Pleszka algierska
Pleszka algierska (Phoenicurus moussieri) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Występuje w północnej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Phoenicurus moussieri[1] | |||
| (Olphe-Galliard, 1852) | |||
 Osobnik sfotografowany w Parku Narodowym Souss-Massa | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pleszka algierska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Léon Olphe-Galliard w 1852. Holotyp pochodził z prowincji Oran w Algierii. Nowemu gatunkowi autor nadał nazwę Erythacus Moussieri[3]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza pleszkę algierską w rodzaju Phoenicurus. Uznaje ją za gatunek monotypowy[4]. Epitet gatunkowy upamiętnia Jeana Moussiera (1795–1850), chirurga służącego w armii francuskiej w północnej Afryce i przyrodnika[5].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 12–13 cm[6], masa ciała 14–15 g[7]. Występuje dymorfizm płciowy. U samca wierzch ciała czarny. Widoczna biała wstawka na skrzydle oraz biały pas ciągnący się od czoła przez obszar nad okiem po boki szyi. Spód ciała i kuper rdzawoczerwone. Jesienią na czarnych piórach występują brązowe krawędzie. Samica przypomina samicę pleszki zwyczajnej (P. phoenicurus), ma jednak krótszy ogon. Spód ciała jest intensywniej pomarańczowy, wstawka na skrzydle jasna[6].
Zasięg występowania edytuj
Pleszki algierskie zamieszkują obszar od Maroka (część Atlasu i Antyatlas) na wschód po północną Tunezję, prawdopodobnie również północno-zachodnią Libię (góry Dżabal Nafusa). Poza okresem lęgowym ptaki te przenoszą się na niżej położone tereny[7]. W 2001 po raz pierwszy przedstawiciela gatunku odnotowano w Mauretanii[8]. Pleszki algierskie stwierdzono również w Grecji (po raz pierwszy na Peloponezie, 30 marca 1988), w Walii (po raz pierwszy w kwietniu 1988), na Sycylii (po raz drugi w lutym 1987)[9][10], zalatują również na Maltę i do Hiszpanii[11].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia pleszek algierskich jest makia, skalne wychodnie, otwarte lasy sosen, dębów ostrolistnych i cedrów, skraje górskich lasów oraz doliny i płaskowyże powyżej górnej granicy lasu, niekiedy z krzewami i inną niską roślinnością. W Atlasie odnotowywane od 500 do 3000 m n.p.m.[12] Są to ptaki mało płochliwe[6]. Poza sezonem lęgowym są samotnikami. Zwykle zwracają na siebie uwagę, przesiadując w wyeksponowanych miejscach – na szczycie krzewu, kamienia czy płotu. Żerują na ziemi, niekiedy również łowią owady z niskich gałęzi. Prócz owadów dorosłych żywią się ich larwami, niekiedy zjadają owoce[6]. Pleszki algierskie odzywają się cienkim gwizdem (hit) oraz miękkim czirrr. Ich pieśń stanowi skoczny cienki szczebiot o nieznacznie nieregularnej strukturze, przypominający pieśń pokrzywnicy (Prunella modularis). Zwrotki trwają 2–5 s[6].
Lęgi edytuj
Okres lęgowy w Maroku trwa od kwietnia do czerwca (od marca w południowo-zachodniej części kraju), na wysokościach powyżej 2000 m n.p.m. prawdopodobnie od maja do czerwca (być może do sierpnia)[7]. Przeważnie pleszki algierskie wyprowadzają 1 lęg w roku, w niektórych częściach Maroka i Algierii zdarzają się dwa. Są monogamiczne i terytorialne. Gniazdo, mające formę luźnego kubeczka z trawy, sierści i piór, umieszczone jest do 2,5 m nad ziemią. Niekiedy ptaki budują je i na podłożu, między kamieniami lub kępami traw. Zniesienie liczy 3–6 jaj o białej lub jasnoniebieskiej skorupce. Pisklętami opiekują się obydwa ptaki z pary[12].
Status edytuj
IUCN uznaje pleszkę algierską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity[2]. BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny[11].
Przypisy edytuj
- ↑ Phoenicurus moussieri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Phoenicurus moussieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Léon Olph-Galliard. Note sur une espèce nouvelle d'Oiseau de l'Algiérie. „Annales des sciences physiques et naturelles, d'agriculture et d'industrie”. 4, s. 101–105, 1852.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Chats, Old World flycatchers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-10]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 261. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ a b c d e Lars Svensson: Przewodnik Collinsa. Ptaki. Wyd. II. warszawa: MULTICO, 2017, s. 280–281. ISBN 978-83-7763-406-6.
- ↑ a b c Collar, N. & Christie, D.A.: Moussier's Redstart (Phoenicurus moussieri). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Salewski, V., Schmaljohann, H. & Herremans, M.. New bird records from Mauritania. „Malimbus”. 27 (1), s. 19–32, 2005.
- ↑ Europaean News. „British Birds”. 82, s. 349–355, 1989.
- ↑ Mike Barrett. Moussier's Redstart: new to Britain and Ireland. „British Birds”. 85, s. 108–111, 1992.
- ↑ a b Moussier's Redstart Phoenicurus moussieri. BirdLife International. [dostęp 2017-12-31].
- ↑ a b Peter Clement: Robins and Chats. Bloomsbury Publishing, 2016, s. 431–433. ISBN 978-1-4081-5596-7.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).