Piestrzyca zatokowata

Piestrzyca zatokowata (Helvella lacunosa Afzel.) – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)[1].

Piestrzyca zatokowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

piestrzycowate

Rodzaj

piestrzyca

Gatunek

piestrzyca zatokowata

Nazwa systematyczna
Helvella lacunosa Afzel.
K. Vetensk-Acad. Nya Handl. 4: 304 (1783)
Trzony żeberkowane z jamkami

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peziza, Pezizaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go Adam Afzelius w 1783 r. i nadana przez niego nazwa jest ważna do dzisiaj[1].

Synonimów naukowych ma ok. 50. Niektóre z nich:

  • Costapeda lacunosa (Afzel.) Falck 1923
  • Helvella cinerea (Bres.) Rea 1928
  • Helvella costata Berk. 1879
  • Helvella sulcata Afzel. 1783
  • Phallus brunneus Batsch 1783[2].

Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].

Morfologia edytuj

Kapelusz

Średnica 2–7 cm, wysokość 2–5 cm. Składa się z 2–3 powyginanych płatków o nieregularnym kształcie, które swoim dolnym brzegiem przyrośnięte są do trzonu. Powierzchnia zewnętrzna jest gładka, naga, o barwie popielatej, siwej, niebieskosiwej, siwoczarnej, często z brązowawymi odcieniami. Powierzchnia wewnętrzna również gładka, o barwie od siwej do sadzowosiwej[4]. Często zewnętrzna powierzchnia jest niemal czarna[5].

Trzon

Wysokość 3–10 cm, średnica 1–3 cm. Jest w środku pusty i ma kształt wąsko pałkowaty, walcowaty z podłużnymi żebrami, często również z głębokimi jamkami. Powierzchnia gładka, barwy od siwej przez siwobrązową do czarniawej[6].

Miąższ

Cienki, kruchy, o barwie białawej lub szarawej. Smak i zapach niewyraźny[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki eliptyczne, gładkie z jedną dużą oleistą kroplą, szkliste, o rozmiarach 14,5–22 × 10–14 μm. Wstawki szkliste, brązowego koloru, o granulowatej zawartości i rozmiarach 2,5–10 μm[5].

Gatunki podobne

Występowanie i siedlisko edytuj

Na półkuli północnej piestrzyca zatokowata jest szeroko rozprzestrzeniona, na półkuli południowej notowana tylko w Nowej Gwinei[7]. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniona w Kalifornii, wzdłuż zachodniego wybrzeża oraz w górach[5]. W Polsce podano wiele jej stanowisk[3], ale na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status gatunku rzadkiego – potencjalnie zagrożonego z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[8].

Rośnie na ziemi w lasach, najczęściej w świetlistych lasach liściastych, rzadziej w lasach iglastych, czasami także w zaroślach, na polanach, na składowiskach drzewa w lesie oraz na wypaleniskach (grzyb wypaleniskowy). Owocniki pojawiają się od maja do listopada, pojedynczo lub w niewielkich grupkach[6].

Znaczenie edytuj

Prawdopodobnie jest grzybem mikoryzowym. Czasami pasożytuje na niej Hypomyces cervinigenus oraz grzybnia lejkówki Clitocybe sclerotoidea[5]. Jest grzybem jadalnym[4][6].

Przypisy edytuj

  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  3. a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
  4. a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  5. a b c d Michael Kuo, Helvella lacunosa [online], Mushroom Expert [dostęp 2013-12-12] (ang.).
  6. a b c d e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  7. Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
  8. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.