Republika Irlandzka
 |
Ten artykuł od 2012-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Republika Irlandzka (irl. Poblacht na hÉireann ) – nazwa jednostronnie ogłoszonego państwa irlandzkiego w 1916 r. i w latach 1919–1922[1].
| 1916 1919–1922 | |||
| |||
| Hymn: God Save Ireland (Boże, chroń Irlandię) | |||
| |||
| Język urzędowy | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Ustrój polityczny | |||
| Szef rządu |
Prezydent Republiki Irlandzkiej (ostatni) William Thomas Cosgrave | ||
| Powierzchnia • całkowita |
| ||
| Liczba ludności (1921) • całkowita • gęstość zaludnienia |
| ||
| Niepodległość • ogłoszona • sformowanie rządu |
od Wlk. Brytanii | ||
| Utworzenie Wolnego Państwa Irlandzkiego |
6 grudnia 1922 | ||
Powstanie Republiki Irlandzkiej ogłoszono 24 kwietnia 1916 podczas powstania wielkanocnego. Wybrany w 1918 r. irlandzki parlament 21 stycznia 1919 uchwalił konstytucję i ogłosił niepodległość Irlandii[2]. Deklarację niepodległości uznała jedynie Rosyjska FSRR. Mimo wielu zabiegów De Valery nie doszło do uznania republiki przez USA. Na czele rządu stał początkowo Cathal Brugha, a od 1 kwietnia 1919 Éamon de Valera.
Po deklaracji niepodległości rozpoczęła się regularna wojna z wojskami brytyjskimi. Republika Irlandzka była de facto dobrze działającym państwem podziemnym, z własną konstytucją, parlamentem, administracją, sądownictwem i armią (utworzona przez Michaela Collinsa Irlandzka Armia Republikańska). Jej władza nie obejmowała jednak całej wyspy, a ograniczała się do kilku porozrzucanych po całej wyspie ogniskach oporu przeciw Brytyjczykom.
W maju 1921 r. władze brytyjskie przeprowadziły wybory powszechne w Irlandii, jednak zgodnie z Government of Ireland Act utworzono odrębne administracje dla północnej i południowej części wyspy. Wygrane przez Sinn Féin wybory wymusiły uznanie przez władze Wielkiej Brytanii Éamona de Valery jako przywódcy rządu irlandzkiego, co doprowadziło do zawarcia rozejmu 9 lipca 1921. Pięć dni później rozpoczęto negocjacje w sprawie niepodległości Irlandii. Delegacja irlandzka pod przywództwem Michaela Collinsa nie spełniła jednak oczekiwań de Valery – zamiast pełnej niepodległości, uzyskano jedynie status dominium brytyjskiego, 6 północnych hrabstw pozostało pod rządami brytyjskimi, a król brytyjski nadal formalnie pozostawał głową państwa.
Na znak protestu 9 stycznia 1922 de Valera złożył urząd premiera. Jego następcą na tym stanowisku został Arthur Griffith, co doprowadziło do dwuwładzy na wyspie – Republika Irlandzka nie zakończyła swojej działalności, mimo że na mocy traktatu irlandzko-brytyjskiego utworzono już rząd Irlandii Południowej na czele z Michaelem Collinsem. Po śmierci Griffitha i Collinsa w sierpniu 1922 r. William Thomas Cosgrave połączył obie administracje. 6 grudnia 1922 powstało Wolne Państwo Irlandzkie[1][3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Adam Kucharski, Historia Irlandii w źródłach 1155-1998, Brzezia Łąka: Wydawnictwo Poligraf, [cop. 2013], ISBN 978-83-7856-146-0, OCLC 863101554 [dostęp 2022-12-19].
- ↑ Sinn Fein.
- ↑ Paweł Leszczyński, IRLANDIA PÓŁNOCNA. Między przeszłością a nadzieją trwałej regulacji pokojowej, 2018, ISBN 978-83-89560-67-7.