Pantofelek (Paramecium caudatum), pantofelek ogoniasty[1]protist zwierzęcy (pierwotniak) należący do typu orzęsków (Ciliata) z podgromady równorzęsych.

Pantofelek
Ilustracja
Paramecium caudatum
Systematyka
Domena

eukarionty

Typ

orzęski

Gromada

Oligohymenophorea

Rząd

Peniculida

Rodzina

Parameciidae

Rodzaj

Paramecium

Gatunek

Pantofelek

Nazwa systematyczna
Paramecium caudatum Ehrenberg, 1833

Budowa edytuj

 
Schemat komórki pantofelka: 1 – wodniczka tętniąca, 2 – kanał dopro­wadzający, 3 – wod­niczka pokarmowa, 4 – makro­nukleus, 5 – mikronukleus, 6 – rzęska, 7 – zagłębienie około­gębowe, 8 – lejek, 9 – cytostom, 10 – cytopyge

Pantofelek ma wydłużone ciało o charakterystycznym kształcie (stąd nazwa), osiąga długość od 50 μm do 350 μm. Z zewnątrz pokryte jest rzędami rzęsek oraz wyposażone w tzw. trichocysty – specyficzne struktury wyrzucane na zewnątrz w przypadku podrażnienia. Rzęski pokrywające ciało służą mu do poruszania się i zdobywania pokarmu. Każda rzęska zakończona jest u podstawy kinetosomem czyli ciałkiem podstawowym. Pantofelek porusza się bardzo szybko, nawet do 2,5 mm/s[2]. Nie ma ściany komórkowej. Jego ciało otacza żywa osłona zwana pellikulą. Ma dwa różne jądra komórkowemikronukleus i makronukleus. Pantofelek nie ma w sobie ciałek zieleni z chlorofilem.

 
Schemat odżywiania się pantofelka

Odżywianie edytuj

Pantofelek pobiera pokarm przez cytostom, położony w zagłębieniu zwanym perystomem, znajdującym się na boku ciała i otoczonym długimi rzęskami służącymi do pobierania pokarmu i pływania w wodzie. Pokarm wchłonięty przez cytostom tworzy przemieszczające się w cytoplazmie wodniczki pokarmowe, zaś po zakończeniu trawienia niestrawione resztki są wydalane na zewnątrz komórki przez cytopyge. Jest drapieżnikiem, odżywia się bakteriami.

Wydalanie edytuj

Pantofelek ma dwie, umieszczone w biegunach komórki, wodniczki tętniące, które kurcząc się wydalają na zewnątrz nadmiar wody (osmoregulacja).

Rozmnażanie i genetyka edytuj

Rozmnaża się bezpłciowo przez poprzeczny podział komórki. W procesie tym makronukleus dzieli się przez amitozę, a mikronukleus przez mitozę. Pantofelki przeprowadzają również proces płciowy (koniugację) w celu rekombinacji materiału genetycznego. Koniugacja nie jest metodą rozmnażania, ponieważ w jej wyniku nie powstają nowe osobniki.

Pantofelek ma około 40 chromosomów[3].

Przypisy edytuj

  1. Brtek 1983 ↓.
  2. Зенкевич 1968 ↓, s. 134.
  3. Praca zbiorowa: Tablice biologiczne. Warszawa: Adamantan, 2003, s. 297. ISBN 83-7350-029-4.

Bibliografia edytuj

  • L'ubomír Brtek i inni, Świat zwierząt, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983, s. 50, ISBN 83-09-00747-7.
  • Brusca, Richard C., Brusca, Gary J., Invertebrates, Sinauer Associates, Inc., Sunderland, Massachusetts, 2003, Second Edition, ISBN 0-87893-097-3
  • Villee Claude A., Biologia, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1976, s.349–350
  • Л.А. Зенкевич, Жизнь животных. Том 1. Беспозвоночные, Moskwa 1968, s. 134–141.