Phạm Tuân
Phạm Tuân (ur. 14 lutego 1947 w Thái Bình) – wietnamski lotnik wojskowy i kosmonauta. Uczestnik międzynarodowego programu Interkosmos i pierwszy Azjata w przestrzeni kosmicznej. Generał porucznik wietnamskich sił powietrznych. Bohater Pracy Socjalistycznej Republiki Wietnamu oraz Bohater Związku Radzieckiego.
 Phạm Tuân (2012) | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 lutego 1947 |
|---|---|
| Narodowość |
wietnamska |
| Funkcja | |
| Łączny czas misji kosmicznych |
7 dni, 20 godzin, 41 minut, 59 sekund |
| Misje | |
| Stopień wojskowy |
generał porucznik sił powietrznych |
| Wyuczony zawód |
pilot wojskowy |
| Odznaczenia | |
   
| |
.jpg)
Życiorys edytuj
Wykształcenie i służba wojskowa edytuj
W 1964 ukończył szkołę średnią. Rok później rozpoczął służbę wojskową[1] i został skierowany do ZSRR w celu odbycia przeszkolenia w charakterze technika lotniczego. Następnie skierowano go do jednej z radzieckich uczelni szkolących pilotów wojskowych.
Od 1968 był członkiem Komunistycznej Partii Wietnamu.
W 1968 po powrocie do Wietnamu latał na samolotach MiG-17 i MiG-21 m.in. w pułku lotnictwa myśliwskiego „Sao Đỏ” oraz eskadrze nocnych myśliwców. 27 grudnia 1972 zestrzelił amerykański bombowiec B-52. Był to pierwszy samolot tego typu jaki stracili Amerykanie podczas wojny w Wietnamie. W latach 1973–1976 awansował od stanowiska dowódcy eskadry do zastępcy dowódcy pułku. Od 1977 do 1982, z przerwą na przygotowanie do lotu w kosmos, był słuchaczem Akademię Sił Powietrznych im. Gagarina[1].
Udział w programie Interkosmos edytuj
W kwietniu 1979 do lotu w kosmos w ramach programu Interkosmos zakwalifikowano dwóch wietnamskich kandydatów. Byli to: Phạm Tuân oraz Bùi Thanh Liêm. Obaj wkrótce też rozpoczęli szkolenie w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą. Dowódcą pierwszej załogi, w której znalazł się Phạm Tuân, został Wiktor Gorbatko. Drugą załogą dowodził natomiast Walerij Bykowski. 23 lipca 1980 Wiktor Gorbatko oraz Phạm Tuân na pokładzie statku kosmicznego Sojuz 37 wyruszyli z kosmodromu Bajkonur w kierunku stacji orbitalnej Salut 6. Dzień później kosmonauci przeszli na pokład stacji Salut. Do 31 lipca 1980 razem z Leonidem Popowem i Walerijem Riuminem przeprowadzili szereg eksperymentów medyczno-biologicznych oraz technologicznych. Wietnamski kosmonauta fotografował również z orbity terytorium swojego kraju. Jego zdjęcia posłużyły do sporządzenia szczegółowej mapy Wietnamu. Kosmonauci powrócili na statku Sojuz 36, lądując 180 km od Dżezkazganu[1].
Po zakończeniu kariery kosmonauty edytuj
Po powrocie do Wietnamu w 1982 kontynuował służbę w siłach powietrznych armii wietnamskiej. W 2000 stanął na czele Dyrekcji Generalnej Przemysłu Obronnego Ministerstwa Obrony Wietnamu, dwa lata później został prezesem Wojskowego Banku Akcyjnego. Od stycznia 2008 jest na emeryturze i obecnie mieszka w Hanoi.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Hồ Chí Minha
- Bohater Pracy Socjalistycznej Republiki Wietnamu (1980)
- Bohater Sił Zbrojnych Socjalistycznej Republiki Wietnamu (1973)
- Medal „Złota Gwiazda” Bohater Związku Radzieckiego (ZSRR, 31 lipca 1980)
- Order Lenina (ZSRR, 1980)
- Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (Federacja Rosyjska, 2011)[2]
Wykaz lotów edytuj
| Loty kosmiczne, w których uczestniczył Phạm Tuân. | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Lp. | Data startu | Statek kosmiczny | Data lądowania | Statek kosmiczny | Funkcja | Czas trwania |
| 1 | ||||||
| Łączny czas spędzony w kosmosie — 7 dni 20 godziny 41 minut i 59 sekund. | ||||||
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Phạm Tuân, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-11-11] (ang.).
- ↑ Указ Президента Российской Федерации № 437 «О награждении медалью „За заслуги в освоении космоса“ иностранных граждан». kremlin.ru, 12 kwietnia 2011. [dostęp 2011-07-09]. (ros.).
Linki zewnętrzne edytuj
- spacefacts.de (niem.)