Różynka

Różynka (niem. Rosengarth) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Świątki. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.

Różynka

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Świątki
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-008
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0489774
Położenie na mapie gminy Świątki Różynka
Położenie na mapie Polski Różynka
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Różynka
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Różynka
53°54′26″N 20°19′29″E

Późnogotycki kościół w Różynce

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś położona w okolicy, charakteryzującej się różnorodnością form terenu i roślinność (tereny leśne Leśnictwa Różanka), które częściowo objęte są strefami ochrony. Szczególne walory podkreślają liczne gatunki roślin i zwierząt. Występują tu stanowiska orła bielika, bociana czarnego, żurawi, łabędzi, kaczek. Część południową porastają bory bagienne i torfowiska wysokie ze stanowiskami rosiczki i żurawiny.

Historia

Wieś założona była przez wójta warmińskiego Brunona Lutra. Lokację potwierdził w 1359 r. biskup warmiński Jan Stryprock. Podwaliny pierwszego kościoła powstały prawdopodobnie w XIV w., jednak ten fakt nie został potwierdzony żadnym dokumentem. Wieś została zniszczona podczas wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521.

Kościół

Kościół pod wezwaniem św. Mateusza Apostoła powstał w 1604 r., natomiast konsekrował go 26 listopada 1606 r. biskup warmiński Szymon Rudnicki. Wieża kościelna pochodzi z XVIII w., a obecny dach wykonano po 1935 r., po spaleniu poprzedniego. W 1912 dobudowano do kościoła nowe prezbiterium z zakrystią oraz kruchtą. Największym zabytkowym obiektem znajdującym się w Różynce jest późnogotycki kościół, murowany, orientowany, na rzucie prostokąta, z wydzielonym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium dobudowanym wtórnie. Szczyt wschodni uskokowo-sterczynowy z blendami, analogiczny szczyt zachodni przesłonięty wieżą. Wieża na rzucie kwadratu, drewniana, konstrukcji słupowej, szalowana. Remont kapitalny w 2014 roku ze środków MKiDN. Wyposażenie kościoła nie jest skromne, większość malowideł (ściennych i sufitu) pochodzi z XIX w. Ciekawym elementem jest stary cmentarz z licznymi grobami, w większości niemieckimi, z ciekawą roślinnością wysoką (głównie gatunki buka, dębu, lipy czy klonu) oraz liczne kapliczki przydrożne, drewniane i żeliwne krzyże.

Zabytki

• Ołtarz główny, późnoklasycystyczny C. Biereichela z 1 poł. XIX w. (ok. 1830), rzeźby św. Jana Ewangelisty i św. Łukasza oraz obrazy Koronacja NMP i obraz św. Mateusza – późny barok.
• Tabernakulum barokowe.
• Ołtarz boczny płn. – barokowy z 1685 roku – rzeźby: św. Jakub Starszy i Jan Ewangelista, Michał Archanioł, obraz Zwiastowanie.
• Ołtarz boczny płd. barokowy z 1715 roku – rzeźby: św. Mikołaj z Bari bp, św. Józef, obrazy św. Rocha i św. Antoniego.
• Ambona, późny klasycyzm C. Biereichela z 1 poł. XIX w. (ok. 1830).
• Krucyfiksy 1 poł. XVI w. późny gotyk 1 poł. XVII w. rokoko XVIII w. barok XVIII w. ok. 1700 rok.
• Droga Krzyżowa neogotyk.
• Obraz Matka Boska ze św. Katarzyną i św. Antonim, manierystyczny, warmiński, renesansowy (po częściowej renowacji), 1 poł. XVII w.
• Świeczniki cynowe połowa XVIII w.
• Anioły procesyjne, świeczniki, XVIII w. i 1830 rok.
• Kropielnice kamienne, średniowieczne.
• Kielich 1898 rok.
• Monstrancja, 1746 rok.
• Łódka na kadzidło, barok.

Demografia

W 1656 r. na osiemdziesięciu włókach gospodarzyło ośmiu chłopów i dwóch sołtysów. W 1783 r. wieś liczyła 66 dymów. W 1818 r. zamieszkiwały ją 336 osoby, w 1939 – 766, a w 1998 – 262.

Bibliografia

• Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 143-144 opis kościoła)
• Opis wsi na stronie Domu Warmińskiego

A. Boetticher IV
G. Dehio, E. Gall
KZS-ISPAN