Wikipedia

Port lotniczy Melbourne

port lotniczy w Australii

Port lotniczy Melbourne (ang. Melbourne Airport, lokalnie: Tullamarine Airport od pobliskiego przedmieścia, kod IATA: MEL kod ICAO: YMML) – międzynarodowy port lotniczy położony 22 km na północny zachód od Melbourne. Jest drugim co do wielkości portem lotniczym Australii. W 2006 obsłużył 21,9 mln pasażerów.

Melbourne Airport
Tullamarine Airport
port lotniczy Melbourne (Tullamarine)
Ilustracja
Państwo

 Australia

Miejscowość

Melbourne

Typ

cywilne

Właściciel

Australia Pacific Airports

Data otwarcia

1970

Kod IATA

MEL

Kod ICAO

YMML

Wysokość

132 m n.p.m.

Statystyki ruchu (2011[1])
Liczba pasażerów

28 190 457

Liczba operacji

195 900

Drogi startowe
Kierunek 09/27:

asfalt, 2286 × 45 m

Kierunek 16/34:

asfalt, 3657 × 45 m

Położenie na mapie Melbourne
Mapa konturowa Melbourne, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „MEL”
Położenie na mapie Australii
Mapa konturowa Australii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „MEL”
Położenie na mapie Wiktorii
Mapa konturowa Wiktorii, na dole znajduje się punkt z opisem „MEL”
Ziemia37°40′24″S 144°50′36″E/-37,673333 144,843333
Strona internetowa

Połączenie lotnicze Melbourne-Sydney jest czwartą najbardziej uczęszczaną trasą lotniczą na świecie[2] i najbardziej ruchliwą w regionie Azji i Pacyfiku. Lotnisko oferuje bezpośrednie loty do 33 miejsc we wszystkich stanach i terytoriach Australii, a także w Oceanii, Azji, Afryce, Europie i Ameryce Północnej. Melbourne jest głównym celem podróży ze stolic australijskich stanów. Jest węzłem dla Qantas i Virgin Blue, a Jetstar Airways i Tiger Airways Australia wykorzystuje lotnisko jako swoją bazę. Port lotniczy Melbourne jest siedzibą Australian air Express i Toll Priority. Obsługuje najwięcej krajowych przewozów towarowych spośród wszystkich lotnisk w Australii[3].

W 2003 r. lotnisko w Melbourne otrzymało nagrodę od IATA za obsługę i dwie Nagrody Narodowej Turystyki za usługi turystyczne. Skytrax klasyfikuje Melbourne jako pięciogwiazdkowe lotnisko[4]. Port lotniczy składa się z czterech terminali: jednego międzynarodowego, dwóch krajowych i jednego krajowego budżetowego.

Historia edytuj

Przed otwarciem portu lotniczego Melbourne, głównym lotniskiem w mieście był oficjalnie Port lotniczy Essendon. W połowie lat 50. XX wieku, kiedy ruch na lotnisku w Essendon osiągnął ponad 10 000 obsłużonych pasażerów rocznie, okazało się, że jest ono niewystarczające dla zaspokojenia rosnącego popytu na podróże lotnicze. Pasy startowe były zbyt krótkie aby obsłużyć zyskujące na popularności samoloty odrzutowe, a terminale nie były w stanie pomieścić pasażerów. Ze względu na inwestycje budowlane na obrzeżach miasta, port lotniczy znalazł się w otoczeniu budynków mieszkalnych. Rozbudowa lotniska Essendon nie była więc już możliwa. W październiku 1964 roku Ansett Australia rozpoczęła eksploatację samolotów Boeing 727, pierwszych samolotów odrzutowych, używanych w krajowych podróżach lotniczych w Australii, co spowodowało dalsze obciążenie Essendon i zwiększyło zapotrzebowanie na nowe lotnisko[5].

27 listopada 1962 r. premier Robert Menzies ogłosił pięcioletni plan zapewnienia dla Melbourne lotniska w wysokości 45 mln dolarów do 1967 roku[6]. Jako miejsce zostało wybrane Tullamarine niedaleko Essendon.

Zgodnie z planem pięcioletnim, pasy startowe do obsługi większych samolotów, które Essendon nie było w stanie obsłużyć miały być gotowe do 1967, ale loty pasażerskie pozostały w Essendon. 22 grudnia 1967 na lotnisku wylądował Air Force One z prezydentem USA Lyndonem B. Johnsonem Na pokładzie. 1 lipca 1970 r. premier John Gorton otworzył lotnisko dla ruchu międzynarodowego, kończąc tym samym pracę lotniska Essendon, które było jeszcze używane do lotów krajowych przez okres jednego roku, aż 26 czerwca 1971 roku przeniesiono je do portu lotniczego Melbourne[7]. Rok później na lotnisku wylądowały pierwsze Boeingi 747. W pierwszym roku działalności lotnisko obsługiwało sześć międzynarodowych linii lotniczych i 155 275 pasażerów w ruchu międzynarodowym.

 
Samoloty Australian Airlines w 1988

W 1988 roku rząd australijski utworzył Federal Airports Corporation (FAC) i w ramach kontroli operacyjnej FAC zakwalifikował port lotniczy Melbourne wraz z 21 innymi portami lotniczymi całego kraju. Krajowe terminale zostały rozbudowane w 1990 r., a modernizację międzynarodowych terminali rozpoczęto w 1991 roku. W kwietniu 1994 r. rząd Australii ogłosił, że wszystkie lotniska obsługiwane przez Federal Airports Corporation będą sprywatyzowane w kilku etapach. Parkingi zostały zmodernizowane pomiędzy 1995 a sierpniem 1997 roku.

Melbourne Airport został sprywatyzowany 2 lipca 1997 r., kiedy powstała Australia Pacific Airports Corporation Limited. W lipcu 1997 r. uruchomiono stronę internetową lotniska, udzielającą informacji przez internet. Należała ona do pierwszych tego typu w Australii. Od czasu prywatyzacji rozpoczęła się dalsza poprawa infrastruktury na lotniska, w tym rozbudowa dróg startowych, parkingów i terminali.

Port lotniczy Melbourne był początkowo nazywany Tullamarine Airport, od sąsiedniej dzielnicy o tej samej nazwie. Tullamarine wywodzi się od słowa Tullamareena. Przydomek International był sporadycznie używany w nazwie lotniska. Po prywatyzacji, idąc za przykładem większości innych dużych lotnisk australijskich zmieniono nazwę na Melbourne Airport. Wśród lokalnej społeczności lotnisko jest powszechnie określane jako Tullamarine lub po prostu jako Tulla, dla odróżnienia od innych lotnisk Melbourne: Avalon, Essendon i Moorabbin.

Terminale edytuj

Terminale Melbourne Airport posiadają 56 bramek: 40 krajowych i 16 międzynarodowych[8]. Istnieje sześć stanowisk dla samolotów cargo na Southern Freighter Apron[9]. System numeracji terminali został wprowadzony w lipcu 2005 r. Wcześniej były one znane jako Qantas Domestic, International oraz South (wcześniej Ansett Domestic).

Terminal 1 edytuj

 
Logo Qantas na Terminal 1

Terminal 1 jest przeznaczony dla połączeń krajowych linii lotniczych Qantas Group: Qantas, Jetstar i QantasLink i znajduje się w północnej części budynku. Odloty znajdują się na pierwszym piętrze, a przyloty na parterze. Terminal posiada 15 miejsc postojowych, obsługiwanych przez rękawy: 11 pojedynczych i 4 podwójne.

Pod koniec 1999 roku otwarto rozbudowany terminal Qantas. Wyposażono go w drugi pirs i nową drogę dojazdową. Prace pochłonęły 50 mln dolarów i trwały dwa lata[10]. Obecnie wiele sklepów i punktów gastronomicznych znajduje się na końcu terminalu, przy wejściu do Terminalu 2. Qantas posiada w terminalu Qantas Club, Business Class i salon Chairmans.

Terminal 2 edytuj

Terminal 2 obsługuje wszystkie odloty międzynarodowe. Terminal posiada 15 bramek z rękawami. Salony Cathay Pacific, Malaysia Airlines, Qantas (w tym dwa salony w Terminalu 2, pokój dzienny i Business lounge/Qantas Club), Singapore Airlines, Air New Zealand / United Airlines i Emirates znajdują się w terminalu. Międzynarodowy terminal, ukończony w 1996 r., zawiera prace artystów aborygeńskich w tym Daisy Jugadai Napaltjarri i Gloria Petyarre[11].

 
Terminal T2

Program rozbudowy Terminalu 2 za kwotę 300 mln dolarów został zatwierdzony w 2007 roku. Celem tego projektu są nowe salony i obiekty handlowe, nowy terminal satelitarny, zwiększenie pojemności bagażowej i przeprojektowanie stref celnych i bezpieczeństwa. Nowy terminal satelitarny posiada pokład z widokiem na całą drogę startową. Nowy terminal składa się z trzech piętrowych rękawów, z których każdy mieści samolot A380 lub dwie mniejsze maszyny i pojedyncze rękawy. Obsługa bagażu zwiększyła moce produkcyjne, a dwie nowe karuzele bagażowe zaspokoiły zwiększony ruch. Prace rozpoczęto w listopadzie 2007 r. i zostaną zakończone w 2011 r[12].

Chociaż określany jako terminal satelitarny, budynek terminalu jest połączony korytarzem naziemnym z Terminalem 2. Odloty odbywają się na dolnym pokładzie, a przyloty na pierwszym piętrze.

Terminal 3 edytuj

Terminal 3 – pierwotnie terminal Ansett Australia jest obecnie własnością Melbourne Airport. Terminal 3 jest siedzibą dla Virgin Australia i Regional Express. Obecnie posiada jedenaście miejsc postojowych z pojedynczymi rękawami i osiem miejsc nie wyposażonych w rękawy.

Rozbudowa terminalu została zatwierdzona w 1989 r. i zakończona w 1991 roku, kiedy drugi pirs został dodany przez Ansett do wykorzystania przez mniejsze, regionalne linie lotnicze Kendell[13]. Terminal był używany wyłącznie przez Ansett Group dla wszystkich połączeń krajowych do jego upadku w 2001 roku. Miał być on wykorzystany przez „Nowy” Ansett pod własnością Tesna, ale w następstwie wypłaty grupy Tesna, zakupu Ansett w 2002 roku, terminal został sprzedany z powrotem do Melbourne Airport przez administratorów Ansett. Dzięki Melbourne Airport podjęto remont i modernizację terminala, po której Virgin Australia przeniosło się z ówczesnego Domestic Express (obecnie Terminal 4) Od tego czasu, z wykorzystaniem dawnego salonu Ansett Australia Golden Wing, rozpoczął działalność jego salon w Terminalu 3. Salon Regional Express również znajduje się w tym terminalu.

Terminal 4 edytuj

Terminal 4, pierwotnie zwany Domestic Express lub Terminal Południowy, jest przeznaczony dla tanich linii lotniczych i jest pierwszym tego typu obiektem na konwencjonalnym lotnisku w Australii. Pierwotnie zbudowany dla Virgin Australia i Impulse Airlines. Virgin Australia, ostatecznie przeniósł się do Terminala 3 po upadku Ansett. W czerwcu 2007 rozpoczął się remont kosztem 5 mln dolarów[14] na wzór modelu terminali budżetowych na lotniskach Changi oraz Kuala Lumpur. Niższe opłaty za lądowanie i obsługę lotniska pokrywane są przez linie lotnicze ze względu na podstawowe wyposażenie, brak rękawów i mniejsze udogodnienia w porównaniu do tradycyjnych terminali. Jednak terminal, w przeciwieństwie do lotnisk Singapurze i Kuala Lumpur, znajduje się obok głównego budynku portu lotniczeg. Terminal został przebudowany przez Tiger Airways Australia, które używały go jako główny punkt, ponieważ obsługiwała pierwsze loty krajowe w listopadzie 2007 r.

Jetstar Airways potwierdziły swój udział w rozmowach z Melbourne Airport w zakresie rozwoju infrastruktury terminali w celu dostosowania do wzrostu krajowych i tanich połączeń. Proponowana rozbudowa Terminalu 4 obejmuje infrastrukturę, aby pomieścić Tiger Airways Australia i Jetstar Airways. Plany te obejmują przeniesienie obecnego centrum cargo. Jeżeli zostaną przyjęte, rozbudowa ma kosztować setki milionów dolarów i trwać pięć lat.[15]

Linie lotnicze i połączenia edytuj

Linia Lotnicza Kierunek
Air China
  1.   Pekin [16]
Air India
  1.   Delhi
  2.   Mumbaj [17]
Air New Zealand
  1.   Auckland
  2.   Christchurch
  3.   Queenstown [18]
  4.   Wellington
Air Vanuatu
  1.   Port Vila [19]
AirAsia X
  1.   Kuala Lumpur [20]
Aircalin
  1.   Numea [21]
Asiana Airlines

Sezonowo:

  1.   Seul-Inczon [22]
Batik Air
  1.   Denpasar [23]
Batik Air Malaysia
  1.   Denpasar
  2.   Kuala Lumpur
Beijing Capital Airlines
  1.   Qingdao
Bonza
  1.   Alice Springs
  2.   Bundaberg [24]
  3.   Gladstone
  4.   Gold Coast [25]
  5.   Mackay
  6.   Mildura
  7.   Port Macquarie
  8.   Rockhampton
  9.   Sunshine Coast
  10.   Tamworth
  11.   Toowoomba
Cathay Pacific
  1.   Hongkong
Cebu Pacific
  1.   Manila [26]
China Airlines
  1.   Tajpej-Taoyuan
China Eastern Airlines
  1.   Szanghaj-Pudong [27]
China Southern Airlines
  1.   Guangzhou
Emirates
  1.   Dubaj
  2.   Singapur [28]
Etihad Airways
  1.   Abu Zabi
Fiji Airways
  1.   Nadi
Garuda Indonesia
  1.   Denpasar [29]
  2.   Dżakarta [30]
Hainan Airlines
  1.   Haikou [31]
Japan Airlines
  1.   Tokio-Narita
Jetstar Airways
  1.   Adelaide
  2.   Auckland
  3.   Ayers Rock [32]
  4.   Ballina
  5.   Bangkok-Suvarnabhumi
  6.   Brisbane
  7.   Busselton [33]
  8.   Cairns
  9.   Canberra [34]
  10.   Christchurch
  11.   Darwin
  12.   Denpasar
  13.   Gold Coast
  14.   Hamilton Island
  15.   Hervey Bay (od 20 czerwca 2024) [35]
  16.   Hobart
  17.   Ho Chi Minh
  18.   Honolulu
  19.   Launceston
  20.   Nadi [36]
  21.   Newcastle
  22.   Perth
  23.   Phuket
  24.   Proserpine [37]
  25.   Queenstown
  26.   Singapur
  27.   Sunshine Coast
  28.   Sydney
  29.   Townsville
LATAM Chile
  1.   Santiago de Chile [38]
Link Airways
  1.   Dubbo
  2.   Orange
  3.   Wollongong
Malaysia Airlines
  1.   Kuala Lumpur
Philippine Airlines
  1.   Manila
Qantas
  1.   Adelaide
  2.   Alice Springs
  3.   Auckland
  4.   Brisbane
  5.   Cairns
  6.   Canberra
  7.   Christchurch
  8.   Dallas-Fort Worth [39]
  9.   Darwin
  10.   Delhi
  11.   Denpasar [40]
  12.   Gold Coast
  13.   Hobart
  14.   Hongkong [41] [42]
  15.   Dżakarta [43]
  16.   Londyn-Heathrow (do 14 lipca 2024) [44]
  17.   Los Angeles
  18.   Perth
  19.   Queenstown [45]
  20.   Singapur
  21.   Sunshine Coast
  22.   Sydney
  23.   Tokio-Narita [46]
  24.   Wellington

Sezonowo:

  1.   Broome [47]
  2.   Hamilton Island
QantasLink
  1.   Adelaide
  2.   Albury [48]
  3.   Brisbane
  4.   Burnie
  5.   Canberra
  6.   Coffs Harbour [49]
  7.   Darwin
  8.   Devonport
  9.   Hobart
  10.   Launceston
  11.   Mildura
  12.   Newcastle [50]
  13.   Townsville [51]
  14.   Wagga Wagga

Sezonowo:

  1.   Gold Coast
  2.   Merimbula
  3.   Sunshine Coast [52]
Qatar Airways
  1.   Doha
Rex Airlines
  1.   Adelaide [53]
  2.   Brisbane
  3.   Burnie
  4.   Canberra
  5.   Devonport
  6.   Gold Coast [54]
  7.   Hobart
  8.   King
  9.   Merimbula
  10.   Mildura
  11.   Mount Gambier
  12.   Sydney
  13.   Wagga Wagga

Sezonowo:

  1.   Gold Coast
  2.   Merimbula
  3.   Sunshine Coast
Royal Brunei Airlines
  1.   Bandar Seri Begawan
Scoot
  1.   Singapur
Sichuan Airlines
  1.   Chengdu-Tianfu [55] [56]
Singapore Airlines
  1.   Singapur
SriLankan Airlines
  1.   Kolombo
Thai Airways International
  1.   Bangkok-Suvarnabhumi
Turkish Airlines
  1.   Stambuł
  2.   Singapur [57]
United Airlines
  1.   Los Angeles
  2.   San Francisco [58]
VietJet Air
  1.   Hanoi (od 4 czerwca 2024) [59]
  2.   Ho Chi Minh [60]
Vietnam Airlines
  1.   Hanoi [61]
  2.   Ho Chi Minh
Virgin Australia
  1.   Adelaide
  2.   Ayers Rock (od 6 czerwca 2024) [62]
  3.   Brisbane
  4.   Cairns
  5.   Canberra
  6.   Darwin
  7.   Denpasar [63]
  8.   Gold Coast
  9.   Hamilton Island
  10.   Hobart
  11.   Launceston
  12.   Nadi
  13.   Newcastle
  14.   Perth
  15.   Queenstown
  16.   Sunshine Coast
  17.   Sydney
Xiamen Air
  1.   Xiamen
 
połączenia międzynarodowe

Cargo edytuj

Linia Lotnicza Kierunek
Atlas Air
  1.   Honolulu
  2.   Sydney
Cathay Cargo
  1.   Hongkong
  2.   Toowoomba
DHL Aviation
  1.   Auckland
  2.   Christchurch
  3.   Singapur
Emirates SkyCargo
  1.   Hongkong
  2.   Singapur
Qantas Freight
  1.   Adelaide
  2.   Brisbane
  3.   Cairns
  4.   Canberra
  5.   Gold Coast
  6.   Hobart
  7.   Launceston
  8.   Perth
  9.   Sydney
Qatar Airways Cargo
  1.   Doha
Singapore Airlines Cargo
  1.   Auckland
  2.   Singapur
Tasman Cargo Airlines
  1.   Singapur [64]
Team Global Express
  1.   Adelaide
  2.   Brisbane
  3.   Launceston
  4.   Perth
  5.   Sydney
  6.   Sydney-Bankstown

Ruch i statystyki edytuj

Melbourne Airport obsłużył ponad 26,3 milionów pasażerów w 2009. 5,54 mln z nich to ruch międzynarodowy, a pozostałe 20 630 000 krajowy. Było 195 900 operacji statków powietrznych, ogromna większość z nich krajowych usług pasażerskich. W perspektywie długoterminowej, spotęgowane średniej rocznej stopy wzrostu (CAAGR) dla pasażerów wynosi pomiędzy 3,3% i 4,3%. W przypadku operacji lotniczych, CAAGR jest między 1,8% a 2,6%. To mocno umacnia Melbourne w Australii jako drugi najruchliwszy port lotniczy, przed Brisbane i za Sydney.

W poniższej tabeli przedstawiono statystyki osobowe dla Melbourne Airport. Prognozy statystytk są w kolorze ciemnoszarym.

Roczne statystyki pasażerskie dla Melbourne Airport[65][66]
Rok Pasażerów (w milionach) Operacje (w tysiącach)
1997–98 14,20 154,13
1998–99 14,58 156,80
1999–00 15,57 164,67
2000–01 17,24 187,36
2001–02 16,48 157,60
2002–03 16,92 157,92
2003–04 19,16 165,26
2004–05 20,78 180,51
2005–06 21,43 179,51
2006–07 22,50 180,16
2007–08 24,26 193,83
2008–09 24,77 195,02
2009–10 26,29 195,90
2012–13 27,4–29,8 203,0–217,0
2017–18 32,5–37,1 223,9–247,4
2022–23 38,5–45,8 243,9–281,7
2027–28 43,9–54,9 263,2–316,5
Najbardziej popularne trasy międzynarodowe cargo z Melbourne Airport (FY 2009)[67]
Miejsce Lotnisko Ilość towarów w tonach % Zmiana
1   Port lotniczy Changi 50 751,8   3,3
2   Port lotniczy Hongkong 36 450,4   4,7
3   Port lotniczy Auckland 24 105,8   22,8
4   Port lotniczy Kuala Lumpur 19 712,7   6,4
5   Port lotniczy Bangkok-Suvarnabhumi 17 237,8   4,3
6   Port lotniczy Dubaj 13 692,6   4,1
7   Port lotniczy Los Angeles 5 663,1   15,8
8   Port lotniczy Chicago-O’Hare 3 189,5   52,5
9   Port lotniczy Szanghaj-Pudong 2 902,5   22,3
10   Port lotniczy Denpasar 2 456,0   18,9
Najbardziej popularne trasy międzynarodowe pasażerskie z Melbourne Airport (YE June 2010)[67]
Miejsce Lotnisko Pasażerów % Zmiana
1   Port lotniczy Changi 911 714   6,0
2   Port lotniczy Auckland 755 148   1,3
3   Port lotniczy Kuala Lumpur 608 525   50,9
4   Port lotniczy Hongkong 501 856   0,5
5   Port lotniczy Bangkok-Suvarnabhumi 378 616   4,0
6   Port lotniczy Los Angeles 333 535   13,6
7   Port lotniczy Dubaj 338 404   2,6
8   Port lotniczy Christchurch 309 314   9,6
9   Port lotniczy Denpasar 176 477   22,7
10   Port lotniczy Londyn-Heathrow 152 745   22,5
Najbardziej popularne trasy krajowe z Melbourne Airport (YE October 2010)[68]
Miejsce Lotnisko Pasażerów % Zmiana
1   Port lotniczy Sydney 7 862 800   13,6
2   Port lotniczy Brisbane 2 944 700   9,1
3   Port lotniczy Adelaide 2 197 000   2,7
4   Port lotniczy Gold Coast 1 714 600   6,4
5   Port lotniczy Perth 1 702 000   2,4
6   Port lotniczy Hobart 1 212 500   0,0
7   Port lotniczy Canberra 1 131 200   3,2
8   Port lotniczy Launceston 832 500   0,1
9   Port lotniczy Cairns 427 000   4,3
10   Port lotniczy Sunshine Coast 393 500   6,1

Transport edytuj

Samochód edytuj

 
Tullamarine Freeway

Melbourne Airport położony jest 23 km (14 mil) od centrum miasta i jest dostępny za pośrednictwem CityLink i Tullamarine Freeway. Jedna autostrada obsługuje bezpośrednio teren lotniska, a druga na południe służy transportowi towarowemu, taksówkom, autobusom i pracownikom lotniska[69]. Melbourne Airport ma pięć parkingów, z których wszystkie działają 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Krótkoterminowe, wielopoziomowe długoterminowe i biznesowe. Główny parking wielopoziomowy przed terminalem został wybudowany w latach 90. XX wieku, zastępując wcześniejsze parkingi naziemne.

Transport publiczny edytuj

Skybus Super Shuttle jest głównym operatorem transportowym do lotniska, aby dotrzeć do Southern Cross Station w centrum potrzeba 20 minut. Od Southern Cross, podróżnych mają dostęp do V/Line regional, pociągów podmiejskich Metro Trains Melbourne i Yarra Trams.

Istnieją cztery lokalne trasy autobusowe do Melbourne Airport. Trasa 901 SmartBus została wprowadzona we wrześniu 2010 r.[70] i jest o wiele częstsza niż inne usługi lokalnych autobusów.

Istnieje dziewięć innych firm autobusowych obsługujących lotnisko, z Ballarat, Bendigo, Dandenong, Frankston, Mornington Peninsula, Geelong, przedmieść Melbourne, Shepparton i Riverina.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Melbourne Airport his 27 million mark – Australian Aviation [online], com.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  2. ↑ „New Melbourne to Sydney flight route takes-off”. [dostęp 2011-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-05)].
  3. ↑ „2003 Annual Report”. [dostęp 2011-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-14)].
  4. ↑ „World Airport Star Ranking”
  5. ↑ „Essendon Airport, Tullamarine Fwy, Strathmore, VIC, Australia (entry AHD102718)”
  6. ↑ „Melbourne to Get Jetport In 5-Year Development Plan”
  7. ↑ „Essendon Airport History”. [dostęp 2011-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-10-06)].
  8. ↑ „Melbourne Airport – Technical”
  9. ↑ „Melbourne Airport – the hub for freight in Australasia”
  10. ↑ „1999 Annual Report”. [dostęp 2011-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-24)].
  11. ↑ Art and Airports 2
  12. ↑ „$330m Expansions to Melbourne's International Terminal”
  13. ↑ approves new Melbourne Airport terminal”. [dostęp 2011-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-28)].
  14. ↑ Airport Technology
  15. ↑ „Jetstar bid for Tulla expansion”
  16. ↑ China’s “big three” airlines boost flights to Australia - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  17. ↑ Air India Schedules Mumbai – Melbourne Launch in Dec 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  18. ↑ Back To Business: Air New Zealand Reboots Its Trans-Tasman Network [online], simpleflying.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  19. ↑ Air Vanuatu to resume flights from Australia in July - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  20. ↑ AirAsia X Resumes Auckland / Melbourne Service in Nov 2022 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  21. ↑ Aircalin to restart Melbourne-Noumea flights after 3 years - Travel Weekly [online], travelweekly.com.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  22. ↑ Asiana Airlines locks in seasonal Melbourne-Seoul flights - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  23. ↑ Batik Air Adds Melbourne / Sydney Service in 1Q23 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  24. ↑ Bonza April/May 2023 Melbourne Network Additions — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  25. ↑ Bonza Launches Gold Coast Base in Nov 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  26. ↑ Cebu Pacific Reopens Melbourne Bookings in Mar/Apr 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  27. ↑ China Eastern / China Southern Resumes Melbourne Service in late-Jan 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  28. ↑ Emirates is now jetting off from Melbourne to Dubai via Singapore - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  29. ↑ Garuda Indonesia resumes nonstop Melbourne-Bali flights – KARRYON [online], com.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  30. ↑ Garuda Indonesia adding more flights to Bali, Jakarta - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  31. ↑ Hainan Airlines Resumes Haikou – Melbourne From late-June 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  32. ↑ Jetstar to launch Melbourne-Uluru service - Travel Weekly [online], travelweekly.com.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  33. ↑ Direct flights launched between Melbourne and WA's Margaret River tourism and wine region - ABC News [online], abc.net.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  34. ↑ Jetstar expands direct flights to and from Canberra to include Melbourne and Gold Coast - ABC News [online], abc.net.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  35. ↑ Jetstar to fly direct between Melbourne and Hervey Bay – Australian Aviation [online], com.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  36. ↑ Jetstar Schedules Melbourne – Nadi Dec 2023 Launch — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  37. ↑ https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-and-jetstar-boost-queensland-flying/
  38. ↑ LATAM Moves Melbourne Service Resumption to Sep 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  39. ↑ DFW Airport Offering Non-Stop Qantas Service To Melbourne - CBS Texas [online], cbsnews.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  40. ↑ https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-announces-daily-melbourne-bali-service/
  41. ↑ Review: when Qantas first class is the best business class - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  42. ↑ Qantas is once again flying between Melbourne and Hong Kong - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  43. ↑ Qantas Resumes Melbourne – Jakarta Service from April 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  44. ↑ Qantas axes Melbourne-Perth 787 flights - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  45. ↑ https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/get-your-skis-on-qantas-launches-direct-flights-from-melbourne-to-queenstown/
  46. ↑ https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-boosts-international-network-restoring-capacity-adding-more-aircraft-launching-new-routes/
  47. ↑ https://www.qantas.com/au/en/qantas-experience/australian-domestic-flight-network.html?int_cam=au%3Anetwork-and-partner-airlines%3Aarticle%3Adomestic-network%3Aen%3Ann
  48. ↑ Qantas announces “major expansion” to domestic regional network – Business Traveller [online], businesstraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  49. ↑ https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-adds-new-routes-to-north-coast-for-holidays-by-the-sea/
  50. ↑ Qantas announces “major expansion” to domestic regional network – Business Traveller [online], businesstraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  51. ↑ Qantas adds seven routes, increases widebody flying | Aviation Week Network [online], aviationweek.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  52. ↑ https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/flying-kangaroo-hops-to-sunshine-coast/
  53. ↑ Rex launches Sydney-Adelaide flights - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  54. ↑ Rex launches Sydney-Adelaide flights - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  55. ↑ Sichuan Airlines NS23 International / Regional Service Changes — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  56. ↑ Victoria Lands More Non-Stop Flights From China | Premier of Victoria [online], premier.vic.gov.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  57. ↑ Turkish Airlines Moves Melbourne Launch to early-March 2024 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  58. ↑ United Airlines Pulls Down International Capacity Throughout 2022 [online], simpleflying.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  59. ↑ Vietjet launches Sydney-Hanoi flights - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  60. ↑ Vietjet launches Sydney-Hanoi flights - Executive Traveller [online], executivetraveller.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  61. ↑ Vietnam Airlines Adds Hanoi – Melbourne Route From June 2023 — AeroRoutes [online], aeroroutes.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  62. ↑ https://www.news.com.au/travel/travel-advice/flights/virgin-australia-to-fly-to-uluru-from-melbourne-and-brisbane/news-story/d660816746ca3928f860dd663cdf0bc7
  63. ↑ Virgin Australia Group cuts routes and three aircraft after business review [online], 9news.com.au [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  64. ↑ https://www.aircargonews.net/airlines/freighter-operator/tasman-cargo-launches-changi-freighter-flights-for-dhl/
  65. ↑ 2008 Draft Master Plan. Melbourne Airport, 28 kwietnia 2008. [dostęp 2008-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 marca 2009)].
  66. ↑ Melbourne Airport – Statistics. Melbourne Airport. [dostęp 2008-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 lipca 2007)].
  67. ↑ a b Australian International Airline Activity. [w:] Aviation Statistics [on-line]. Bureau of Transport and Regional Economics, October 2009. s. 31–32. [dostęp 2010-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-04)].
  68. ↑ Australian Domestic Airline Activity. [w:] Aviation Statistics [on-line]. Bureau of Transport and Regional Economics, October 2010. s. 4. [dostęp 2010-12-15]. [martwy link]
  69. ↑ „Second Airport entry road opens”
  70. ↑ „SmartBus Route 901”. [dostęp 2011-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-26)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Port_lotniczy_Melbourne&oldid=73571636”