Wikipedia

Rachcin

wieś w województwie kujawsko-pomorskim

Rachcin – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim, w gminie Bobrowniki, 10 km na północny zachód od centrum Włocławka, 16 km od Lipna, 9 km od Bobrownik, 7 km od Fabianek.

Rachcin
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

lipnowski

Gmina

Bobrowniki

Liczba ludności (2015)

357

Strefa numeracyjna

54

Kod pocztowy

87-617[2]

Tablice rejestracyjne

CLI

SIMC

0858579

Położenie na mapie gminy Bobrowniki
Mapa konturowa gminy Bobrowniki, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rachcin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Rachcin”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rachcin”
Położenie na mapie powiatu lipnowskiego
Mapa konturowa powiatu lipnowskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rachcin”
Ziemia52°44′08″N 19°02′10″E/52,735556 19,036111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Tablica pod krzyżem upamiętnia Kazimierza Ziemniewicza i pozostałych Druhów OSP Rachcin Żołnierzy Wojny Obronnej Polski 1939 r. Miejsce pamięci powstało w pobliżu placu po remizie, której budową kierował Ziemniewicz (zmarł w obozie śmierci Mauthausen).
Zapis szkolnej kroniki z 1938 r. traktujący o tajnej szkółce języka polskiego w Rachcinie pod zaborem rosyjskim.
Zapis szkolnej kroniki z 1938 r. traktujący o tajnej szkółce języka polskiego w Rachcinie pod zaborem rosyjskim.
Plac zabaw przy Małym Przedszkolu w Rachcinie
Plac zabaw przy Małym Przedszkolu w Rachcinie – przed przeniesieniem do obecnej lokalizacji (fot. archiwalna).
Strażacka praca społeczna w Rachcinie – brukowanie wjazdu do garażu OSP, sierpień 2016.
Strażacka praca społeczna w Rachcinie – brukowanie wjazdu do garażu OSP, sierpień 2016.
Zabytkowy budynek byłej Szkoły Powszechnej w Rachcinie z 1926 r.
Zabytkowy budynek byłej Szkoły Powszechnej w Rachcinie z 1926 r.
Korona stuletniego dębu – Rachcin gmina Bobrowniki
Korona stuletniego dębu w pobliżu terenu zabudowanego wsi Rachcin, przy drodze wiodącej do wsi Stary Witoszyn.
Rachcin panorama wsi
Rachcin panorama wsi

Wieś (obręb ewidencyjny) Rachcin graniczy z obrębami ewidencyjnymi Stary Bógpomóż, Polichnowo, Brzustowa (w tym wieś Stara Rzeczna w sołectwie Brzustowa), Lisek, Łochocin, Cyprianka, Wilczeniec Fabiański, Stary Witoszyn, Winduga.

Sołectwo Rachcin obejmuje dwie wsie: Rachcin i Windugę. Przez Windugę sołectwo Rachcin graniczy z wsiami Nowy Witoszyn i Łęg oraz posiada dostęp do Wisły.

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Rachcin[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0858585 Okrągła część wsi
0858591 Parcele Łochockie część wsi
0858600 Rachcinek część wsi

Przyroda edytuj

Wieś Rachcin obejmuje powierzchnię 15 km², z czego aż 11 km² stanowią lasy – w większości należące do Lasów Państwowych. Na gruntach między budynkiem punktu przedszkolnego i przystankiem autobusowym (przy fragmencie drogi Rachcin-Cyprianka zwanym „Olenderką”) znajdują się pokłady rudy darniowej[5].

Układ osadniczy wsi edytuj

Wieś Rachcin – w swej najstarszej części – charakteryzuje się "starym kręgiem zabudowy", u którego "podnóża" posadowione są obiekty użyteczności publicznej – remiza i przedszkole[6].

Według wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części wieś Rachcin składa się z następujących części (w nawiasie numery – identyfikatory miejscowości z krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju TERYT) i liczba mieszkańców (dane USC Bobrowniki z 30.06.2017 r.):

  • Rachcin – wieś (0858579) – 162 mieszk.,
  • Parcele Łochockie – część wsi Rachcin (0858591) – 65 mieszk.
  • Rachcinek – część wsi Rachcin (0858600) – 72 mieszk.,
  • Okrągła – część wsi Rachcin (0858585) – 47 mieszk.

Historia edytuj

Najstarsze ślady osadnictwa w Rachcinie, 3 fragmenty naczyń, znaleziono przy wschodniej części doliny zwanej miejscowo „parową”. Znajdował się tam punkt osadniczy – Kultura łużycka. Bliższa chronologia HaC – Okres halsztacki[7].

Najstarsze pewne zapisy o wsi Rachcin pochodzą z pierwszej połowy XIII wieku. Rachcin był wtedy jedną z włości komesa Boguszy[8]. Po 1230 r. Bogusza wraz z księciem Konradem I mazowieckim zaczęli tworzenie klasztoru cystersów w Szpetalu. Bogusza darował temu klasztorowi 11 swoich posiadłości, w tym Rachcin[9].

Dokumentem poświadczającym nadanie komesa jest bulla papieża Innocentego IV z 22 czerwca 1244 r., która wymienia villa Raccino pośród posiadłości zniszczonego przez pogańskich Prusów opactwa cystersów w Szpetalu[10]

Rachcin jest najstarszą osadą na terenie gminy Bobrowniki – starszą od gminnych Bobrownik, wzmiankowanych pod datą 1321. Według stanu z 1321 r. należąca do parafii szpetalskiej wieś podzielona była na dwie części: Radczyno/Rachczyno Jakubowe i Klasztorne[11].

W 1564 r. Rachcin miał 2,5 łana gruntu i należał do Macieja Nasięgniewskiego[12].

 

W 2 poł. XIX w. do Rachcina zostali sprowadzeni uciekinierzy polityczni z Wielkopolski, którzy zbudowali zagrody na nowych siedliskach. Do nich należy zagroda, w której do dziś zachował się jedyny budynek zbudowany przez uciekinierów, tj. „Dom Uciekiniera”[13].

Po powstaniu styczniowym (1863-1864) prowadzono w Rachcinie tajne nauczanie, o którym wspomina kronika szkolna z 1938 roku: kiedy do wioski docierała władza rosyjska hasło trafiało najpierw do tajnej szkółki (...). Dzieci rozbiegały się po krzakach i parowach kryjąc drewniane tabliczki do pisania. Nauczyciel zajmował się jakąś pracą[14].

 
Mnich z 1930 r. do regulowania przepływu wody – pozostałość po nieistniejących już stawach między obecnym przedszkolem, a starym pierścieniem zabudowy wsi.

Podczas II wojny światowej ta położona na uboczu wieś nie była miejscem walk. Jednak w szeregach Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r. walczyli również mieszkańcy Rachcina i tutejsi strażacy, spośród których trzech nie przeżyło II wojny światowej i okupacji[15].

W 2015 r. druhowie OSP Rachcin otrzymali Nagrodę Marszałka Województwa kujawsko-pomorskiego na najlepsze inicjatywy społeczne realizowane przez organizacje pozarządowe za "Upamiętnienie Druhów OSP Rachcin Żołnierzy Polskich Wojny Obronnej 1939 r. "[16].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa włocławskiego.

Zabytki i miejsce pamięci narodowej edytuj

W miejscowości znajdują się następujące zabytki:

  • Szkoła powszechna – murowany budynek z 1926 r. objęty ścisłą ochroną konserwatorską,
  • Dom Uciekiniera – drewniany dom zbudowany w 1865 r. przez uciekiniera politycznego z Wielkopolski,
  • Zespół dworski: dwór (ok. 1920 r., przebudowany w latach 70. XX w.) i park (pocz.XX w.) – pozostałość majątku Okrągła. Wpisany do Rejestru Zabytków pod numerem 325/A z 5.11.1993,
  • Krzyż Druhów – Żołnierzy Polskich 1939 r.: krzyż z żelaza postawiony w miejscu wcześniejszych w formie sprzed 1939 r. z tablicą zawierającą napis: „DRUHOM OSP RACHCIN / ŻOŁNIERZOM WOJNY OBRONNEJ POLSKI 1939 R. / Kazimierz Ziemniewicz – Naczelnik – zm. 9.03.1941 r. w obozie Mauthausen / Czesław Misterski – Strażak – zm. 17.09.1939 r. broniąc Warszawy / Józef Mizak – Strażak – poległ walcząc z najeźdźcą / W 75. rocznicę aresztowania Kazimierza Ziemniewicza / kładą w sąsiedztwie placu po remizie, której budową kierował / Rachcin, 18 października 2014 r. / Druhowie, Organizacje, Mieszkańcy”[17].

Organizacje społeczne i instytucje edytuj

 
Budynek Przedszkola w Rachcinie, pełniący, od lat 60. XX wieku do 2017 roku, również funkcję szkoły podstawowej.
  • Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Rachcin (założona w 2007 r.) – pierwsza organizacja pozarządowa w powiecie lipnowskim, która 11 grudnia 2008 r. otrzymała nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego w konkursie „Rodzynki z pozarządówki” na najlepsze inicjatywy realizowane przez organizacje pozarządowe[18]. Największymi sukcesami małej szkółki były bardzo dobre wyniki egzaminów szóstoklasisty, zawsze w pierwszej dziesiątce wszystkich 31 szkół podstawowych w powiecie lipnowskim[19]. Obecnie jedyną placówką oświaty i wychowania prowadzoną przez Stowarzyszenie jest Przedszkole. Rachcin to pierwsza wieś w powiecie lipnowskim, w której mieszkańcy powołali własne placówki oświatowe, tworząc stowarzyszenie[20].
 
Budynek Remizy, w której OSP Rachcin prowadzi ogólnodostępną świetlicę
  • Ochotnicza Straż Pożarna w Rachcinie – jest pierwszą jednostką ochrony przeciwpożarowej w powiecie lipnowskim, która samodzielnie pozyskiwała środki unijne na wyposażenie ogólnodostępnej świetlicy – dziś miejsca integracji społeczności lokalnej[21]. Stała się powiatowym liderem OSP w pozyskiwaniu funduszy z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich[22].
  • Koło Kobiet Rachcin / KGW Rachcin – organizacja społeczna, która w 2021 r. zajęła I miejsce w półfinale ogólnopolskiego festiwalu smaku "Polska od kuchni" za potrawę "terrina z kaczki"[23]. W 2017 r. wieniec Koła Kobiet z Rachcina zajął II miejsce w konkursie wieńców tradycyjnych dożynek powiatowych[24]. Podczas Festiwalu smaku zorganizowanego w Lipnie latem 2018 r. przez Team Roberta Sowy znanego z ogólnopolskiego programu TVN 24. Koło Kobiet Rachcin zajęło III miejsce w kategorii „Danie główne” za „uda z gęsi faszerowane gruszką i brzoskwinią”[25]. Jesienią 2018 r. Koło Kobiet Rachcin zdobyło pierwsze miejsce w konkursie kulinarnym – kategoria "danie główne" oraz trzecie w kategorii "napoje" w Festiwalu Smaku Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej w Łochocinie[26]. W 2019 r. Koło Kobiet Rachcin zajęło II miejsce zdobywając "Srebrny Talerzyk Nowego Centrum Lipno" i czek o wartości 1000 zł za potrawę "Terrina z kaczki"[27].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 113630
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1053 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ K. Zawidzki, Bobrowniki – przeszłość i stan dzisiejszy [w:] "Z dziejów ziemi dobrzyńskiej". Materiały z sesji popularnonaukowej, Bobrowniki 20 listopada 1996 r., pod redakcją Zenona Góździa, Dobrzyń nad Wisłą 1997, s. 65.
  6. ↑ Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Bobrowniki na lata 2015-2020 stanowiąca załącznik nr 1 do Uchwały nr XXIII /155 /2017 Rady Gminy Bobrowniki z dnia 25 kwietnia 2017 r., [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [online], 25 kwietnia 2017, s. 16 [dostęp 2021-12-11].
  7. ↑ J. Dąbrowska, P. Sobczyk, Karta ewidencji stanowiska archeologicznego (Rachcin, obszar AZP 46-48, nr stanowiska w miejscowości -2, na obszarze-2). 14 października 1981 r. stanowisko zbadali i chronologię określili J. Dąbrowska i P. Sobczyk., 14 października 1986, s. 1 [dostęp 2019-08-15].
  8. ↑ J. Nowacki, Opactwo św. Gotarda w Szpetalu pod Włocławkiem Zakonu Cysterskiego (ok. 1228 – 1285 – 1358), Gniezno 1934, s. 119.
  9. ↑ M.S. Szacherska, Opactwo cysterskie w Szpetalu a misja pruska. Polska Akademia Nauk. Instytut Historii, s. 68.
  10. ↑ F. Sikora, Upadek fundacji cysterskiej w Szpetalu i początki odnowionego klasztoru byszewskiego [w:] "Zapiski historyczne", t. XL, 1975, z. 2, s. 208.
  11. ↑ F. Sikora, Upadek fundacji cysterskiej w Szpetalu i początki odnowionego klasztoru byszewskiego [w:] "Zapiski historyczne", t. XL, 1975, z. 2, s. 91.
  12. ↑ Z. Guldon, Mapy ziemi dobrzyńskiej w drugiej połowie XVI w., Toruń 1967, s. 34.
  13. ↑ E. Kraszewska, Rachcin – zabytkowa chałupa nr 9, Biuletyn Przewodnicki ZW PTTK Włocławek, Nr 37: 1986, s. 15 – 16.
  14. ↑ K. Ziemniewicz, Kronika Szkolna (rękopis), 1938 r., s. 1.
  15. ↑ Jan Bielicki, Fabianki i okolice. Materiały do dziejów, 2016, s. 232.
  16. ↑ Beata Krzemińska, Informacje prasowe [str. 6] – Rodzynki z pozarządówki [online], Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego (archiwum), 24 czerwca 2015 [dostęp 2021-11-15].
  17. ↑ Karol Kostrzewski, PRZYJEDŹ I ZWIEDZAJ – Dom Uciekiniera i wieś Rachcin [online], Strona Gminy Bobrowniki nad Wisłą [dostęp 2021-11-15].
  18. ↑ Ewelina Fuminkowska, Przedszkole w Rachcinie ma już 10 lat. To pierwsza wieś w powiecie, która powołała własne placówki tworząc stowarzyszenie, „Gazeta Pomorska”, 9 października 2018 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
  19. ↑ Strona Gminy Bobrowniki nad Wisłą – 10 lat ze Stowarzyszeniem Rozwoju Sołectwa Rachcin [online], Strona Gminy Bobrowniki nad Wisłą [dostęp 2021-11-15].
  20. ↑ Ewelina Fuminkowska, Przedszkole w Rachcinie ma już 10 lat [zdjęcia] [online], Lipno Nasze Miasto, 10 października 2018 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
  21. ↑ E. Fuminkowska, Druhowie z Rachcina dla innych, „Tygodnik Lipnowski”, 4 (14), 27 stycznia 2015, s. 7.
  22. ↑ M. Jaworski, Młodzi, prężnie działający druhowie z OSP w Rachcinie, „Tygodnik Lipnowski”, 25 (25), 23 czerwca 2015, 6..
  23. ↑ Mistrzynie kuchni odniosły duży sukces, [w:] Lipno, Gazeta CLI, Portal – miasto i gminy – lipno-cli.pl, „Gazeta CLI”.
  24. ↑ mb, Dożynki powiatowe za nami [GALERIA] [online], lipno-cli.pl, 30 sierpnia 2017 [dostęp 2021-11-15].
  25. ↑ I Festiwal Smaku [online], Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Lipnie [dostęp 2021-11-15] (pol.).
  26. ↑ M. Jaworski, Smak Kujaw oraz ziemi dobrzyńskiej w Łochocinie, „Tygodnik Lipnowski”, 229 (21 314), 2 października 2018, s. 4.
  27. ↑ II Festiwalu Smaku – podsumowanie [online], Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Lipnie, 15 lipca 2019.

Bibliografia edytuj

  • Nowacki J., Opactwo św. Gotarda w Szpetalu pod Włocławkiem Zakonu Cysterskiego (ok. 1228 – 1285 – 1358), Gniezno 1934, s. 66, 91, 92, 98, 122, 129.
  • Szacherska S. M., Opactwo cysterskie w Szpetalu a misja pruska, Polska Akademia Nauk. Instytut Historii, s. 56-117.
  • Kraszewska E., Rachcin-Zabytkowa chałupa nr 9, Biuletyn Przewodnicki ZW PTTK Włocławek, nr 37: 1986, s. 15-16.
  • Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo włocławskie, 46, Warszawa 1993, s. 13.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rachcin&oldid=72548991”