Otola
Otola – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Żarnowiec.
| wieś | |
.jpg) Fragment zabudowy w miejscowości Otola | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
395[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
42-439[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZA |
| SIMC |
0226023 |
Położenie na mapie gminy Żarnowiec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego  | |
 50°30′45″N 19°47′46″E/50,512500 19,796111[1]
| |
Otola położona jest na progu strukturalnym nazywanym Progiem Lelowskim, na terenie niemal płaskim położonym na wysokości od 287 do 320 m n.p.m. Terytorium wsi zajmuje zachodnią część obszaru gminy Żarnowiec, ciągnąc się szerokim pasmem z północy na południe. Otola sąsiaduje z takimi wsiami jak: Jeziorowice i Małoszyce na północy, Brzeziny, Otola Mała i Łany Małe na wschodzie oraz Wola Libertowska na południu, leżącymi na terenie gminy Żarnowiec. Od zachodu Otola graniczy również z wsiami Wierzbica i Dobraków, leżącymi poza granicami gminy.
Główną osią układu jest droga Otola – Jeziorowice, wzdłuż której zlokalizowana jest zabudowa wsi. Na terenie Otoli stoi budynek dawnej Szkoły Podstawowej z lat 50 XX wieku, która nie funkcjonuje od roku 2006 oraz kościół filialny parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Dobrakowie pw. Świętej Trójcy z lat 80 XX wieku. Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Żebrówka, dopływ Krztyni. Na terenie wsi Otola działa Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej wraz z Młodzieżową Drużyną Pożarniczą i Koło Gospodyń Wiejskich.
Nazwa edytuj
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Hotolya villa wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[4].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0226030 | Kowale | część wsi |
| 0226046 | Podlasie | część wsi |
| 0226052 | Stara Wieś | część wsi |
Otola dzielona jest na:
- Otola Kowale – ciągnie się od południowej granicy terytorium wsi po drogę do Otoli Małej na północ,
- Stara Wieś – ciągnie się od drogi do Dobrakowa na południu po granicę z wsią Jeziorowice na północy.
Historia edytuj
Pierwszym dowodem na istnienie Otoli jest wydany przez Bolesława Wstydliwego w 1262 roku akt erekcyjny klasztoru Św. Anny w Zawichoście, odnoszący się do roku 1257, w którym jest wspomniana wioska Hotolya. Hotolya jest również wymieniona w Kodeksie Małopolskim, pochodzącym z 1262 roku. Władysław Jagięłło wydał dokument z 1403 roku potwierdzający istnienie Otoli. Jan Długosz również wymienia Otolę w swoich kronikach jako Hotola. Otola zawsze w przeszłości była pod bezpośrednim zarządem starostw i podstarostw żarnowieckich. W 1795 roku w wyniku III Rozbioru Polski Otola dostała się pod zabór pruski. W 1815 roku utworzono Królestwo Polskie, pod którego granice dostała się Otola. Od 1918 roku Otola należała do niepodległej Polski. Od 1919 roku w Otoli funkcjonuje posada sołtysa. W okresie międzywojennym w Otoli potężnie działała straż pożarna. 20 lutego 1928 roku podjęto uchwałę o zawiązaniu straży ogniowej ochotniczej w Otoli. Wieś Otola była podzielona na dzielnice. Do roku 1933 były to: Otola Stara, Otola Kuwole i Dziadówki Otolskie. Na mocy Ustawy Samorządowej z 23 marca 1933 roku Kuwole zostały odłączone od Otoli i stały się samodzielną wsią. Po 1933 roku dzielnicami Otoli były: Otola Stara, Otola Folwark i Dziadówki Otolskie. W latach 1936-1937 na terenie Otoli i Kuwoli miały miejsce potężne pożary, które uszkodziły wiele domów miejscowych chłopów. Dnia 1 września 1939 wsie Otola i Kuwole dostały się pod okupacje niemiecką. W 1945 roku zakończyła się II wojna światowa. Otola i Kowale należą do komunistycznej Polski. W styczniu 1946 roku dochodzi do złączenia wsi Otola Stara, Kowale i Otola Mała. Pod koniec lat pięćdziesiątych Otola Mała stała się samodzielną wsią. W wyniku reformy administracji z 1954 roku Otola wchodzi w skład gromady Jeziorowice. W 1956 roku zlikwidowano posadę sołtysa, a na jego miejsce powstaje etat inkasenta podatkowego. Po dwóch latach, w 1958 roku z powrotem powraca posada sołtysa. W 1962 roku w wyniku przeniesienia siedziby gromady z Jeziorowic Otola staje się siedzibą gromady Otola, w skład której wchodzą wsie: Dobraków, Jeziorowice, Małoszyce, Otola, Podleśna i Wierzbica. Gromada ta zostaje rozwiązana w końcu 1973 r. w wyniku kolejnej reformy administracji.
Folwark królewski edytuj
Jan Długosz w Liberum Benum wspomina o folwarku królewskim w Otoli, założonym około 1475 roku. Twór ten przetrwał do roku 1911, a jego obszar biegiem lat stawał się coraz mniejszy. W 1912 roku ostatnia właścicielka wypuściła ziemię dworską w dzierżawę miejscowym chłopom. Do roku 1926 ziemia dworska została całkowicie rozsprzedana.
Sołtysi edytuj
Od 1919 roku Otola może posiadać własnego sołtysa. W latach 1933 – 1946 Otola była podzielona na dwie wsie: Otola i Kowale. W związku z tym osobno sprawował urząd sołtys Otoli i sołtys Kowali. W latach 1956 – 1958 zamiast sołtysa wstawiono posadę inkasenta podatkowego. Aktualnym i trzynastym z kolei sołtysem wsi Otola jest Kazimierz Gębka.
| Imię i nazwisko | Lata kadencji | Uwagi |
|---|---|---|
| Franciszek Szczerba | 1919 – 1926 | |
| Jan Nowak | 1927 – 1932 | |
| Jan Szczerba | 1932 – 1945 | Zrezygnował w 1945 roku |
| Władysław Guździk | 1945 – 1945 | Zrezygnował w 1945 roku z powodu wypadku. |
| Stanisław Ciapa | 1945 – 1947 | Zrezygnował w 1947 roku |
| Teofil Ligenza | 1948 – 1951 | |
| Józef Micuła | 1951 – 1955 | |
| Władysław Żurek | 1955 – 1956 | |
| Stanisław Odwaga | 1956 – 1958 | Był inkasentem podatkowym |
| Stanisław Piąty | 1958 – 1960 | Aresztowany w 1960 roku. |
| Stanisław Ciapa | 1960 – 1985 | |
| Włodzimierz Szczerba | 1985 – 1994 | Zrezygnował w 1994 roku |
| Tadeusz Luboń | 1994 – 2006 | |
| Kazimierz Gębka | 2006 – nadal |
Na mocy Ustawy Samorządowej z 23 marca 1933 roku Kuwole zostały odłączone od Otoli i stały się samodzielną wsią. W styczniu 1946 połączono wsie Otola Stara, Kuwole i Otola Mała.
| Imię i nazwisko | Lata kadencji |
|---|---|
| Stanisław Gumułka | 1933 – 1938 |
| Piotr Brożek | 1938 – 1943 |
| Piotr Seweryn | 1943 – 1946 |
Gromada w Otoli edytuj
W roku 1960 na terenie Otoli została powołana gromada nazywana gromadą w Otoli. Wcześniej była to gromada w Jeziorowicach. Do tej gromady należało sześć wsi: Dobraków, Jeziorowice, Małoszyce, Otola, Podleśna i Wierzbica. Gromada ta została rozwiązana w 1970 roku.
| Imię i Nazwisko | Lata kadencji |
|---|---|
| Józef Strącała | 1960 – 1965 |
| Edward Brzeziński | 1965 – 1970 |
Administracja edytuj
W okresie I Rzeczypospolitej edytuj
- Od XII wieku do XIV Otola należała do ziemi krakowskiej, dzielnicy senioralnej i starostwa żarnowieckiego
- Od IV wieku do XVI Otola należała do województwa krakowskiego i powiatu żarnowieckiego
- Od XVI wieku do XVIII Otola należała do województwa krakowskiego, powiatu ksiąskiego i dóbr żarnowieckich
W okresie Księstwa Warszawskiego edytuj
- W latach 1809-1815 Otola należała do departamentu krakowskiego i obwodu olkuskiego
W okresie Królestwa Polskiego edytuj
- W latach 1816-1837 Otola należała do województwa krakowskiego i powiatu pileckiego
- W latach 1837-1841 Otola należała do guberni krakowskiej i obwodu olkuskiego
- W latach 1841-1845 Otola należała do guberni kieleckiej i obwodu olkuskiego
- W latach 1845-1866 Otola należała do guberni radomskiej i obwodu olkuskiego
- W latach 1866-1918 Otola należała do guberni kieleckiej i obwodu olkuskiego
W okresie II Rzeczypospolitej edytuj
- W latach 1918-1939 Otola należała do województwa kieleckiego i powiatu olkuskiego
- W latach 1939-1945 Otola należała do dystryktu krakowskiego i powiatu miechowskiego
W okresie Polski Rzeczypospolitej Ludowej edytuj
- W latach 1945-1975 Otola należała do województwa krakowskiego, powiatu olkuskiego i gminy żarnowieckiej
W okresie III Rzeczypospolitej (Polski) edytuj
- W latach 1975-1998 Otola należała do województwa katowickiego, powiatu olkuskiego i gminy żarnowieckiej
Od roku 1998 Otola należy do województwa śląskiego, powiatu zawierciańskiego i gminy żarnowieckiej
Parafia edytuj
- W latach 1508-1581 Otola należała do parafii w Pilicy
- W latach 1581-1815 Otola należała do parafii w Łanach Wielkich
- W latach 1815-1920 Otola należała do parafii w Rokitnie
- W latach 1920-1985 Otola należała do parafii w Łanach Wielkich
Od roku 1985 Otola należy do parafii w Dobrakowie
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95836
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 894 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.210.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT