka długości 15-20 mm. Jej łuski są wąskie, nie odgięte, w nasadzie mają szerokość około 1 mm, a szczyty stopniowo zaostrzone.
- Owoc
- Niełupka z białym puchem kielichowym długości 10–15 mm[6].
Biologia i ekologia edytuj
Roślina dwuletnia lub bylina, hemikryptofit. Rośnie w murawach naskalnych na podłożu wapiennym. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Jest owadopylna. Rozsiewa się anemochorycznie. Liczba chromosomów 2n = 16[6].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[8] pośród gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię VU (narażony)[9].
Większość populacji występujących w Pienińskim Parku Narodowym rośnie na obszarach objętych ochroną ścisłą lub krajobrazową. Dodatkowo stanowiska na Cyrlowej Skałce i na Gołej Górze objęte są ochroną czynną, co zapobiega zarośnięciu ich przez drzewa i krzewy[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-12].
- ↑ The International Plant Name Index. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.