Piękniczkowate
Piękniczkowate[2], pecylki[3] (Poeciliidae) – rodzina małych ryb karpieńcokształtnych (Cyprinodontiformes). Wiele gatunków z tej rodziny, zwłaszcza ozdobne odmiany hodowlane żyworódek, to ryby popularne w akwarystyce.
| Poeciliidae[1] | |
| Garman, 1895 | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
piękniczkowate |
.jpg)
Zasięg występowania edytuj
Początkowo występowały od południowo-wschodnich stanów USA, aż do północno-wschodniej Argentyny, a także w Afryce i na Madagaskarze. Zasiedlają nizinne wody słodkie i słonawe. W wodach Ameryki Środkowej i Antyli są dominującą grupą zwierząt[4], wśród ryb stanowią około 35% fauny słodkowodnej[5]. Niektóre gatunki z rodzaju Poecilia zostały introdukowane na tereny zagrożone malarią, ponieważ w swym naturalnym środowisku żywią się larwami komarów. W nowym miejscu nierzadko zmieniały zwyczaje żywieniowe i stawały się niebezpieczną konkurencją pokarmową dla gatunków rodzimych.
Cechy charakterystyczne edytuj
Są to ryby niewielkich rozmiarów, zwykle o długości kilku centymetrów. Największe gatunki osiągają 20 cm długości całkowitej. Mają wysoko położone płetwy piersiowe. Samce są znacznie mniejsze od samic, co jest uznawane za przystosowanie zwiększające efektywność reprodukcji – energia pobrana z pokarmem przekazywana jest na rzecz płci, od której zależy liczba potomstwa[6]. Pokarm piękniczkowatych stanowią glony, larwy owadów, drobne skorupiaki i ryby. U samic niektórych gatunków występuje zjawisko superfetacji – po jednorazowej kopulacji samica może wydać kilka miotów potomstwa[7].
Systematyka edytuj
Do tej rodziny zaliczono około 300 gatunków ryb. Ich podział systematyczny nie został ostatecznie ustalony. Wyróżniane są podrodziny:
- Aplocheilichthyinae – występują na wybrzeżach zachodniej Afryki,
- Poeciliinae – szeroko rozprzestrzeniona w obydwu Amerykach, silnie zróżnicowana grupa obejmująca ponad 200 gatunków. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne, samce zaopatrzone są w narząd kopulacyjny zwany gonopodium. Wszystkie, poza jednym gatunkiem (Tomeurus gracilis), są żyworodne.
- Procatopodinae – około 80 gatunków, w tym 5 występujących w Ameryce Południowej i ponad 70 w Afryce; gatunki południowoamerykańskie osiągają do 2 cm standardowej długości i są najmniejszymi z karpieńcokształtnych,
Klasyfikacja edytuj
Rodzaje zaliczane do tej rodziny [8] są zgrupowane w podrodzinach Procatopodinae, Poeciliinae, Aplocheilichthyinae:
Aapticheilichthys — Alfaro — Aplocheilichthys — Belonesox — Brachyrhaphis — Carlhubbsia — Cnesterodon — Cynopanchax — Fluviphylax — Gambusia — Girardinus — Heterandria — Heterophallus — Hylopanchax — Hypsopanchax — Laciris — Lacustricola — Lamprichthys — Limia — Micropanchax — Neoheterandria — Pamphorichthys — Pantanodon — Phallichthys — Phalloceros — Phalloptychus — Phallotorynus — Plataplochilus — Platypanchax — Poecilia — Poeciliopsis — Poropanchax — Priapella — Priapichthys — Procatopus — Pseudopoecilia — Pseudoxiphophorus — Quintana — Rhexipanchax — Scolichthys — Tomeurus — Xenodexia — Xenophallus — Xiphophorus —
Znaczenie dla człowieka edytuj
Z racji niewielkich rozmiarów piękniczkowate nie mają znaczenia gospodarczego w rybołówstwie. Są wykorzystywane w laboratoryjnych badaniach w genetyce, toksykologii, biologii rozrodu, medycynie oraz w badaniach nad ekologią i etologią ryb, cenione w handlu akwarystycznym. Wśród wielu żyworodnych gatunków z podrodziny Poeciliinae znajdują się ryby, które zyskały dużą popularność w hodowlach akwarystycznych, między innymi molinezje, gupiki, limki, gambuzje, żyrardynki, drobniczki i mieczyki. Są to z reguły ryby atrakcyjnie ubarwione, dość odporne na zmienne warunki środowiskowe, a z tych powodów zalecane początkującym akwarystom.
Przypisy edytuj
- ↑ Poeciliidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Nazewnictwo ryb egzotycznych, AKWARIUM, Nr 1-2/70
- ↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
- ↑ Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1976.
- ↑ R.R. Miller. Geographic distribution of Central American freshwater fishes. „Copeia”. 1966, s. 773–802, 1966. (ang.).
- ↑ Załachowski, 1997
- ↑ Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007, s. 28. ISBN 978-83-01-15140-9.
- ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard Van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 7 czerwca 2012 [dostęp 2012-08-13] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1976.
- Joseph S. Nelson: Fishes of the World. Wyd. 4. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7. (ang.).
- Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.