Przygiełka biała

Przygiełka biała
	; Przygiełka biała (po lewej)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	przygiełka
Gatunek	przygiełka biała
	Nazwa systematyczna
	Rhynchospora alba (L.) Vahl.; Enum. Pl. Obs. 2: 236 1805
Synonimy
	Rhynchospora luquillensis Britt.;
	Rhynchospora luquillensis Britt.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przygiełka biała^[5] (Rhynchospora alba (L.) Vahl.) – gatunek roślin należący do rodziny ciborowatych (Cyperaceae).

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej^[6]. Najliczniej występuje w Europie, gdzie zwarty zasięg występowania obejmuje Półwysep Skandynawski, środkową i zachodnią Europę oraz Wyspy Brytyjskie. W Polsce występuje na terenie całego niemal kraju, najliczniej na Pomorzu, Pojezierzu Mazurskim, Roztoczu, w zachodniej Wielkopolsce, w Kotlinie Sandomierskiej, ma Wyżynie Małopolskiej, Dolnym i Górnym Śląsku. W górach znana jest tylko z pojedynczych stanowisk. W Karpatach występuje tylko na kilku stanowiskach w Kotlinie Nowotarskiej^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina tworząca luźne darnie^[8].
Łodyga: Prosto wzniesiona, trójkanciasta do obłej, wysokości (10)15–40(60) cm^[9].
Liście: Blaszka liściowa szydlasta i rynienkowata, szerokości do 2 mm, pochwa liściowa szara^[8].
Kwiat: Kwiaty obupłciowe, zebrane w 2–3-kwiatowe jajowate kłosy długości 4–5 mm, skupione w główkę. Wyrastają w kątach jajowato-lancetowatych przysadek, początkowo białawych później blado brązowych do różowych. Podsadka dolnego kłoska nie dłuższa od główki. Okwiat w postaci 9–13 wstecznie ząbkowanych szczecinek. Słupek jeden o dwóch znamionach, pręcików 2 lub 3^[9].
Owoc: Odwrotnie jajowaty orzeszek, długości ok. 3 mm^[9].

Pokrój
Kwiatostan
Owoce

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój: Bylina, hemikryptofit, niekiedy hydrofit. Kwitnie w Polsce od czerwca do września^[7].
Siedlisko: Występuje głównie na torfowiskach przejściowych i wilgotnych zagłębieniach torfowisk wysokich oraz mokrych wrzosowiskach. Tworzy fitocenozy budujące pło zarastające jeziora humotroficzne^[9]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Scheuchzerietalia palustris oraz zespołu (Ass.) Rhynchosporetum albae^[10].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 26, 42^[7].

Zagrożenia i ochrona edytuj

Umieszczona na polskiej czerwonej liście z 2016 roku w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[11].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-03-23].
↑ Rhynchospora alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-04-03].
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ ^a ^b ^c ^d Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-23].

[iucn-4] Rhynchospora alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[grin-6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-04-03].

[K-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-8] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[klosowski-9] Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.

[10] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[11] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]