Powiat brzeski (województwo poleskie)
jednostka administracyjna II Rzeczypospolitej
(Przekierowano z Powiat brzeski (nadbużański))
Powiat brzeski – powiat województwa poleskiego II Rzeczypospolitej. Jego siedzibą było miasto Brześć nad Bugiem. W skład powiatu wchodziło 22 gminy wiejskie, 1 miasto i 2 miasteczka.
| powiat | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Siedziba | |||
| Powierzchnia |
4625 km² | ||
| Populacja (1931) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
47 os./km² | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
Położenie na mapie województwa_map.svg)
| |||
12 grudnia 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z powiatu wyłączono gminy: Połowce, Wierzchowiec, Dmitrowicze i Dworce do nowo utworzonego powiatu białowieskiego[1].
Demografia edytuj
W grudniu 1919 roku powiat brzeski okręgu brzeskiego ZCZW zamieszkiwały 81 497 osoby. Na jego terytorium znajdowało się 491 miejscowości, z których 4 miały 1–5 tys. mieszkańców i jedna powyżej 5 tys. mieszkańców. Był nią Brześć Litewski z 14 005 mieszkańcami[2].
Wyniki spisu powszechnego z 1921 r.[a]:
- miejscowości: 748, w tym 3 miasta i miasteczka powyżej 2 000 mieszkańców, 6 mniejszych miasteczek oraz 57 miejscowości zniszczonych, względnie niezamieszkanych po I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej
- budynki: 16 817 przeznaczonych na mieszkanie, 717 innych – zamieszkałych
- ludność: 116 773, w tym 56 048 mężczyzn i 60 725 kobiet
- wyznania: prawosławni – 73 266, wyznanie mojżeszowe – 23 840, rzymscy katolicy – 17 465, inne chrześcijańskie – 36 (w tym grekokatolicy – 29, anabaptyści – 5, staroobrzędowcy – 2, inne niechrześcijańskie – 16 (w tym muzułmanie – 11, bezwyznaniowcy – 5)
- narodowość: białoruska – 54 717, polska – 36 384, żydowska – 21 235, rusińska[b] – 2 744, narodowość tutejsza, miejscowa, poleszucka i ruska – 345, niemiecka – 27, inna narodowość – 1 321 (w tym Rosjanie – 1 235, Litwini – 45, Łotysze – 14, Czesi – 10, Finowie – 5, Tatarzy – 4 oraz Amerykanin, Bułgar, Chińczyk, Duńczyk, Francuz, Grek, Ormianin, Włoch)[3].
Oświata edytuj
W powiecie brzeskim okręgu brzeskiego ZCZW, w roku szkolnym 1919/1920 działały 63 szkoły powszechne, 4 szkoły średnie i 10 szkół zawodowych. Ogółem uczyło się w nich 4141 dzieci i pracowało 136 nauczycieli[4].
Starostowie edytuj
- Jan Sienkiewicz (1920-)[5]
- Konstanty Kossobucki (31 stycznia 1924 – )[6]
- Franciszek Baran (1929)[7]
- Andrzej Hałaciński (1929–)[8]
- Adam Chitry (1932–)[9][10]
- Franciszek Czernik (1937)[11]
- Zygmunt Szacherski (od początku 1938)[12]
Podział administracyjny edytuj
Gminy edytuj
- Dmitrowicze
- Domaczewo (pocz. gmina Domaczów)
- Dworce (do 1928)[13]
- Kamienica Żyrowiecka (pocz. gmina Kamienica Żyrowicka)
- Kamieniec Litewski
- Kosicze
- Łyszczyce (do 1928)
- Małoryta[14]
- Miedna
- Motykały
- Ołtusz
- Połowce (do 1928)
- Przyborowo (do 1928)
- Radwanicze (do 1928)
- Ratajczyce
- Turna
- Wielkoryta[15]
- Wierzchowice
- Wojska (do 1928)
- Wołczyn
- Wysokie Litewskie
- Życin (do 1928)
Miasta edytuj
Dalsze losy edytuj
W latach 1939–1941 powiat pod okupacją sowiecką, od 1941 do 1944 – niemiecką. W 1945 prawie w całości wszedł w skład Białorusi (poza częściami gmin: Połowce, Wołczyn i Wysokie Litewskie).
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 5, poz. 43
- ↑ I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 25, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 8: Województwo poleskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. X. [dostęp 2012-08-02].
- ↑ Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 243. ISBN 83-88973-60-6.
- ↑ Ruch służbowy. W starostwach. „Dziennik Urzędowy Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych”, s. 6, Nr 1 z 20 października 1920.
- ↑ III. Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 1 stycznia do 1 lutego 1923. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. 1, s. 23, 1 marca 1924. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
- ↑ Starostowie odznaczeni za popieranie przysposobienia wojskowego
- ↑ Czerwcowe zmiany w powiatach
- ↑ Zmiany na stanowiskach starostów. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 234 z 2 października 1932.
- ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 19, s. 256, 15 listopada 1932.
- ↑ Zawieszenie w czynnościach starosty brzeskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 114 z 25 maja 1937.
- ↑ Zmiany i mianowania w administracji. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 1 z 3 stycznia 1939.
- ↑ 12 kwietnia 1928 r. została zniesiona, a jej terytorium włączone do gmin: Horodeczna, Szereszów w powiecie prużańskim i Kamieniec litewski w powiecie brzeskim (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 427).
- ↑ 12 kwietnia 1928 r. włączono wsie Osowa i Lachowce ze zniesionej gminy Mokrany z powiatu kobryńskiego (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 427).
- ↑ 12 kwietnia 1928 r. włączono zniesioną gminę Mokrany z powiatu kobryńskiego (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 427).
Bibliografia edytuj
- Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
- Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.
- Èncyklapèdyâ hìstoryì Belarusì, Tom II, Mińsk 1994
Uwagi edytuj
- ↑ Bez ludności objętej spisem wojskowym.
- ↑ Wg współczesnych standardów tego rodzaju deklarację należałoby uznać najprawdopodobniej za deklarację narodowości ukraińskiej