Przeworno

wieś w województwie dolnośląskim

Przeworno (niem. Prieborn) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, siedziba gminy Przeworno.

Przeworno
wieś
Ilustracja
Kościół Trójcy Przenajświętszej w Przewornie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

strzeliński

Gmina

Przeworno

Wysokość

180-195 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

1215[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-130[3]

Tablice rejestracyjne

DST

SIMC

0854794

Położenie na mapie gminy Przeworno
Mapa konturowa gminy Przeworno, w centrum znajduje się punkt z opisem „Przeworno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Przeworno”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Przeworno”
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego
Mapa konturowa powiatu strzelińskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Przeworno”
Ziemia50°41′10″N 17°09′58″E/50,686111 17,166111[1]
Strona internetowa

Położenie edytuj

Obok miejscowości płynie niewielka rzeka Krynka, dopływ Oławy.

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1155, kiedy to papież Hadrian IV w wydanej bulli wymienia Przeworno i kilka okolicznych wiosek jako własność biskupa wrocławskiego Tomasza. W 1264 wymieniana w kronikach jako Priborn. W XIII i XIV wieku okoliczne tereny były własnością rycerzy: Gocława Wrony, Bogusława Komesa ze Strzelina, Jarosława na Gromniku i Marbnta. Od połowy XIV wieku lenno czeskie[4]. Od roku 1477 do połowy XVII wieku ziemie należały do rodu Czirnów. Od 1642 przez pewien czas ziemie należały do książąt brzeskich by w końcu, w roku 1675, trafić pod władanie cesarza. Od roku 1742 na terenie Prus, Przeworno staje się własnością berlińskiego szpitala Charité.

Od roku 1945 ponownie na terenie Polski, okoliczne ziemie zasiedlone zostały przez przybyszów z byłych kresów wschodnich.

Podział administracyjny edytuj

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Demografia edytuj

Według Narodowego Spisu Powszechnego (2011) liczyło 1215 mieszkańców[2]. Jest największą miejscowością gminy Przeworno.

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[5]:

  • zespół zamkowy:
    • zamek, z 1543, przebudowany w połowie XVII wieku, i w początkach XX wieku.
    • park, z drugiej połowy XVII w., XIX w.

inne zabytki:

  • kościół z XIII wieku, wzmiankowany w 1335, w obecnej postaci z 1729-1733. W ołtarzu rzeźbiony tryptyk z 1580, w 1679 w podziemiach pochowany August, ostatni męski potomek Piastów brzeskich[4];
  • kościół poewangelicki, neogotycki, murowany, salowy wzniesiony w latach 1880 – 1891[6];
  • tablica metrykalna pieca wapienniczego z 1845, rozebranego w latach 50. XX wieku na materiały budowlane, znajduje się w Lapidarium UAM w Poznaniu.

Szlaki turystyczne edytuj

  Ząbkowice ŚląskieBoboliceCierniowa KopaZameczny PotokMuszkowicki Las BukowyMuszkowiceHenrykówRaczyceWitostowiceNowolesieNowoleska KopaKalinkaNowinaDzierzkowaSiemisławicePrzewornoKrzywinaGarnczarekSkrzyżowanie pod DębemBiały Kościół

  droga Szklary-Samborowice (szlak zielony) – JagielnoKrynkaPrzewornoStrużynaKaszówkaJegłowa kop. – GromnikSkrzyżowanie nad Wąwozem PogródkiBiały KościółNieszkowiceCzerwieniecKowalskieŻelowicePiotrkówekOstra GóraNiemczaGilówPiława DolnaGóra ParkowaBielawaKalenicaNowa RudaTłumaczówRadkówPasterkaKarłówSkalne GrzybyBatorówDuszniki-ZdrójSzczytnaZamek LeśnaPolanica-ZdrójBystrzyca KłodzkaIglicznaMiędzygórzePrzełęcz Puchacza[7].

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111204
  2. a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1060 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 102
  5. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 146. [dostęp 2012-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  6. Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, s. 283. ISBN 83-213-4366-X.
  7. Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015

Linki zewnętrzne edytuj