Piotrowice (powiat średzki)

wieś w województwie dolnośląskim, powiecie średzkim

Piotrowice (niem. Groß Peterwitz) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Kostomłoty.

Piotrowice
wieś
Ilustracja
Brama byłego folwarku.
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

średzki

Gmina

Kostomłoty

Liczba ludności (XI 2021)

788[2]

Strefa numeracyjna

71

Kod pocztowy

55-311[3]

Tablice rejestracyjne

DSR

SIMC

0876146

Położenie na mapie gminy Kostomłoty
Mapa konturowa gminy Kostomłoty, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Piotrowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Piotrowice”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Piotrowice”
Położenie na mapie powiatu średzkiego
Mapa konturowa powiatu średzkiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Piotrowice”
Ziemia51°02′00″N 16°40′47″E/51,033333 16,679722[1]

Podział administracyjny edytuj

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.

Położenie edytuj

Wieś jest położona na Równinie Kostomłotów nad Strzegomką. Piotrowice leżą 31 km na południowy zachód od Wrocławia.

Na południe od wsi przebiega autostrada A4, najbliższy węzeł autostradowy znajduje się w Kostomłotach.

Na południowy wschód od Piotrowic biegnie linia kolejowa Wrocław-Jaworzyna Śląska, najbliższą stacja zlokalizowana jest w Kątach Wrocławskich.

Historia edytuj

Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzi od imienia jednego z jej właścicieli Piotra Włostowica. Począwszy od XII wieku powstało przy osadzie kilka przysiółków, starsza część wsi jest oddzielona od części folwarcznej szeroką wsią ulicówką. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z roku 1221. W dokumencie z 17 września 1279 zapisano, że książę Henryk sprzedał Kimonowi Gallicuszowi dobra w Brzegu Dolnym w zamian za dobra piotrowickie (określone jako Keksowo). W roku 1298 w kronikach odnotowano istnienie kościoła pw. św. Katarzyny, którego proboszczem był ksiądz Benedykt. W roku 1666 wieś należała do Jana Krzysztofa Nemitza. Zachowane dokumenty informują, że w roku 1852 proboszcz Hoffmann planował renowację kościoła i budowę wieży. Istnieją szczegółowe opisy wnętrza kościoła i jego wyposażenia. W roku 1887 proboszcz von Furstenmuhl przeprowadził renowację chóru. W roku 1898 zakupiono organy, połowę kwoty wyłożył zamieszkujący w Piotrowicach hrabia Limburg-Stirum. W roku 1906 wyremontowano plebanię, a kolejne remonty i renowacje miały miejsce w latach 1961, 1969, 1972 (zmiana dachu z łupkowego na blaszany), 1975[4].

Z dawnych dokumentów wynika, że w połowie XIV w. do wsi należało 40 włók ziemi (obecnie około 720 ha) pod uprawę. Cztery włóki należały do dziedzica, kolejne 4 do wójta, 1 do księdza i 31 do chłopów płacących czynsz. Pod koniec XVIII w. właścicielem majątku w Piotrowicach został hrabia Gottlob Siegmund von Zedlitz und Leipe, podkomorzy na pruskim dworze królewskim. Otrzymał je jako wiano jego pierwszej żony Marianny Elisabeth von Tschammer[5]. Dokumenty podatkowe z roku 1868 stanowią, że do folwarku należało 452, a do gminy 528 ha. Później własność pałacu rosła, w roku 1892 były to 452 ha, a w 1930 – 472 ha. Gospodarstwa chłopów były rozdrobnione, tylko 5 posiadało powyżej 35 ha. Jedną z najczęstszych upraw był burak cukrowy, co spowodowało budowę w roku 1852 cukrowni, inwestorami byli hrabiostwo Limburg-Stirum[6]. W styczniu 1945 we wsi zatrzymała się kolumna więźniów w trakcie Marszu śmierci Fünfteichen – Gross Rosen. Niemieccy strażnicy zamordowali tu 154 więźniów. Dwa masowe groby ekshumowano w roku 1970 i 1977. W roku 2006 podczas prac budowlanych odkryto grób w którym były pochowane szczątki 42 jeńców z tzw. marszu śmierci. W wyniku postępowania prowadzonego przez Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przy Instytucie Pamięci Narodowej we Wrocławiu, zakończone w 2009 roku, ustalono, że są to szczątki mężczyzn w przedziale wiekowym od 18 do 65 roku życia. Sprawców zbrodni nie ustalono. 26 czerwca 2009 na cmentarzu parafialnym miał miejsce uroczysty pogrzeb. We wspólnej mogile, pod pomnikiem poświęconym ofiarom terroru hitlerowskiego, pochowano szczątki odnalezionych 42 jeńców wojennych oraz szczątki 3 jeńców wojennych z Gross Rosen odnalezione w 2007 roku w Mysłowie – gmina Bolków[7].

29 września 2020 roku Rada Gminy Kostomłoty podjęła decyzję o wprowadzeniu nazw dla 19 dróg gminnych i powiatowych w Piotrowicach. Nazwy weszły w życie 1 stycznia 2021 roku[8].

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:

  • kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej – jednonawowy, murowany kościół gotycki, powstały w drugiej połowie XV w. W latach 1540-1653 świątynia należała do parafii ewangelickiej. Kościół został przebudowany w roku 1753, wnętrze otrzymało wówczas wystrój w duchu baroku. W roku 1937 świątynię poddano generalnemu remontowi podczas którego m.in. wydobyto spod tynku epitafia z XVI w., które zostały ustawione we wnętrzu. Do czasów obecnych zachowało się 10 nagrobków figuralnych należących do rodzin Niemitz i Seidlitz, pochodzą one z lat 1567-1615. Do najstarszych i najbardziej ozdobnych należą epitafia Konrada von Nimitz zmarłego w 1562 r. i jego żony Margarety z domu Gotsch von der Schwartzbach (Schaffgotsch), zmarłej w 1567 r. Zostały ustawione przy ścianie prezbiterium. Posiadają oryginalną konstrukcję architektoniczną oraz bogato zdobiony fryz herbowy. Ze starszego wystroju zachowały się również: późnogotyckie sakramentarium przyścienne i renesansowa chrzcielnica z 1616 r. W zachodniej części kościoła pomnik poświęcony ofiarom hitlerowskiego obozu pracy, którzy zostali zamordowani w 1945 r.
  • kościół ewangelicki z drugiej ćwierci XIX w., obecnie opuszczony i pozbawiony wyposażenia, po 1945 r. pełnił rolę magazynu
  • zespół pałacowo-folwarczny:
    • pałac (nie istnieje)
    • barokowa oranżeria, z 1795 r., częściowo w ruinie
    • oficyna mieszkalno-gospodarcza – dom rządcy, z trzeciej ćwierci XIX w.
    • portiernia, z początku XX w.
    • obora, z przełomu XIX/XX w.
    • obora-kuźnia, 2 połowa XIX
    • dwie bramy wjazdowe, koniec XVIII w., XIX w.:
      • barokowa brama dworska, dobudowany do niej romański budynek z dwupiętrową wieżą, z XIX w.
      • południowa brama folwarczna zwieńczona wazonem
    • park krajobrazowy, z drugiej połowy XIX w. o powierzchni 12 ha. W parku znajduje się głaz narzutowy z napisami upamiętniającymi krewnych właścicieli pałacu, którzy zginęli w I wojnie światowej
    • mauzoleum, z początku XX w.
    • obelisk – pomnik Bismarcka, z XIX w.; wys. 8 m z 1792 r. upamiętniający zakup majątku przez Theresę von Zedlitz. W późniejszych latach (1868) został on przerobiony na pomnik Bismarcka. W tylnej części częściowo zatarty niemiecki napis, który jest opisem historii tutejszego folwarku. Wokół medialonu znajduje się napis:

PR[O] POTENTIS AUSTRIAE FLAGELL [UM] IURIS BORUSSIAE VI[ND]EX – "Bicz na potęgę Austrii, praw Prus obrońca". Powyżej medalionu w prostokątnym obramowaniu jest napis: OTTONI COMTI DE BISMARCK POSUIT A.D. 1868 GRATUS CIVIS COMES DE LIMBURG STIRUM – Ottonowi księciu von Bismarck położył A.D. 1868 wdzięczny obywatel książę von Limburg Stirum[10]

inne zabytki:

  • budynek stajni i psiarni z XIX w., ozdobiony tympanonem z arabeską z pegazami we folwarku
  • pięć kamiennych krzyży wmurowanych w ogrodzenie folwarku; krzyże są nieraz określane jako pokutne, ale w rzeczywistości to krzyże nieznanego wieku i pochodzenia, które wcześniej stały przy murze cmentarza[11]
  • stary cmentarz ewangelicki założony w latach 60. XIX wieku w północno-wschodnim narożu parku pałacowego
  • średniowieczne grodzisko z X-XIII wieku, ma postać stożkowego nasypu wysokości 4 m, który otacza zarośnięta fosa, położona około 1,2 km na wschód[12].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 101417
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-01-06].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 941 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Osiek-info.pl, Piotrowice. [dostęp 2010-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-25)].
  5. Dwór na wodzie, historia
  6. Haus Schlesien, Gross Peterwitz. [dostęp 2010-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-17)].
  7. M. Wieteska, 2008: Marsz Śmierci. 29 I 2008
  8. Piotrowice z nazwami ulic [online], Gmina Kostomłoty, 30 września 2020 [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  9. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 151,152. [dostęp 2012-10-03].
  10. Kąty Wrocławskie, budowle z historią – obelisk w Piotrowicach
  11. Daniel Wojtucki Stanisław Zobniów: Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: Atut, 2017, s. 372, 373. ISBN 978-83-7977-288-9.
  12. Okolice Wrocławia, część południowo-wschodnia, Studio Wydawnicze Plan, ISBN 83-60180-02-4

Linki zewnętrzne edytuj