Polonia w Brazylii
Polonia brazylijska – Brazylijczycy polskiego pochodzenia. Według różnych źródeł ich szacunkowa liczba wynosi od 1.500.000[1] do 3.000.000[2].
| Populacja |
1,5–3 mln (1% populacji) |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia |
86,4% – katolicyzm |
| Pokrewne |
(etnicznie) Słowianie |
Historia Polonii edytuj
Pierwsi mieszkańcy edytuj
Pierwsi polscy imigranci pojawili się w Brazylii już na początku drugiej połowy XIX wieku, jednakże pierwsze zorganizowane grupy pojawiły się w roku 1869 w stanach Santa Catarina i Parana, od roku 1875 zaś zaczęli przybywać do stanu Rio Grande do Sul. Jednym z przywódców polskiej społeczności był w tym czasie Edmund Saporski.
Jednakże największa fala imigrantów miała dopiero nadejść. W roku 1890 zaczyna się gorączka brazylijska. Do roku 1914 do Brazylii przybyło 104 196 osób pochodzących z ziem polskich[3]. Uważa się ich za wychodźców, ponieważ emigrowali do Brazylii bez polskich dokumentów.
Początki edytuj
Od samego początku polscy imigranci zakładali polskie osady, jak Orle, Warta, czy Nova Dantzig (dzisiejsze Cambé, tu jednak dominowali niemieckojęzyczni emigranci z Gdańska)[4], organizowali się w lokalne społeczności, gdzie tworzyli szkoły, budowali kościoły. Z czasem zakładano grupy muzyczne, taneczne i teatralne. Społeczność żyła po polsku, powoli adaptując się do brazylijskości[5]. Do roku 1938 emigranci zawierali małżeństwa głównie pomiędzy sobą, podstawowym językiem był język polski, a polskie tradycje i styl bycia kultywowany. W 1929 r. mieszkało w Brazylii ok. 230 tys. Polaków. Osiedlili się oni głównie w stanie Parana (120 tys.), w stanie Rio Grande do Sul (80 tys.), w stanie Santa Catarina (20 tys.) i w stanie São Paulo (5 tys.). Około 95% ogółu emigracji polskiej osiadło na roli, a pozostali reprezentowali ludność rzemieślniczo-robotniczą. Inteligencja stanowiła znikomy procent. W 1920 r. powstał związek polskich towarzystw Kultura, a rok później utworzono związek polskich szkół katolickich Oświata. Stowarzyszenia te zorganizowały szkolnictwo polskie, liczące 113 szkół, do których uczęszczało ok. 6 tys. dzieci. Ponadto działały związki nauczycielskie, zrzeszenia rolnicze i liczne organizacje sportowe, zgrupowane w Związku Towarzystw Sportowych. Polską prasę reprezentował bezpartyjny tygodnik „Gazeta Polska”, założony przez Karola Szulca w 1892 oraz pismo – również tygodnik – „Lud”. W okresie międzywojennym zaczęło wychodzić jeszcze kilka pism polonijnych, poświęconych głównie szerzeniu oświaty[6]. Istniały również kluby sportowe takie jak SEF Junak Kurytyba i SE Sokół Porto Alegre. W Ponta Grossa powstała w roku 1930 pierwsza polskokatolicka parafia Polskiego Kościoła w Brazylii.
Nacjonalizacja edytuj
W 1938 roku prezydent Getúlio Vargas rozpoczął proces nacjonalizacji. Zamykane były szkoły, w których językiem wykładowym był język inny niż portugalski, zakazywano używać języków imigrantów. Spowodowało to wielkie szkody, kolejne pokolenia polskich emigrantów utraciły kontakt z Polską.
Okres powojenny edytuj
Po wojnie w Polsce spadło zainteresowanie sprawami Polonii, także brazylijskiej. W Brazylii Polska była postrzegana jako kraj zniszczony wojną, nie interesujący się diasporą. Przedstawiciele Polonii dalej tracili kontakt z Polską, zanikł zwyczaj czytania po polsku i zainteresowania biegiem wydarzeń w Polsce.
Odrodzenie świadomości edytuj
Rok 1978 przyniósł zmiany, gdyż wybór polskiego papieża odrodził w Brazylijczykach polskiego pochodzenia zainteresowanie krajem. W tym okresie powstał w Polsce związek zawodowy Solidarność, dzięki czemu Polska pojawiła się w mediach.
Emigranci dzisiaj edytuj
W roku 1990 powołany został Braspol – Centralna Reprezentacja Wspólnoty Brazylijsko-Polskiej w Brazylii, który ma za zadanie odrodzenie poczucia polskości w potomkach polskich emigrantów. Polskie społeczności zaczęły się organizować. Rozpoczęto promowanie odtwarzania polskich tradycji, obecnie odprawia się msze po polsku, powstają grupy taneczne i muzyczne, organizuje się spotkania pomiędzy Polakami z różnych regionów połączone z degustacją polskich potraw.
W roku 2022 dzięki staraniom Fabricio Vicroskiego (Wichrowskiego) i wsparciu BRASPOL - Centralnej Reprezentacji Wspólnoty Brazylijsko-Polskiej, Instytutu Języka Polskiego oraz Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" język polski stał się językiem urzędowym w gminie Áurea[7] .
Brazylijczycy polskiego pochodzenia edytuj
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2015. s. 4. [dostęp 2016-12-13].
- ↑ Polacy i osoby polskiego pochodzenia w Brazylii.
- ↑ Kazimierz Głuchowski. Os poloneses no Brasil, s. 45.
- ↑ Marek Wąs: Ziemia Obiecana Gdańszczan, Ale Historia (dod. do Gazety Wyborczej) z 18 czerwca 2012, s. 14.
- ↑ Referat Braspolu. III zjazd Polonii i Polaków z zagranicy. 22–26 września 2007.
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Polonia zagraniczna w czasach II Rzeczypospolitej, „Życie Literackie”, 33 (1952), 1989, s. 10.
- ↑ Brazylia: język polski – językiem urzędowym w gminie Áurea. L24.lt/pl, 2022. [dostęp 2022-07-28].
Bibliografia edytuj
- Robert Stawicki: 150 lat osadnictwa polskiego w Brazylii – zarys historyczny. Kancelaria Senatu. Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, 2019. [dostęp 2019-11-12].