Rozniszew
Rozniszew dawniej też Rożniszów, Rozniszów lub Rożniszew – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Magnuszew[5][6]. Znajduje się na Mazowszu na terenie historycznego Zapilicza.
| wieś | |
.JPG) Kopiec gen. Tadeusza Kościuszki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
26-914[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WKZ |
| SIMC |
0628945[5] |
Położenie na mapie gminy Magnuszew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu kozienickiego  | |
 51°48′19″N 21°17′23″E/51,805278 21,289722[1]
| |
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Narodzenia NMP[7]. We wsi jest szkoła podstawowa i OSP.
Historia edytuj
Niewielka parafia, wyłączona zapewne z mniszewskiej, a założona najwcześniej w XIV w. Dokument erekcyjny nie jest znany.
1359 – Kazimierz Wielki odstąpił Siemowitowi III 4 zapilickie parafie: m.in. Rozniszew – które należały do diecezji poznańskiej (później dekanat Warka).
W 1383 r. – na gruntach wsi Rozniszew należącej do norbertanek lokowano miasto Mniszew (wieś Mniszew istniała już w XII w.).
Przez Rozniszew przechodził Trakt Królewski (Gościniec Czerski) z Warszawy przez Górę Kalwarię, Konary, Przylot, Ostrołękę, Pilicę, – (przeprawa przez rzekę – początkowo bród, a od XVII w. most) po drugiej stronie Boguszków, Rozniszew, Grzybów, Wola Magnuszewska i dalej do Kozienic, Puław.
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wareckim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[8].
W latach 1576–1819 właścicielami wsi Rozniszew byli Giżyccy (herbu Gozdawa).
1603 – wizytacja biskupa poznańskiego Goślickego. W Rozniszewie był wtedy kościół drewniany pod wezwaniem św. Urszuli i Towarzyszek (Undecim Milia Virginum – Jedenastu Tysięcy św. Panien). Do parafii należały Zagroby tworząc razem niewielką parafię. W księgach biskupich bliższe wiadomości są dopiero od ok. 1531 r.
Plebania miała w uposażeniu (wraz z wikariuszem i nauczycielem) folwark i dwa gospodarstwa kmiece w Rozniszewie, lecz zajęte przez patrona Marcjana Giżyckiego, oraz dziesięciny folwarczne i kmiece z obu wsi parafii (tj. Rozniszew i Zagroby), częściowo również zajęte przez patrona. W Rozniszewie była szkoła, której rektorem był Florian z Grabkowa, a kantorem – Jan Chojecki.
1795 rok III rozbiór Polski – północna granica zaboru austriackiego oparta na prawobrzeżnej Pilicy i Wiśle. Zapilicze znalazło się w zaborze austriackim.
1863 – powstanie styczniowe – 14 V 1863 r. – bitwa pod Rozniszewem Oddziału Kononowicza. Zginęło 15 powstańców, którzy są pochowani na cmentarzu w Rozniszewie (pomnik). Rosjan w tej potyczce zginęło 70.
rok 1880 – gmina i parafia Rozniszew – wystawiono murowany kościół (1880–95) w stylu neogotyckim. Do Dóbr Rozniszewkich należał m.in. folwark Anielin.
1917 – W pobliżu wsi mieszkańcy usypali kopiec poświęcony Kościuszce.
W okresie II wojny światowej działała placówka AK (Obwód Kozienice – V “Północ”) W czasie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim kościół został zburzony i odbudowany w latach 1947–1972.
Do 1954 roku istniała gmina Rozniszew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.
Zabytki edytuj
- Zespół kościoła parafialnego, 1880-85, po 1945, nr rej.: A-897 z 29.01.2010
- kościół pw. Narodzenia NMP
- dzwonnica
- cmentarz kościelny
- ogrodzenie z bramami, mur./met[9]
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 117020
- ↑ Wieś Rozniszew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-12-29] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1085 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2023, s. 40 [dostęp 2024-02-10] [zarchiwizowane 2024-01-26] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Rożniszew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 867.
- Rożniszew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 554.
- Klub Ziemi Magnuszewskiej. magnuszew.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-14)].
- Oficjalna strona wsi Rozniszew (wersja archiwalna)