Wikipedia

Ostróżka wyniosła

gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych

Ostróżka wyniosła, ostróżka ogrodowa (Delphinium elatum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w środkowej, wschodniej i południowej Europie oraz w Azji (Syberia, Azja Środkowa, Chiny, Mongolia). Jest też powszechnie uprawiany[4]. W Polsce rośnie w Sudetach, Tatrach i w Bieszczadach[5].

Ostróżka wyniosła
Ilustracja
Ostróżka wyniosła w Tatrach
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

ostróżka

Gatunek

ostróżka wyniosła

Nazwa systematyczna
Delphinium elatum L.[3]
Sp. Pl. 1: 531. 1753
Synonimy
  • Delphinium hybridum L.
  • Delphinium tiroliense A. Kern. ex Dalla Torre[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Odmiana ogrodowa
Odmiana ogrodowa

Morfologia edytuj

Łodyga
Wzniesiona i nierozgałęziona. Osiąga wysokość do 1,5 (2) m. Jest naga, albo porośnięta prostymi włoskami, częściowo gruczołowatymi[5].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście duże, nagie lub słabo owłosione z długimi i grubymi ogonkami. Są głęboko 5-7 klapowe. Ich listki są 3–wrębne, ząbkowane. Unerwienie liści wyraźnie promieniste[5].
Kwiaty
Na szczycie łodygi kwiaty na długich szypułkach, zebrane w grono. Kwiaty intensywnie lazurowe lub fioletowe i posiadające dużą, brodawkowatą ostrogę. Kwiat (bez ostrogi) ma długość 12–20 mm, ostroga jest tej samej wielkości, lub dłuższa. Kwiat składa się z 5 długich działek kielicha, które pełnią rolę płatków korony. Charakterystyczną cechą gatunkową jest kształt tych działek – są one okrągłe, lub okrągłojajowate i o zaokrąglonych szczytach. Cztery płatki korony są zredukowane, trudne do zauważenia. Górna działka kielicha tworzy ostrogę. Wewnątrz kwiatu 3 słupki i liczne pręciki[5][6].
Owoc
Nieduże, delikatnej budowy mieszki, o lekkim niebieskim zabarwieniu. Nasiona ze skrzydełkami[6].

Biologia i ekologia edytuj

Bylina. Kwitnie od lipca do sierpnia, roślina miododajna i owadopylna. Kwiaty są zapylane jedynie przez trzmiele, których trąbka ma długość co najmniej 19 mm. Nasiona są rozsiewane przez wiatr. Siedlisko: ziołorośla, świetliste miejsca w lesie, obrzeża lasu, brzegi potoków, piargi, łąki górskie. Częściej spotykana na podłożu wapiennym, ale rośnie również na granicie. Występuje głównie w reglu dolnym i górnym, rzadko w piętrze kosówki[6]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Adenostylion[7]. Cała roślina oprócz kwiatów jest lekko trująca[8]. Powoduje trudności w oddychaniu, spadek ciśnienia i zatrzymanie pracy serca[8]. Liczba chromosomów 2n = 32[9].

Zmienność edytuj

Tworzy mieszańce z ostróżką tatrzańską[5].

Zastosowanie edytuj

  • Jest uprawiana jako roślina ozdobna, głównie na rabatach i na kwiat cięty. W uprawie występują głównie mieszańce i kultywary. Ogrodnicy wyróżniają następujące grupy odmian[10]:
    • grupa Belladonna. Mieszańce ostróżki wyniosłej i o. wielkokwiatowej (Delphinium grandiflorum),
    • grupa Connecticut Yankees,
    • grupa Elatum. Pochodzą wyłącznie od ostróżki wyniosłej.
    • grupa Pacific, mieszańce, w których głównym zapylaczem była ostróżka wyniosła.

Uprawa edytuj

Jest łatwa w uprawie. Większość odmian jest w Polsce całkowicie odporna na mróz. Preferuje stanowiska słoneczne i osłonięte od wiatru. Gleba powinna być żyzna i przepuszczalna. Wymaga nawożenia co 2–3 tygodnie. Odmiany wysokie wymagają podpór. Tylko niektóre odmiany można rozmnażać przez nasiona, gdyż w większości przypadków rośliny wyhodowane z nasion nie zachowują cech rośliny macierzystej. Z tego powodu rozmnaża się je przez sadzonkowanie lub podział[10].

 
Pokrój

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. ↑ a b The Plant List. [dostęp 2012-05-28].
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
  5. ↑ a b c d e Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1988.
  6. ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. ↑ a b Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
  9. ↑ Mitka J., Zemanek B., Winnicki T., Mirek Z. 2008. Ostróżka wyniosła wschodniokarpacka. s. 84-85. W: Czerwona Księga Karpat Polskich, Kraków 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  10. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ostróżka_wyniosła&oldid=72986224”