Pieśń o Narodzeniu Pańskim

Pieśń o Narodzeniu Pańskim – utwór Franciszka Karpińskiego, popularnie znany jako „Bóg się rodzi”, nazywany czasem królową polskich kolęd.

„Bóg się rodzi” w wykonaniu artystów studia Accantus

„Bóg się rodzi” w wykonaniu kwartetu „Polonia” (1915)

Franciszek Karpiński: Bóg się rodzi (1792)

Historia

Tekst pieśni powstał w Dubiecku nad Sanem na zamówienie księżnej marszałkowej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej (1736–1816). Kolęda, wraz z innymi utworami składającymi się na Pieśni nabożne, zabrzmiała po raz pierwszy w 1792 r. w Starym Kościele Farnym w Białymstoku. W tym samym też roku ukazało się jej i innych „Pieśni nabożnych” pierwsze wydanie sporządzone w klasztorze oo. Bazylianów w Supraślu.

Pieśń składa się z pięciu zwrotek, każda po osiem ośmiozgłoskowych wersów. Występują rymy dokładne, żeńskie, krzyżowe. Łańcuch oksymoronów w tekście, np. „blask ciemnieje” uwydatnia znaczenie cudu, jaki miał miejsce w stajence. Słowa kolędy podkreśla formuła z Ewangelii św. Jana „A Słowo Ciałem się stało i mieszkało między nami”. Piąta strofa rozpoczynająca się słowami „Podnieś rękę, Boże Dziecię, błogosław Ojczyznę miłą” nadaje pieśni charakter narodowy, zwrotka ta nawiązywała również do posiadłości książąt Lubomirskich. Utwór tak poważny w treści, znacznie odróżnił ją od popularnych wtedy kolęd ludowych. Autorowi udało się połączyć wzniosłość z potocznością.

Tekst Karpińskiego już wkrótce po opublikowaniu był śpiewany, ale na różne melodie. Obecnie używana melodia, utrzymana w rytmie poloneza, przypisywana bywa Karolowi Kurpińskiemu, aczkolwiek nie wyklucza się jej ludowego pochodzenia. Według innych źródeł jest to polonez koronacyjny królów polskich jeszcze z czasów Stefana Batorego (XVI w.). W pierwszej połowie XIX wieku była powszechnie znana w całej Polsce, chociaż śpiewana była, w zależności od regionu, w różnych wariantach melodycznych.

Kultura masowa

Interpretacja instrumentalna pieśni została wykorzystana w dodatku do gry komputerowej Civilization V o tytule Nowy Wspaniały Świat. Utwór jest odtwarzany podczas gry cywilizacją Polaków.

Zobacz też

• Kolęda
• Kolędy polskie
• Ach, ubogi żłobie
• Cicha noc
• Dzisiaj w Betlejem
• Gdy śliczna Panna
• Przybieżeli do Betlejem
• Wśród nocnej ciszy

Bibliografia

• Teresa Kostkiewiczowa: Oświecenie. Słownik literatury polskiej. Gdańsk: słowo/obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2007, s. 146-147. ISBN 978-83-7420-092-9.
• Mieczysław Klimowicz: Oświecenie. Wyd. IX - 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 401-402, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13845-5.

Linki zewnętrzne

• Pieśń o Narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi...) w serwisie Wolne Lektury
• Bóg się rodzi w serwisie Koledypolskie.pl (tekst kolędy i historia jej powstania)