SS Murex
SS Murex – brytyjski zbiornikowiec. Wodowany w 1892 Murez był pierwszym nowoczesnym zbiornikowcem, a w pięć lat później został pierwszym statkiem nowo powstałej wówczas firmy Shell Transport and Trading Company (dzisiejszy Shell Oil Company). Statek został storpedowany w 1916 na Morzu Śródziemnym przez niemiecki okręt podwodny.
| Bandera | |
|---|---|
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
William Gray and Company |
| Data wodowania |
1892 |
| Data oddania do eksploatacji |
1892 |
| Data zatonięcia |
1916 |
| Dane techniczne | |
| Długość całkowita (L) |
103 m |
| Szerokość (B) |
13 m |
| Pojemność |
3564 RT |
Historia edytuj
Murex został zaprojektowany i powstał na zamówienie londyńskiego biznesmena Marcusa Samuela[1]. W czasie podróży na Daleki Wschód, Samuel opracował plan eksportu przetworów ropy naftowej w ten rejon świata[2]. Aby taki eksport był opłacalny, Samuel potrzebował nowego typu statku – musiała być to duża jednostka zabierająca na pokład znaczne ilości przetworów ropy i będąca w stanie pokonać Kanał Sueski skracając drogę z Europy na Bliski Wschód o 4000 mil[2]. Zarządcy Kanału Sueskiego odrzucali prośby na pozwolenia przepłynięcia przez Kanał jednostek przewożących beczki z przetworami ropy (i innymi substancjami łatwopalnymi) – głównie z powodu obawy przed eksplozją, która mogłaby uszkodzić Kanał[2]. Ówcześnie ropa była przewożona, zarówno drogą kolejową, jak i morską w drewnianych beczkach, które były ładowane na zwykłe statki, co znacznie ograniczało ilość oleju, jaka mogła być przewieziona przez taki statek[3].
W tym samym czasie kiedy Samuel zaczął planować możliwość eksportu ropy na Bliski Wschód, rodzina Rothschildów zainwestowała znaczne ilości pieniędzy w rozbudowę pól naftowych w Baku, zbudowano wtedy także linię kolejową do Morza Czarnego[2]. Rothschildowie potrzebowali nowego typu statku, który mógłby bardziej ekonomicznie przewozić ich ropę, a Samuel miał pomysł na eksport tejże ropy na Bliski Wschód[3]. Samuel podpisał 9-letnią umowę z Rothschildami na eksport ich ropy na Bliski Wschód, dodatkowo wpływy Rothschildów na brytyjski rząd (budowa Kanału została częściowo sfinansowana przez pieniądze pożyczone przez Rothschildów) miały pomóc w uzyskaniu pozwolenia na przepływanie statków z ropą przez Kanał[3].
Aby móc rozpocząć eksport, Samuel potrzebował nowego typu statku, który by mógł przewozić jak najwięcej ropy, a zarazem byłby w stanie sprostać wymaganiom bezpieczeństwa stawianym przez zarząd Kanału[3]. O zaprojektowanie takiego statku Samuel poprosił brytyjskiego projektanta okrętowego Jamesa Flannery'ego[3].
Flannery zaprojektował pierwszy w swoim rodzaju statek, który do dziś stanowi wzór dla nowoczesnych zbiornikowców[4]. Statek miał 10 zbiorników (po pięć w dwóch rzędach) na przewożone przetwory ropy, umieszczone na śródokręciu zbiorniki były oddzielone od maszynowni koferdamą [3]. Na każdym zbiorniku umieszczono dodatkowy zbiornik rozprężny, statek miał także wbudowany mechanizm parowy do czyszczenia zbiorników[3]. Statek został zaprojektowany z wodną instalacją balastową, co miało istotne znaczenie do pokonywania Kanału - w razie osadzenia na mieliźnie, statek był w stanie sam z niej zejść poprzez spuszczenie wody z balastu[3]. Po jego wodowaniu statek otrzymał najwyższą wycenę bezpieczeństwa, jaką przyznawał Lloyd’s i otrzymał zgodę na pokonywanie Kanału[3].
Murex był zbudowany w stoczni William Gray and Company w West Hartlepool[5]. Statek liczył 338 st stóp długości i 43 stopy szerokości (103 x 13 m)[5]. Napęd stanowiła maszyna parowa potrójnego rozprężania opalana węglem zbudowana w Central Marine Engine Works[5].
Przy wodowaniu, 28 maja 1892[5], statek otrzymał imię Murex pochodzące od nazwy muszli (and. shell) tropikalnych ślimaków morskich, murex[3]. Pięć lat po wodowaniu statku, Samuel założył nową firmę którą nazwał Shell Transport and Trading Company[4].
Statek udał się w pierwszą podróż pod dowództwem kapitana żeglugi wielkiej Johna R. Coundona[4]. Pierwszym celem zbiornikowca był port w Batumi, gdzie do zbiorników załadowano cztery tysiące ton rosyjskiej nafty[4]. 24 sierpnia, Murex został pierwszym statkiem z ładunkiem nafty, który przepłynął przez Kanał[4].
W 1914 Murex został wynajęty przez Royal Australian Navy (RAN)[6]. Jednostka służyła jako tankowiec, zaopatrzeniowiec i tender dla australijskich niszczycieli[6]. Statek został zwrócony właścicielom jeszcze w tym samym roku[6]. W 2010 statek otrzymał battle honour Rabaul 1914 za jego służbę w RAN w czasie wojny[7][8].
21 grudnia 1916 Murex został storpedowany przez niemiecki okręt podwodny SM U-73 94 mile na północny zachód od Port Said[5].
Przypisy edytuj
- ↑ S. Franks: Barbarians of Oil strony = 63.
- ↑ a b c d S. Franks: Barbarians of Oil strony = 64.
- ↑ a b c d e f g h i j S. Franks: Barbarians of Oil strony = 65.
- ↑ a b c d e S. Franks: Barbarians of Oil strony = 66.
- ↑ a b c d e Murex. teesbuiltships.co.uk. [dostęp 2015-01-30]. (ang.).
- ↑ a b c V. Fazio: Oilers in the Royal Australian Navy. navyhistory.org.au. [dostęp 2015-01-30]. (ang.).
- ↑ Navy Marks 109th Birthday With Historic Changes to Battle Honours. navy.gov.au. [dostęp 2015-01-30]. (ang.).
- ↑ Royal Australian Navy Ship/Unit Approved Battle Honours. navy.gov.au. [dostęp 2015-01-30]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Sandy Franks, Sara Nunnally: Barbarians of Oil: How the World's Oil Addiction Threatens Global Prosperity and Four Investments to Protect Your Wealth. Wiley. ISBN 1-118-08234-6.